Dagblaðið Vísir - DV - 05.09.2014, Blaðsíða 11

Helgarblað 5.–8. september 2014 Fréttir 11
niðurstöður útreikninganna. En
þetta er vissulega gleðilegt að sjá að
þetta skuli hafa virkað svona vel.“
Aukast vinsældirnar?
Ef horft er til þess hversu margir
gagnrýndu skuldaleiðréttingar-
áform Framsóknarflokksins fyrir
síðustu kosningar verður að segjast
að þátttakan í þessari útfærðu, um-
talsvert lágstemmdari útfærslu á
loforðinu, gefur til kynna að Fram-
sóknarflokknum hafi tekist nokkuð
vel til að koma helsta kosningalof-
orði sínu í verk, eða útgáfu af því.
Fróðlegt er að rifja upp þau orð
yfirhagfræðings Danske Bank, Lars
Cristensen, í fyrra þegar efndirnar
á skuldaleiðréttingarloforðinu voru
kynntar í lok nóvember. Cristen-
sen sagði að Íslendingar væru alltaf
ginnkeyptir fyrir slíkum skyndi-
lausnum: „Þannig var í pottinn
búið þegar allt var á uppleið á Ís-
landi. Þá vildi engin horfa til fram-
tíðar. Þannig er þetta jafnframt í
dag, þar sem stjórnmálamenn eru
æstir í að senda öllum tékka til þess
að tryggja vinsældir sínar til næstu
ára.“
Spurningin sem eftir situr
er hvort Framsóknarflokkurinn
muni auka vinsældir sínar og fylgi
vegna útfærslunnar á skuldaleið-
réttingarloforðinu. Flokkurinn hef-
ur upp á síðkastið mælst með á
milli 12 og 13 prósenta fylgi sem
þýðir fylgistap upp á um helming
frá síðustu kosningum. Á næstu
vikum mun liggja fyrir hversu
mikla niðurfærslu hver umsækj-
andi fær og í nóvember mun sjálf
skuldaleiðréttingin verða fram-
kvæmd með lækkun á höfuðstól
húsnæðislána.
Svik eða efndir?
Þeir sem gagnrýna Framsóknar-
flokkinn fyrir kosningaloforðið
og efndirnar á því geta sannar-
lega bent á að um svik við kjós-
endur sé að ræða. Efndirnar á
loforðinu voru allt annars en flokk-
urinn sagði fyrir kosningarnar. Þá
var talað um 300 milljarða leið-
réttingu og „jafnvel“ meira eins og
Sigmundur Davíð sagði fyrir kosn-
ingarnar. Hins vegar er útfærslan á
skuldaleiðréttingunni byggð á lof-
orðinu sem Framsóknarflokkurinn
gaf og skilyrti þátttöku sína í ríkis-
stjórnarsamstarfi við Sjálfstæðis-
flokkinn með. Skuldaleiðréttingin
er því afkvæmi Framsóknarflokks-
ins, vissulega með stuðningi og
vilja Sjálfstæðisflokksins, en Bjarni
Benediktsson lofaði engum slíkum
leiðréttingum í aðdraganda kosn-
inganna í fyrra og var opinberlega
mjög gagnrýninn á tillögur Fram-
sóknarflokksins.
Góð staða Sjálfstæðisflokksins
Sjálfstæðisflokkur Bjarna Bene-
diktssonar er því kominn í þá væn-
legu stöðu í stjórnarsamstarfinu
við Framsóknarflokkinn að njóta
bara hinna jákvæðu afleiðinga
af skuldaleiðréttingunni en ekki
hinna neikvæðu. Flokkurinn lofaði
engum skuldaleiðréttingum í fyrra
en þurfti að beygja sig undir vilja
samstarfsflokksins og finna þá út-
færslu sem nú hefur verið kynnt og
nánast allir sem geta hafa nýtt sér.
Bjarni sagði tillögur Fram-
sóknarflokksins vera ábyrgðar-
lausar fyrir kosningar en hefur nú
tekið þátt í hófsamari útfærslu á
þeim. Margir – ekki bara kjósendur
Framsóknarflokksins – eru örugg-
lega þakklátir ríkisstjórninni fyrir
þessa útfærslu því hún skilar fólki
möguleika á minni útgjöldum með
lækkuðum skuldum. Sjálfstæðis-
flokkurinn mun því væntanlega
ekki líða fyrir skuldatillögurnar
nema síður sé.
Framsóknarflokknum mun hins
vegar sjálfsagt verða refsað fyrir að
svíkja stóru orðin í kosningabarátt-
unni og er sú refsing að hluta til lík-
lega komin fram í skoðanakönnun-
um – fylgistap upp á helming. Hvort
flokkurinn nær að bæta við sig fylgi
aftur er óljóst en Sjálfstæðisflokk-
urinn er stikkfrí af ábyrgðinni á óá-
byrgu kosningaloforði en þátttak-
andi í ábyrgari útfærslu.
