Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2007, Side 70

68
Tímarit um menntarannsóknir, 4. árgangur 2007
samræmdar og innleitt verði námsskipulag
sem í meginatriðum byggist á tveimur þrepum,
þriggja ára grunnnámi og framhaldsnámi.
Vænlegasta leiðin til að efla starfsmenntunina
er talin felast í því að nemendum gefist kostur
á að ljúka meistaragráðu (M.Ed., M.A. eða
M.S.) áður en þeir hefja störf. Stefnt er að
því að grunnnámið taki áfram þrjú ár en
námi til starfsréttinda ljúki eftir fimm ára
nám með meistaragráðu í kennslufræðum
(Stefna Kennaraháskóla Íslands, 2005–2010).
Við kennaradeild Háskólans á Akureyri er
um þessar mundir unnið eftir áætlun um
kennaramenntun sem fyrst var unnið eftir
skólaárið 1999–2000, en nýlega lauk störfum
nefnd sem vann að úttekt og mótaði hugmyndir
um nýskipan kennaramenntunar við deildina.
Tillögur nefndarinnar hníga að miklu leyti í
sömu átt og stefnumörkun Kennaraháskóla
Íslands. Stefnt skal að innleiðingu tveggja
þrepa námsskipulags eins og kveðið er á
um í Bologna-samþykktinni og telur nefndin
fyllilega tímabært að lengja réttindanám
kennara. Þar með gætu t.d. opnast leiðir til
að koma til móts við kröfur um greinabundna
þekkingu í eldri árgöngum grunnskólans. Lagt
er til að boðið verði upp á framhaldsnám fyrir
kennara í tilteknum námsgreinum. Nefndin
telur mikilvægt að efla þverfaglegar rannsóknir
innan kennaradeildar, endurskipuleggja stöðu
og hlutverk skólaþróunarsviðs og að unnið
verði að frekari þróun kennsluhátta í deildinni
(Háskólinn á Akureyri, 2005).
Það er viðtekin skoðun að endurmenntun
kennara sé mikilvægur þáttur í starfsþróun
þeirra. Mikilvægt er að þeir sem stunda
kennslustörf fái markvissan stuðning á
kennsluferli sínum en mestu getur skipt að
kennarar líti svo á að þeir séu aldrei fullnuma
(Ólafur Proppé, 1992 og 2003). Endurmenntun
grunnskólakennara var formlega á vegum
Kennaraháskólans frá árinu 1974, í samræmi
við lög (nr. 38/1971.) þar um, en áður var
hún á vegum menntamálaráðuneytisins
(Kristín Indriðadóttir, 2004). Algengast var
að endurmenntunin færi fram með stuttum
námskeiðum að sumri til. Rósa Eggertsdóttir
(1999) segir árangur slíkra námskeiða ótryggan,
en til að tryggja árangur þurfi endurmenntun
að eiga sér stað samhliða þróun í skólastofunni
og ráðgjöf kennurum til handa.
Eftir skipulagsbreytingarnar sem urðu
eftir yfirfærsluna á rekstri grunnskóla til
sveitarfélaga árið 1996 fluttist ábyrgðin á
endurmenntuninni frá kennaramenntunar-
stofnunum til skólastjórnenda og sveitarfélaga.
Ekki liggja fyrir athuganir á því hver áhrif
breytinganna hafa orðið en svo virðist sem
endurmenntun kennara hafi átt nokkuð erfitt
uppdráttar á síðustu árum. Skólar fá tilboð um
endurmenntun fyrir kennara skólans í heild
og því má ætla að dregið hafi úr frumkvæði,
valfrelsi og sjálfstæði kennaranna sjálfra. Það
hefur legið í loftinu að kennurum finnist þeir
beittir þrýstingi um þátttöku í námskeiðum
sem ætluð eru öllum kennurum skólans en eigi
ekki kost á að velja í samræmi við eigin óskir.
Trausti Þorsteinsson (2001) dregur þá ályktun
af rannsókn sinni á fagmennsku kennara að
endur- og símenntun þeirra hafi meiri áhrif á
fagmennsku þeirra en grunnmenntunin sjálf.
Hann segir einkenna samvirkrar fagmennsku
gæta mest í þremur þáttum; ytri umgjörð, innra
mati og ákvörðunum og endurmenntun og
skólaþróun. Hann segir niðurstöður sínar ekki
sýna afdráttarlaust hvort kennurum finnist að
endurmenntun eigi að styrkja liðsheild hvers
skóla eða efla sjálfstæði hvers kennara sem
sérfræðings í starfi. Þóra Björk Jónsdóttir
(2000) telur að efla þurfi leiðsagnarmat í
skólastarfi þannig að kennarar fái fagleg
viðbrögð við störfum sínum. Hún leggur
áherslu á að taka þurfi tillit til reynslu og
þarfa kennara við skipulag endurmenntunar.
Eins segir Þóra Björk að svo virðist sem
nýútskrifaðir kennarar séu oft í óþarflega
miklu tómarúmi í upphafi kennsluferils síns. Af
niðurstöðum Maríu Steingrímsdóttur (2005) er
ljóst að nýútskrifaðir kennarar hafa þörf fyrir
stuðning á fyrsta starfsári sínu, þegar fjölmargt
nýtt mætir þeim, sem gera má ráð fyrir að hafi
ekki allt verið beinn hluti af kennaranáminu.
Með slíkum stuðningi er líklegt að nýliðum
takist betur að aðlagast starfi sínu og þeir
Að styrkja haldreipi skólastarfsins