Dagblaðið Vísir - DV - 30.03.2012, Blaðsíða 44

30. mars–1. apríl 2012 Helgarblað 44 Menning
Þ
að var sannarlega
gaman að fá að koma
aftur í Hafnarfjarðar-
leikhúsið nú í síðustu
viku. Leikhúsið hefur
á síðustu árum fest sig í sessi
sem eitt af helstu leikhúsum
höfuðborgarsvæðisins, þar
hafa komið fram ýmsar eftir-
minnilegar sýningar, settar
upp á fjölbreyttan hátt í rými
sem er rúmgott, en býr um
leið yfir hlýleik og nánd. Lítil
starfsemi hefur þó farið þar
fram að undanförnu, eða frá
því ríki og Hafnarfjarðarbær
slitu samningi sínum við Her-
móðu og Háðvöru eftir heldur
dapran lokasprett hjá þeim
síðasttöldu.
Nýr hópur, sem nefnir
sig Gaflaraleikhúsið, hefur
nú tekið yfir reksturinn með
samningi við bæjarfélagið,
en af einhverjum fullkom-
lega óskiljanlegum ástæðum
hefur leiklistarráð ekki séð
ástæðu til að styðja við bakið
á honum. Þó er þarna á ferð
vandað fagfólk, sem hefur fyrir
löngu hlotið viðurkenningu
og á allt að baki farsælan feril,
auk þess sem það er í sam-
vinnu við Leikfélag Hafnar-
fjarðar, um langan aldur eitt
af öflugustu áhugamanna-
félögum landsins. Slík tengsl
eru afar dýrmæt í því lands-
lagi sem leiklistin okkar býr í.
Er þess óskandi að ráð þetta
sjái að sér hið fyrsta og tryggi
að hafnfirsk leiklist geti gengið
í þá endurnýjun lífdaga sem
Hafnfirðingar og við öll eigum
skilið.
Hreyft við
ímyndunaraflinu
Gaflaraleikhús kýs að halda
af stað með leiksýningu sem
er samin upp úr ævintýrum
Münchhausens baróns. Leik-
gerð er eftir Sævar Sigurgeirs-
son. Þessar kannski frægustu
lygisögur allra tíma komu hér
út fyrir rúmum sextíu árum og
nefndust þá, í þýðingu Ingvars
Brynjólfssonar, Svaðilfarir á
sjó og landi: herferðir og kát-
leg ævintýri Münchhausens
baróns eins og hann sagði
þau við skál í hópi vina sinna.
Þetta eru sögur sem hreyfa við
ímyndunaraflinu; mig minnir
að ég hafi kynnst þeim fyrst
sem myndasögum í Æskunni.
Alltént man ég eins og trúlega
flestir eftir Múnkhásen, eins
og Gaflarar stafsetja nafnið, á
fallbyssukúlunni, en sérstak-
lega minnist ég þó hestsins
sem Múnkhásen batt við lítinn
staur áður en hann lagðist til
svefns á snjóbreiðunni; þegar
hann vaknaði næsta morgun
var snjórinn bráðnaður, hann
sat sjálfur í miðju sveitaþorpi
og hesturinn hékk niður úr
kirkjuspírunni. Svona er allur
Múnkhásen meira og minna.
Sjálfur var hann þýskur barón
sem uppi var á átjándu öld,
tók þátt í hernaði Rússa gegn
hinum heiðna Hundtyrkja,
eins og það var kallað þá, og
munu sögurnar flestar sóttar í
þá reynslu.