Endanleg áhrif kosningaloforðs
Framsóknar, og efndanna, munu
svo einungis koma í ljós þegar fyrir
liggur hvernig skuldaniðurfellingin
gekk fyrir sig sem og hvaða efna-
hagslegu og samfélagslegu áhrif
hún hafði.
Stór spurning
Ein af stóru spurningunum sem
enn er ósvarað í framkvæmd
leiðréttingarinnar er hvort
bankaskatturinn svokallaði, sem
nota á til að fjármagna 80 milljarða
króna hluta af niðurfellingunni á
næstu fjórum árum, heldur fyrir
dómi. Ríkisstjórnin hyggst ná um
23 milljörðum króna inn í ríkissjóð
með álagningu skattsins og ætlar
að nota um 20 milljarða króna af
skattinum til að fjármagna skulda-
niðurfærsluna.
Engin af slitastjórnum föllnu
bankanna þriggja, Glitnis, Lands-
bankans og Kaupþings, hefur sleg-
ið því föstu að höfða dómsmál út
af bankaskattinum. Steinunn Guð-
bjartsdóttir, formaður slitastjórn-
ar Glitnis, sagði hins vegar í við-
tali við RÚV í vikunni að látið yrði
reyna á lögmæti bankaskattsins
að öllu óbreyttu. Sami tónn hefur
verið í Steinunni síðastliðið ár, allt
frá því fjárlagafrumvarp þessa árs
var lagt fram, og hefur hún látið í
veðri vaka að látið yrði reyna á lög-
mæti bankaskattsins. Í viðtali við
Viðskiptablaðið í maí í fyrra sagði
Steinunn til dæmis: „Náist ekki
samkomulag þá er ekki um annað
að ræða en að láta reyna á réttmæti
skattsins.“
Slitastjórnir munu hins vegar
þurfa að borga skattinn þegar hann
verður lagður á í lok mánaðarins. Í
kjölfarið geta þeir eftir atvikum látið
reyna á lögmæti hans fyrir dómi.
Ríkissjóður mun því fá bankaskatt-
inn greiddan, að minnsta kosti á
þessu ári, og verður skorið úr rétt-
mæti hans fyrir dómstólum. Reyn-
ist bankaskatturinn ekki lögleg-
ur mun ríkið þurfa að endurgreiða
þrotabúunum hann.
Efnahagslegt og
pólitískt vafamál
Þar sem skuldaleiðréttingarnar
verða þá orðnar að lögum mun rík-
isstjórnin því þurfa að fjármagna
skuldaleiðréttingarnar með öðrum
hætti en með bankaskattinum. Slík
þróun myndi því þýða að taka þyrfti
fé til þess annars staðar úr fjárlög-
um og að öllum líkindum hafa póli-
tískar afleiðingar fyrir báða ríkis-
stjórnarflokkana, en þó sérstaklega
Framsóknarflokkinn.
Á meðan getur Framsóknar-
flokkurinn hrósað happi yfir því að
hafa náð að láta skuldaafskriftalof-
orð sitt verða að veruleika að hluta
til. Og Sjálfstæðisflokkurinn flýt-
ur með og fær væntanlega sinn
hluta af þakklætinu en ekkert af
skömmunum, að minnsta kosti þar
til annað kemur í ljós í kjölfarið á
niðurstöðu dómstóla um lögmæti
bankaskattsins og hversu vel geng-
ur að framkvæma leiðréttinguna. n
Saga leiðréttingarinnar
n Lok umsókna um 80 milljarða leiðréttingu sem hófst með 300 milljarða loforði og tali um hrægamma fyrir kosningar í fyrra„Það
sýnir að
þetta var eitt-
hvað sem beðið
var eftir og menn
voru tilbúnir til
að taka þátt í
Láta reyna á skattinn Steinunn Guðbjartsdóttir, formaður slitastjórar Glitnis, ætlar að
láta reyna á bankaskattinn fyrir dómi. Skatturinn á að skila ríkissjóði 80 milljörðum upp í
skuldaleiðréttinguna.
Hrægammatalið hætt Framsóknarflokkurinn, meðal annars Frosti Sigurjónsson, beitti
tali sínu um hrægamma – vogunarsjóðina – í aðdraganda kosninganna í fyrra en hætti því
snarlega eftir þær.
Söguleg leiðrétting Leiðréttingin,
sem nú er ekki lengur hægt að sækja
um, er söguleg fyrir margra hluta sakir.
Loforðið um hana kom Framsóknar-
flokki Sigmundar Davíðs Gunnlaugs-
sonar í ríkisstjórn og skilyrti samstarf
flokks hans við Bjarna Benediktsson.