Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2007, Síða 29

27
Tímarit um menntarannsóknir, 4. árgangur 2007
Þáttabygging kennslukönnunar við Háskóla Íslands
rannsóknar saman við hliðstæða vinnu innan
H.Í. voru einnig gerðar þáttagreiningar
þar sem grunneining úrvinnslunnar var
einstök svör stúdenta. Þegar gögnin eru
þáttagreind með þessum hætti jafngildir
fjöldi í þáttagreiningunum fjölda svara
í kennslukönnuninni (N = 9075). Í einu
birtu rannsókninni hérlendis voru gögn úr
kennslukönnun innan skólans þáttagreind með
þessum hætti (Freyr Halldórsson og Jón Ólafur
Valdimarsson, 1999). Í niðurstöðum erlendra
rannsókna hefur komið fram að lítill munur
getur verið á þáttabyggingu kennslukannana
eftir því hvor framangreindra leiða er farin
(t.d. Linn, Centra og Tucker, 1975). Í öðrum
rannsóknum hefur aftur á móti komið fram
markverður munur á þáttabyggingu eftir því
hvor leiðin er farin (t.d. Cranton og Smith,
1990). Eftir stendur þó að út frá fræðilegu
sjónarhorni er rökréttara að þáttagreina gögn
úr kennaramiðaðri kennslukönnun út frá
meðaltali staðhæfinga eða spurninga.
Gögnin voru þáttagreind í heild (allar
deildir H.Í. sameinaðar) í tveimur úrtökum í
grunnnámi. Þetta var gert til að athuga hugsan-
leg áhrif tilviljanabundinna þátta á niðurstöðu
þáttagreiningarinnar eða stöðugleika þáttanna í
tveimur úrtökum. Gagnasafninu var skipt í tvær
gagnaskrár með því að velja um það bil helming
gagnasafnsins af handahófi í hvora gagnaskrá
(úrtak A: n = 4565; úrtak B: n = 4511).
Gagnasafninu var einnig skipt eftir deildum og
þáttagreining gerð í hverri deild. Grunneining
í þessum þáttagreiningum var einstök svör
stúdenta (ekki meðaltal staðhæfinga). Loks
voru gögnin þáttagreind í heild í grunnnámi
þar sem meðaltal staðhæfinga í námskeiðum
var grunneining. Meðaltal staðhæfinga var
þáttagreint í þeim deildum sérstaklega þar sem
námskeið voru 100 eða fleiri.
Notuð var leitandi þáttagreining við
úrvinnslu gagnanna, meginásaþáttagreining
(principal axes factor analysis), en ekki
staðfestandi þáttagreining (confirmatory
factor analysis), þar sem ekki var skýrt fyrir
úrvinnslu gagnanna hversu margir þættir væru
í kennslukönnuninni. Af 25 spurningum sem
notaðar eru til að meta nám og kennslu í
kennslukönnuninni var 21 þáttagreind (1. - 20.
og 23. breyta í 1. töflu).
Fjórar breytur sem lúta að námi og kennslu
voru ekki þáttagreindar þar sem tvær þeirra
eru heildarmat á námskeiði og kennara (24.
og 25. breyta í 1. töflu) og tvær uppfylltu
ekki tölfræðileg skilyrði þáttagreiningar (21.
og 22. breyta í 1. töflu). Þó svo að heildarmat
á námskeiði og kennara tilheyri sitt hvorum
þættinum í SEEQ var ákveðið að sleppa þeim
í þáttagreiningu breytanna. Meginástæða þess
er sú að túlkun þátta með þessum breytum
innanborðs verður flóknari en án þeirra.
Staðhæfingar um heildarmat eru á skjön við
þá almennu reglu við samningu matstækja
að einstök atriði eru úrtak allra hugsanlegra
atriða sem gætu mælt tiltekinn þátt, svið eða
hugsmíð. Atriði tiltekins þáttar meta þáttinn
sameiginlega og heildarstig á þættinum síðan
tiltekna hugsmíð. Þegar atriði sem fela í sér
heildarmat eru höfð inni í þætti er þessu í raun
snúið við. Af þessari ástæðu, meðal annars,
er það ekki góð aðferð að nota slík atriði í
kvörðum. Rétt notkun þeirra er utan kvarða
eða þátta.
Við túlkun á hleðslum breyta á þætti er
miðað við að markverðar hleðslur (factor
loadings) séu að lágmarki 0,30. Hér er miðað
við það sem Hair, Anderson, Tatham og Black
(1998) kalla raunhæfa marktekt (practical
significance). Tölfræðileg marktekt hleðslna
á þætti dugar ekki sem viðmið í þessari
rannsókn þar sem hleðslur innan við 0,20 ná
tölfræðilegri marktekt vegna stærðar úrtaksins.
Slíkir stuðlar skýra aðeins innan við 4% af
dreifingu breyta. Það er of lítið til að hægt
sé að tala um að þættir hafi markverð eða
mikilvæg áhrif á breytur þegar þetta á við.
Í þáttagreiningu eftir deildum var túlkun á
hleðslum breyta á þætti miðuð við stærð úrtaks
í hverri deild. Miðað var við að tvöfalda þann
stuðul sem nær tölfræðilegri marktekt við
vendigildið 0,01 (Cliff og Hamburger, 1967;
Stevens, 1986). Með þessu móti er tekið mið
af úrtaksstærð við túlkun hleðslna á þætti og
dregið úr líkum á áhrifum tilviljanabundinna