Besta fjölskyldusýningin
Sagan af hestinum fær að vísu
ekki inni í sýningu Gaflaranna,
enda yfrið efni í sagnabrunni
barónsins, sjálfsagt í margar
leiksýningar. Þetta er sýning
í stíl þess trúða- og mímu-
leiks sem leikstjórinn, Ágústa
Skúladóttir, kann flestum ef
ekki öllum íslenskum leik-
stjórum betur. Leikflokkurinn
er blanda af lærðum leikurum
og reyndum áhugamönnum
sem Ágústa stillir saman af
leikni. Persónu Múnkhásens
er skipt á milli tveggja leikara,
Gunnars Helgasonar, sem leik-
ur hann gamlan, og Magnúsar
Jónssonar, sem leikur hann
ungan; þeir eru báðir afar
flinkir, ekki síst Magnús sem
vekur sérstaka athygli fyrir fal-
legar líkamshreyfingar, liprar
og þokkafullar. Á móti honum
er svo Ágústa Eva Erlends-
dóttir (sem flestir muna víst
eftir sem Silvíu Nótt); Ágústa
leikur prinsessuna sem verður
að vera þarna (ég man reyndar
ekki eftir henni úr sögunum)
og gerir það prýðilega; ég fæ
ekki betur séð en Ágústa sé
fæddur trúður og full ástæða
fyrir hana að leggja rækt við þá
gáfu sem er sannarlega engu
ómerkari en aðrar gáfur.
Mér fannst að sýningin
mætti stundum renna ívið
betur, hún átti til að vera dálít-
ið höktandi í tempói einkum
framan af. En það getur slíp-
ast af með fleiri sýningum.
Kannski má að nokkru kenna
leiksviðinu um. Það er sem sé
mjög breitt og farið vítt yfir, þó
að mest væri leikið á vinstri
hluta þess og miðhluta; hægri
hlutinn varð svolítið dauður,
eins og leikstjórinn hefði
ekki almennilega vitað hvað
ætti að gera með hann. Bak-
sviðið var hins vegar nýtt vel,
þar gerðust ævintýrin og þar
réð fantasían ríkjum. Sérstök
ástæða er til að nefna góða
ljósabeitingu og notkun á
varpmyndum; ég nefni bara
býflugur Tyrkjasoldáns sem
Múnkhásen var látin smala og
þeyttust um sviðs- og salar-
veggi af miklum móði.
Það er óhætt að hvetja
bæði Hafnfirðinga og nær-
sveitamenn til að fjölmenna
á ævintýri Múnkhásens. Þetta
er sannkölluð fjölskyldusýn-
ing, sú besta sem nú er í boði á
stórhöfuðborgarsvæðinu.
Daufleg hótelvist
Það var ekki eins gaman í
Borgarleikhúsinu á laugar-
dagskvöldið var, þegar Leik-
félag Reykjavíkur frumsýndi
hið nýja leikrit Jóns Gnarr,
Hótel Volkswagen. Ég skal
að vísu játa að mér var ekki
fyllilega ljóst við hverju mátti
búast. Jón hefur skrifað dálítið
fyrir svið áður, en þetta er
fyrsta leikrit hans í fullri lengd,
ef frá er talið Naglinn, sem
var sýndur á Litla sviðinu fyrir
nokkrum árum (er af einverj-
um sökum ekki nefndur í ítar-
legu yfirliti yfir feril höfundar
í leikskrá). Mér þótti Nagl-
inn frekar skemmtilegur að
öðru leyti en því að verkið var
helmingi of langt; sem leik-
skáld á Jón greinilega í erfið-
leikum með að halda aftur af
sér og strika út. Í leikhúsinu
ætti hann þó að hafa ýmsa
hjálparkokka sem gætu verið
honum innan handar við það.
Hótel Volkswagen líður ekki
síst fyrir óhóflega lengd; sú
hugmynd eða þær hugmyndir,
sem þarna er unnið með,
standa einfaldlega ekki undir
leiksýningu sem er hátt í þrjár
klukkustundir að lengd.
Fáar hugmyndir
Um hvað fjallar þetta verk svo?
Aðallega um gamlan nas-
ista á flótta undan réttvísinni.
Á meðan hann bíður fars til
Argentínu hefur hann komið
sér fyrir á Hótel Volkswagen
þar sem fyrir er sérstætt par,
afar borgarlegt og dannað,
nema hvað báðir eru karlkyns,
og eiga í einhverju basli með
börn sín fjarstödd. Þá kemur
aðvífandi maður á ferðalagi
með son sinn, en sonurinn
reynist vera kvenmaður í dular-
gervi, og það enginn venjuleg-
ur kvenmaður, þegar til kemur.
