Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2007, Side 66

64
Tímarit um menntarannsóknir, 4. árgangur 2007
Akureyri, Þorsteinn Gunnarsson, og rektor
Kennaraháskóla Íslands, Ólafur Proppé, hafa
fjallað um ábyrgð skóla og þær kröfur og
væntingar sem skólinn stendur frammi fyrir
um faglega ábyrgð kennara og þeir hafa vakið
athygli á nauðsyn þess að efla menntun og
fagvitund kennara.
Áætlun um fimm ára kennaranám var
fyrst lögð fram og samþykkt í háskólaráði
Kennaraháskóla Íslands árið 2004. Þar er
gengið út frá því að til kennsluréttinda þurfi
meistarapróf líkt og farið er að gera kröfur um í
þeim löndum sem við viljum bera okkur saman
við í skólamálum (Stefna Kennaraháskóla
Íslands, 2005–2010). Enduskoðað nám hófst
við Kennaraháskólann haustið 2007. Á þingi
Kennarasambands Íslands gerði Þorsteinn
Gunnarsson lengingu kennaranámsins að
umræðuefni. Hann lagði áherslu á að í ljósi
örrar samfélagsþróunar styddu samtök kenn-
ara tillögur um lengingu kennaranámsins,
styddu rannsóknir á fræðasviðum kennara,
hvettu kennara til rannsókna í starfi og miðluðu
þekkingu sinni til samstarfsmanna. Hann taldi
kennslu lítið hafa breyst á meðan önnur störf
í samfélaginu hefðu gjörbreyst (Þorsteinn
Gunnarsson, 2005). Mikilvægt er að kennarar
og aðrar fagstéttir stundi rannsóknir og fylgist
með þróun þekkingar.
Umgjörð kennarastarfsins er sett af lögum
um grunnskóla (nr. 66/1995), lögum um
réttindi og skyldur kennara og skólastjórnenda
grunnskóla (nr. 72/1996) og lögum um
lögverndun á starfsheiti og starfsréttindum
kennara og skólastjórnenda (nr. 86/1998). Nám
þarf að vera órjúfanlegur þáttur í faglegu lífi
kennara; á ólíkum skeiðum er það undirstaða
starfsþroska og faglegrar þróunar. Auk
grunnmenntunarinnar þurfa kennarar að afla
sér endurmenntunar og þeir verða að hafa tök
á að afla sér framhaldsmenntunar. Kennaranám
felur einnig í sér faglega virkni, svo sem
kennslufræðilegar rannsóknir, þátttöku í
ráðstefnum, útgáfu og síðast en ekki síst
vinnu við skólaþróun, mat á skólastarfi og
starfendarannsóknir.
Námsárangur grunnskólanema
í alþjóðlegum samanburði
Segja má að viðbrögð íslensku þjóðarinnar hafi
verið sterk þegar kunngerðar voru árið 1996
niðurstöður svokallaðar TIMSS-rannsóknar
(Third International Mathematics and Science
Study) um slaka kunnáttu grunnskólanemenda
á Íslandi í stærðfræði og náttúrfræðigreinum.
Sem dæmi má nefna að niðurstöður sýndu að
frammistaða nemenda í 3. og 4. bekk á Íslandi
í náttúrufræði var marktækt undir alþjóðlegu
meðaltali í báðum árgöngum. Þessi rannsókn
var þá viðamesta samanburðarrannsókn sem
gerð hafði verið á menntakerfum heimsins,
bæði með tilliti til fjölda landa sem tóku
þátt í henni og einnig þeirra efnisþátta sem
rannsóknin tók til.
Mikil umræða varð á Alþingi, í dagblöðum
landsins og meðal almennings um nauðsyn
þess að greina vandann enn frekar og fylgja
TIMSS-rannsókninni eftir með markvissum
úrbótum. Margar tilgátur komu fram um
niðurstöðurnar og töldu margir að staða
kennaramenntunar væri einn þáttur sem gæti
skýrt þær. Þórir Ólafsson (1996), þáverandi
rektor Kennaraháskóla Íslands, tók undir
það sjónarmið og rifjaði upp langa baráttu
skólamanna fyrir því að lengja kennaranámið
svo auka mætti vægi kjörsviða og þar með efla
fagþekkingu kennara. Í viðtali í Morgunblaðinu
sagði Einar Guðmundsson, forstöðumaður
Rannsóknarstofnunar uppeldis- og mennta-
mála, að samkvæmt TIMSS-rannsókninni
virtist sem grunnskólinn væri sérstaklega illa
staddur og vandinn tengdist meðal annars
aðalnámskrá og dræmri þátttöku foreldra í
skólastarfi. Einar taldi vandann einnig
eiga rætur að rekja til kennaranámsins þar
sem kennaranemar, sem hefðu stærðfræði,
náttúrufræði eða bóknámsgreinar að aðalfagi,
tækju aðeins 12 einingar í greininni, en
kennaranámið í heild sinni væri 90 einingar
(Ritstjórnargrein, 1998). Formaður Félags
raungreinakennara, Ásta Þorleifsdóttir
(1996), tók undir þetta sjónarmið og sagði að
90% grunnskólakennara næmu nánast ekki
fyrrgreind fög.
Að styrkja haldreipi skólastarfsins