Dagblaðið Vísir - DV - 23.04.2010, Blaðsíða 49

ARÍANÝLENDAN
NUEVA GERMANIA
23. apríl 2010 FÖSTUDAGUR 55
Í litlu sveitaþorpi í Paragvæ bera sumar göturnar þýsk nöfn. Sveitin ber nafnið Nueva Germania, (ísl. Nýja-Germ-
anía) en íbúarnir eru afkomendur
þýskra bænda sem fluttu til staðar-
ins seint á nítjándu öld með hjónun-
um Bernhard Förster og Elisabeth
Nietzsche en hún var systir heim-
spekingsins Friedrichs Nietzsche.
Draumur skötuhjúanna var að skapa
hreinræktaða aríanýlendu. Þær áætl-
anir enduðu með ósköpum.
Náin systkini
Elisabeth Nietzsche var afar náin
Fried rich bróður sínum á meðan
þau ólust upp í bænum Röcken í Sax-
landi, sem þá var hluti af Prússlandi,
en nú Þýskalandi. Á námsárunum
fór hið nána samband nokkuð dvín-
andi, enda bjuggu systkinin á ólíkum
stöðum og ræddu ekki mikið sam-
an, nema með bréfaskriftum. Þeg-
ar Elisabeth kynntist manni að nafni
Bernhard Förster breyttist hins vegar
allt. Friedrich Nietzsche hafði óbeit á
þeim manni og fordæmdi ástarsam-
band þeirra. Systkinin hættu að skrif-
ast á eftir að þau náðu fimmtugsaldri
en þá hafði Elisabeth giftst Bernhard
árið 1885.
Gyðingahatur
Bernhard þessi Förster var mennta-
skólakennari sem ungur hafði hrif-
ist af kynþáttahyggju öfgahægrisinn-
aðra afla í þýskum stjórnmálum.
Hann varð svo einn helsti fánaberi
hreyfingarinnar, Deutscher Volks-
verein (Þýska þjóðarsambandsins),
sem barðist gegn gyðingum. Hug-
myndir Försters og bandamanna
hans um „sníkjudýrið gyðinginn“
var ein þeirra er lögðu grunninn að
þeim samsæriskenningum og kyn-
þáttahyggju er nasistarnir æstu upp í
þýsku þjóðarsálinni röskum fimmtíu
árum síðar.
Bernhard og Elisabeth fluttu bú-
ferlum árið 1886 alla leið til suð-
urameríska ríkisins Paragvæ, sem þá
var í sárum eftir skelfilega styrjöld við
Brasilíu, Úrúgvæ og Argentínu þar
sem paragvæska karlþjóðin var nán-
ast þurrkuð út.
Á þessum árum sýndu Þjóðverj-
ar Suður-Ameríku mikinn áhuga og
vildu margir auðugir menn styðja
hugrakka landnema er gætu stofn-
að þýskar nýlendur þar syðra. Þús-
undir Þjóðverja höfðu flutt til Brasil-
íu, Argen tínu, Chile og fleiri landa, en
fátt var þó vitað um Paragvæ.
Útópía í frumskóginum
Til Paragvæ höfðu skötuhjúin flust til
að stofna nýlendu þar sem lögð yrði
stund á kenningar um yfirburði aríska
kynstofnsins. Draumur Försters var
að skapa þýskt þjóðfélag sem fengi
að vaxa og dafna fjarri samfélögum
gyðinga sem hann hataði af lífi og sál.
Hann vildi að landnemarnir þýsku
myndu aðeins blandast innbyrðis og
með tímanum yrði til stór nýlenda
manna með „hreint arískt blóð“.
Fjórtán fjölskyldur fluttust með
Förster og Nietzsche til Paragvæ.
Flestir voru úr stétt fátækra bænda frá
Saxlandi, sem lofað var gulli og græn-
um skógum, velsæld í nýrri útópíu.
Landnemarnir höfðu miklar
væntingar fyrir fram til hinna nýju
lenda í Paragvæ. Ljóst var að mik-
ið landrými var laust þar í landi eft-
ir mannfallið í styrjöldinni. Fólkið
virtist sjá þetta fjarlæga, sólríka land
í miklum hillingum, áður en lagt var
af stað.
Árið 1888 voru allir landnemarnir
nýju komnir til Paragvæ og samning-
ar höfðu tekist við paragvæsk stjórn-
völd um kaup á stóru landsvæði á
strjálbyggðu frumskógasvæði í hér-
aðinu San Pedro og var það nefnt upp
á spænsku Nueva Germania (Nýja-
Germanía). Þýskir bankar veittu
Först er ríkulegt lán til að standa að
stofnkostnaðinum við Nueva Germ-
ania.
Miskunnarlaus frumskógur
Í framhaldinu unnu Bernhard Först-
er og Elisabeth Nietzsche dag og
nótt að því að lokka fleiri Þjóðverja
til nýlendunnar og suðuðu í para-
gvæskum stjórnvöldum um aukna
fjárstyrki. Fjárhagsáætlunin gerði ráð
fyrir að 110 þýskar fjölskyldur flyttust
til Nueva Germania á ári, sem virtist
ganga sérlega illa því fáir vildu setj-
ast þarna að, fyrir utan þá fyrstu sem
komið höfðu með hjónunum.