Ég les í handritinu, sem leik-
húsið var svo vinsamlegt að
senda mér, að áhorfendum eigi
að vera þetta ljóst frá upphafi,
en mér var það engan veginn
ljóst, skildi þetta bara sem eina
af fjölmörgum uppáfyndingum
leikstjórans að láta hana Dóru
Jóhannsdóttur leika drenginn.
Faðir hans er leikinn af Bergi
Þór Ingólfssyni, parið leika
Halldór Gylfason og Jörundur
Ragnarsson. Hallgrímur Ólafs-
son er hótelstjórinn, Svenni,
Þorsteinn Gunnarsson er gamli
nasistinn sem gengur um með
tvo hunda í bandi.
Leikritið mun vera samið
upp úr tuttugu ára gömlum út-
varpsþáttum sem mér skilst að
hafi notið vinsælda hjá ungling-
um. Líklega hefði verið betra
að búa það til strax, á meðan
húmorinn var sæmilega fersk-
ur. Mun ekki síst vaka fyrir höf-
undi að ganga fram af fólki með
fyndni um alls kyns tabú, sem
yfirleitt er ekki talið viðeigandi
að gantast með. Kaldhæðnis-
legur húmor af þessu tagi er
reyndar ekkert nýmæli; mér
dettur nú bara í hug fræg mynd
Chaplins, Shoulder Arms, um
lífið í skotgröfum fyrri heims-
styrjaldarinnar, mynd sem
varð – mörgum að óvörum
– mjög vinsæl meðal einmitt
hermanna. Í leikskránni vísar
Benedikt Erlingsson leikstjóri
meðal annars til Simpsons í
þessu sambandi, en munurinn
á höfundum Simpsons og höf-
undi þessa verks er nokkur; þó
ekki sé nema það að á meðan
þeim dettur sífellt eitthvað nýtt
í hug hefur Gnarr á takteinum
örfáar hugmyndir, sem hann
teygir lopann endalaust um.
Gat hann virkilega ekki fundið
fleiri krassandi tabú að brjóta
en þau örfáu sem þarna koma
við sögu, svo að kvöldið yrði
manni eilítið bærilegra?
Hló að leikskránni
Öðrum þræði sýnist höf-
undur vilja skírskota til þess
siðferðisvanda, sem við horf-
um upp á daglega í íslensku
samfélagi um þessar mundir,
ráðaleysi okkar við að koma
lögum yfir það hyski sem
rústaði íslensku efnahagslífi.
En er ekki heldur langsótt að
bera það saman við reynslu
Þjóðverja á dögum Hitlers-
Þýskalands og eftir hrun
þess? Ætli þau mál séu ekki
öllu flóknari og torráðnari
en hér er látið að liggja? Og
hvaða erindi hallærislegir
fangabúða- eða perrabrand-
arar og annað í þeim dúr á
inn í slík samanburðarfræði,
það er best að þeir útskýri
sem hlógu hvað hæst á frum-
sýningunni. Reyndar skilst
mér að þurfi alveg sérstaka
náðargáfu til þess að með-
taka húmor höfundar, trúlega
er ég bara án hennar og verð
að vera það. Það sem ég hló
langmest að þetta kvöld var
leikskráin sem er full af há-
stemmdum lofgreinum um
höfund – þangað til það rann
upp fyrir mér að þær myndu
skrifaðar í fúlustu alvöru.
Ekki getur skáldið kvart-
að undan því að leikhúsið
geri illa við verk þess. Bene-
dikt finnur upp á alls kyns
sviðsetningar kúnstum og leik-
brellum til þess að draga at-
hyglina frá tómahljóði verks-
ins; snýr við sviðsbúnaði milli
þátta, er með lifandi hunda á
sviðinu, lætur einn leikarann
striplast um og fleira í þeim
dúr sem lítið kemur verkinu
sjálfu við, að því er frekast
verður séð. Er það allt gert af
þeirri kunnáttu og smekkvísi
sem jafnan setur svip á svið-
setningarvinnu Benedikts nú
orðið. Af leikendum, sem allir
standa sig mjög vel, bar Þor-
steinn Gunnarsson af í hlut-
verki gamla nasistans; það er
eins og leikarinn hafi sérstakt
yndi af að túlka svona „bor-
der-line“ karaktera og mætti
um það nefna ýmis dæmi úr
hlutverkasafni hans.
