Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2007, Side 145

143
Tímarit um menntarannsóknir, 4. árgangur 2007
heimanám. Vettvangsnótur í bekk voru skráðar
að viðtölunum loknum; í fyrsta lagi lýsandi
upplýsingar (e. descriptive information), svo
sem samtöl nemanda og kennara og skýringar
á sérstökum atburðum, og í öðru lagi íhugun
rannsakenda (e. reflective information) um það
sem fyrir bar (Gall, Borg og Gall, 1996).
Framkvæmd
Rannsóknin var unnin af höfundum þessarar
greinar. Spurningalisti vegna viðtala var
saminn út frá markmiðum rannsóknarinnar
og fræðilegum bakgrunni, og forkönnun með
rýnihópum. Spurningalistinn var yfirfarinn af
dr. Ninu Colwill sem starfaði tímabundið sem
rannsóknarráðgjafi við Háskólann á Akureyri.
Forkönnun fór fram með aðstoð tveggja
rýnihópa. Í fyrri rýnihópnum voru fjórar konur
af erlendum uppruna sem allar áttu börn í
skólum á Akureyri, þrjár þeirra áttu tvö börn
og ein þrjú börn. Spurt var um tungumálagetu
og möguleika þeirra á að aðstoða börnin við
heimanám, um reynslu af skólakerfinu hér á
landi og því landi sem þær komu frá. Rætt var
um fordóma og hvernig mæðurnar teldu að
breyta þyrfti úrræðum í skólum vegna barna af
erlendum uppruna. Í seinni rýnihópnum voru
fimm kennarar frá skóla þar sem starfrækt er
móttökudeild fyrir nýbúa. Spurt var hvernig
skólinn tæki á móti erlendum börnum,
um samstarf, tungumál, skipulag náms og
námsefni, heimanám, félagslegar aðstæður og
menningu.
Spurningalistinn var lagður sem viðtals-
grunnur fyrir kennara í þremur skólum á
Akureyri, í sex skólum í Gjövik í Noregi og í
tveimur skólum í Manitoba í Kanada. Leitað
var til skólastjóra á Akureyri um aðstoð við að
finna viðmælendur. Í Noregi lagði Jan Tambs-
Lyche rektor í Gjövik beiðni rannsakenda fyrir
skólastjórafund til samþykktar. Í Manitoba
var umsókn um leyfi til rannsóknar samþykkt
af siðanefnd Háskólans í Manitoba og með
skilyrðum um upplýst samþykki viðmælenda.
Alls staðar var óskað eftir viðmælendum sem
hefðu umsjón með bekk þar sem væri a.m.k.
einn nemandi af erlendum uppruna sem ekki
hefði verið lengur í bekknum en í eitt ár.
Viðtölin, sem tóku um 45 mínútur hvert,
voru tekin upp með upptökutæki og afrituð
af viðkomandi spyrjanda. Við Háskólann í
Manitoba voru einnig tekin tvö viðtöl við dr.
Jonathan Young sem lengi vann að skipulagi
fjölmenningarlegrar kennslu fyrir stjórnvöld í
Kanada. Vettvangsnótur voru skráðar í einni til
tveimur kennslustundum hjá þeim kennurum
sem þátt tóku í rannsókninni. Rannsakandinn
sat þar sem kennari taldi að best væri svo hann
truflaði kennsluna og nemendur sem minnst.
Rannsakandinn fylgdist með og skráði hjá
sér þau atriði sem honum fannst sérstaklega
mikilvæg varðandi nemendur af erlendum
uppruna og tengdust efni rannsóknarinnar.
Voru það atriði eins og samskipti nemenda
við aðra nemendur, samskipti nemenda og
kennara, námsefni og kennsluaðferðir kennara
og viðhorf og viðmót kennara og nemenda.
Greining gagna
Við greiningu gagna var unnið samkvæmt
aðferð Kvale (1996) um merkingargreiningu.
Kvale gerir grein fyrir fimm mögulegum
aðferðum í því skyni; samþjöppun, flokkun,
söguskoðun, túlkun og greiningu í sérstöku
augnamiði. Ákveðið var að beita samþjöppun
sem felur í sér að rannsakendur leita að
meginþáttum í viðtölunum, greina þætti sem
ganga í gegnum gögnin og draga ályktanir
um merkingu þeirra. Að því loknu er dregin
fram heildarmynd af hverjum þætti og allar
niðurstöður bornar saman, ræddar og komist
að sameiginlegri ályktun. Markmiðið með
þessu er að tryggja sem best trúverðugleika
greiningarinnar (Kvale, 1996:201–204). Niður-
stöður rannsakenda voru í flestum tilfell-um
samhljóða. Við greiningu á vettvangsnótum var
ákveðið að nota túlkandi greiningu; ályktanir
sem dregnar voru af gögnunum voru vandlega
skoðaðar með það í huga að finna ákveðna
uppbyggingu, þemu og snið sem gætu lýst því
sem fram fór í bekkjunum (Gall, Borg og Gall,
1996).
Fjölmenningarleg kennsla í Manitoba í Kanada, í Noregi og á Íslandi