Einn landnemanna var maður
að nafni Julius Klingbeil. Hann sneri
heim til Þýskalands árið 1889, að-
eins ári eftir að hann flutti búferlum
til Paragvæ. Í farteskinu var Klingbeil
með bók sem hann hafði skrifað á
leiðinni heim. Bókin hét Uppljóstran-
ir varðandi nýlendu Bernhards Först-
er.
Í bókinni lýsti Klingbeil því sem
enginn Þjóðverji vissi, fyrir utan fá-
tæku bændurna sem lokkaðir höfðu
verið í miðju frumskógarins með
Först er og Nietzsche: Nueva Germ-
ania var eitt allsherjarsvindl og hjón-
in hrokafullir og gráðugir svindlarar.
Klingbeil skrifaði að landspildan
sem Förster hefði keypt væri á
geysilega illvígu svæði í misk-
unnarlausum frumskógi þar
sem hin ýmsu sníkjudýr og
moskító flugur herjuðu á
íbúana daginn út og inn.
Í bókinni var enn fremur
skrifað að nánast ómögu-
legt væri að rækta jörðina
á þessum stað og stöðugar
rigningar héldu íbúunum í
gíslingu innan dyra þar sem
fátt væri gert nema að drekka
brennivín.
Sprautaði sig með eitri
Bókin vakti mikla athygli í Þýskalandi
og var Förster í raun sviptur ærunni.
Lánardrottnar skrúfu fyrir frekari
lán til nýlendunnar sem sárvantaði
fjármagn. Sívaxandi óróa gætti nú
á meðal þýsku landnemanna, sem
höfðu aldrei fundið þá paradís sem
þeim hafði verið lofað heldur aðeins
strit, sjúkdóma og fátækt við fram-
andi og óþekktar aðstæður.
Förster flýði Nueva Germania og
bjó á hóteli í borginni San Bernar-
dino þar sem hann lá hugsjúkur í
rúminu og drakk viskí allan sólar-
hringinn. Hann framdi sjálfsmorð
skömmu síðar með því að sprauta sig
með eiturblöndu er innihélt morfín
og striknín.
Hitler viðstaddur útförina
Elisabeth Nietzsche sigldi heim til
Þýskalands fjórum árum síðar,
árið 1893. Hún flutti heim til
Friedrichs bróður síns sem
hafði greinst með alvarlega
geðveilu og leið miklar kval-
ir. Elisabeth hjúkraði bróður
sínum og kynnti verk hans
fyrir samtímamönnum,
en ritverk Nietzsches voru
orðin vel þekkt innan há-
skólasamfélagsins í Evrópu.
Heimspekingurinn Friedrich
lést árið 1900 úr heilablóð-
falli. Elisabeth Nietzsche lést
árið 1935. Síðustu árin hafði
hún lýst miklum stuðn-
ingi við nasistaflokkinn,
sem þá var að komast til
valda í Þýskalandi. Nasist-
arnir veittu Elisabeth pen-
ingastyrk gegn því að hún
myndi tengja nafn bróður
síns við hugsjónir nasism-
ans. Sjálfur Adolf Hitler
var viðstaddur
jarðarför
hennar.
Þýsku landnemarnir sem eft-
ir urðu í Nueva Germania gleymdu
fljótt hugmyndunum um aríska
hreinræktun og blönduðust við aðra
íbúa á svæðinu. Enn má finna afkom-
endur þeirra í viðjum San Pedro-hér-
aðs sem sumir bera svipmót fátæku
bændanna frá Saxlandi sem Förster
og Nietzsche lokkuðu með sér til
Paragvæ. Sveitin ber enn heitið Nu-
eva Germania. helgihrafn@dv.is
NIETZSCHE Systir heimspekingsins
hjúkraði honum á dánarbeðnum.
Seinna seldi hún nasistum nafnið hans.
NUEVA ALEMANIA Regnvotar göturnar í San Pedro-héraði í Paragvæ bera þýsk
nöfn. Hér sést horn Elisabeth Nietzsche-götu og Nueva Alemania-götu.
AFKOMENDURNIR Paragvæski maðurinn á myndinni heitir Wilhelm Fischer og
býr í Nueva Germania. Hann er afkomandi fátæku landnemanna frá Saxlandi er
Förster og Nietzsche lokkuðu með sér.
BRASILÍA
ARGENTÍNA
PARAGVÆ
Nueva
Germania
BÓLIVÍA
SYSTIR HEIMSPEKINGSINS
Elisabeth Nietzsche reitti bróður
sinn til reiði þegar hún kvæntist
gyðingahataranum Förster.
Þýski gyðingahatarinn Bernhard Förster framdi sjálfsmorð á
hóteli í Paragvæ árið 1889. Ekkja hans sneri heim til Þýska-
lands til að hjúkra geðveikum bróður sínum, heimspekingn-
um Friedrich Nietzsche. Draumur hjónanna um aríanýlendu í
frumskógum Paragvæ breyttist í martröð.