Jón Viðar Jónsson
leikminjar@akademia.is
Leikrit
Ævintýri
Múnkhásens
Handrit: Sævar Sigurgeirsson
Leikstjóri: Ágústa Skúladóttir
Leikarar: Gunnar Helgasson, Ágústa
Eva Erlendsdóttir, Magnús Guð-
mundsson, Huld Óskarsdóttir, Gríma
Kristjánsdóttir og Sara Blandon.
Leikmynd: Axel Hallkell Jóhannesson.
Tónlist: Ármann Guðmundsson,
Eggert Hilmarsson, Þorgeir Tryggvason
og leikhópurinn
Ljós: Súni Joensen
Sýnt í Gaflaraleikhúsinu
Hótel Volkswagen
Höfundur: Jón Gnarr.
Leikstjóri: Benedikt Erlingsson.
Leikarar: Hallgrímur Ólafsson, Bergur
Þór Ingólfsson, Dóra Jóhannesdóttir,
Halldór Gylfason og Jörundur Ragnars-
son.
Leikmynd: Halla Gunnarsdóttir.
Búningar: Eva Vala Guðjónsdóttir.
Tónlist: Davíð Þór Jónsson.
Ljós: Þórður Orri Pétursson.
Sýnt í Borgarleikhúsinu
Múnkhásen og Gnarr
Besta sýningin á stór-
höfuðborgarsvæðinu
Það er óhætt að hvetja
bæði Hafnfirðinga og nær-
sveitamenn til að fjölmenna
á ævintýri Múnkhásens.
Hótel Volkswagen líður fyrir óhóflega lengd Sú hugmynd eða
þær hugmyndir, sem þarna er unnið með, standa einfaldlega ekki undir
leiksýningu sem er hátt í þrjár klukkustundir að lengd.
„Það sem ég
hló langmest
að þetta kvöld var
leikskráin sem er full
af hástemmdum lof-
greinum um höfund.
Hvað er að
gerast?
Laugardagur
Föstudagur
Sunnudagur
31
mar
30
mar
01
apr
Lögin úr leikhúsinu
Þeir Jóhann Sigurðarson og Pálmi
Sigurhjartarson flytja þekkt lög
úr leikhúsinu. Á efnisskránni
eru lög úr Fiðlaranum á þakinu,
Vesalingunum, My fair lady, Gæjum
og píum, Carusel og fleiri söng-
leikjum. Einnig lög úr íslenskum
söngleikjum, leikritum og revíum.
Auk þess verða frumflutt lög úr
söngleik eftir Guðmund Jónsson
og Kristján Hreinsson. Tónleikarnir
eru í Salnum í Kópavogi og hefjast
klukkan 20.
RFF á Kaffibarnum
RFF live party hefst á Kaffibarnum
klukkan 22 og er haldið í tengslum
við Reykjavík Fashion Festival sem
fram fer um helgina. Fram koma:
Futuregrapher og Þórunn Antonía
ásamt plötusnúðinum Alfons X.
Blúshátíð hefst
Blúshátíð í Reykjavík hefst í dag
og stendur til 5. apríl. John Primer,
Michael Burks, Blúsmenn Andreu,
Blue Ice Band, Tregasveitin, Marel
Blues Project, Vintage Caravan og
margir fleiri koma fram en hátíðin
hefst með blúsdegi í miðbænum
í dag, laugardag. Blústónleikar
verða víða um bæinn.
Airwaves-upphitun
Tónlistarhátíðin Iceland
Airwaves býður upp á fría tónleika
á Nasa, laugardagskvöldið 31.
mars. Fram koma Sóley, Agent
Fresco og breska gítarrokksveitin
All the Young. Tónleikarnir hefjast
klukkan 22.
Jón Leifs í Hörpu
Kvartett Kammersveitar Reykja-
víkur flytur meistaraverk Jóns Leifs
í Kaldalóni í Hörpu. Tónleikarnir
hefjast klukkan 12.15. Kvartettinn
skipa: Rut Ingólfsdóttir, Sigur-
laug Eðvaldsdóttir, Þórunn Ósk
Marinósdóttir og Hrafnkell Orri
Egilsson.