Gerðir kirkjuþings - 1999, Síða 75

14. mál.
31. KIRKJUÞING. 1999.
Þski. 14.
1. Um eðli og hlutverk prestsþjónustunnar.
Greina má starf þjóðkirkjunnar í andleg mál annars vegar og veraldleg mál hins
vegar, eins og meðal annars kemur fram í lögum nr. 78/1997. Eigi er alltaf unnt að gera
skíran greinarmun á þessu. Þá eru prestar opinberir embættismenn, sbr. 1. um réttindi og
skyldur starfsmanna ríkisins nr. 70/1996, um leið og þeir eru þjónar kirkjunnar.
Prestsþjónustan tekur mið af þessari tvískiptingu; hin andlegu mál, sem eru viðfangsefni
prests, eru helgihald, fræðsla og þjónusta, en hin veraldlegu mál eru ýmis konar
stjómsýsla sem hvílir á prestsembættum lögum samkvæmt, svo og margs konar
sambærilegar skyldur aðrar t.d. samstarf við sóknamefnd vegna rekstrar á vegum
safnaðarins, varsla prestsseturs ef því er að skipta o fl. Sérhæfing prestsþjónustu hefur
aukist m.a. með aukinni starfsemi kirkjunnar með sérþjónustuprestum.
I siðareglum Prestafélags Islands er prestsstarfmu lýst svo:
Prestsembættið er sett af Drottni og er ómissandi þáttur í lífi kristinnar kirkju og köllun
hennar, að boða Krist og útbreiða ríki hans. Prestsembættið sprettur upp úr hinum
almenna prestsdómi allra skírðra sem kallaðir eru til að þjóna Drottni og vitna um hann
í lífi sínu og starfi.
Prestur er sá sem er réttilega kallaður í kirkjunni til þjónustu orðs og sakramenta og er
vígður til hennar. Prestsvígslan fyrir bæn og handayfirlagningu veitir umboð til þeirrar
þjónustu innan evangelísk-lútherskrar kirkju. Vígslan er lífstíðarköllun og felur í sér
ákall til heilags anda um kraft og styrk til þjónustunnar.
Prestur er þjónn og hirðir safnaðarins, en er ekki starfsmaður hans. Prestur leiðir
helgihald safnaðarins á helgum og á hátíðum, boðar orð Guðs opinberlega í prédikun
guðsþjónustunnar og annarra helgra athafna og í einrúmi sálgæslu og skrifta. Prestur
úthlutar sakramentum skímar og kvöldmáltiðar, uppfræðir börn í meginatriðum
kristinnar trúar og siðgæðis, fermir, gefur saman hjón, veitir sálgæslu og ráðgjöf,
hlýðir skriftum, jarðsyngur látna, styður syrgjendur til að fmna huggun trúar, vonar og
kærleika í samfélaginu við ffelsarann Jesú Krist.
Prestur er kallaður til að laða fólk til trúar og leiða söfnuðinn að lindum orðs og
sakramenta og styrkja með guðsþjónustu, fræðslu og kærleiksþjónustu vitnisburð
kirkjunnar um náð Guðs og návist.
í stefnuræðu á kirkjuþingi 1998 sagði biskup íslands:
Þjóðkirkjan hefúr 138 stöðugildi presta til umráða. Þessi embætti skiptast svo: 34
prestaköll eru með færri en 500 íbúa. 18 af þeim með um eða undir 300 íbúa. Sex
prestaköll hafa færri en 200 íbúa. 23 prestaköll eru með fleiri en 5000 íbúa og þjóna
þeim 35 prestar. í einu prófastdæmi eru 6400 manns sem 8 prestar þjóna. í öðm búa
tíu sinnum fleiri, 64000 sóknarböm, og þeim þjóna 14 prestar.
Samanburðurinn er ekki alls kostar sanngjam því mann -fjöldi eða -fæð segir ekki alla
sögu varðandi þjónustubyrði. Ýmsir aðrir þættir koma þar inn í. Fámenn prestaköll
em samansett af mörgum sóknum og víða em vegalengdir miklar og samgöngur
erfiðar, allt hefur þetta í for með sér margvíslegt óhagræði. Einnig ber til þess að líta
að í fámenninu er presturinn einyrki án þess stoðkerfis og samstarfsfólks sem
fjölmennari og öflugri sóknir bjóða upp á. Ekki má heldur vanmeta það að oft liggja
söguleg og menningarleg verðmæti til gmndvallar því að prestsetrum er haldið í
fámennum byggðum.
Þessa þætti verður kirkjan að vega og meta þegar hún horfíst í augu við hvemig hún
beitir kröftum sínum og mannauði í þjónustu orðs og sakramenta í biðjandi, boðandi
og þjónandi þjóðkirkju. Það má víða lagfæra og hagræða. Við komumst ekki hjá því
að taka á þessu misvægi í mannahaldi og horfast í augu við stórfellda fólksflutninga í
landinu og vöxt þéttbýlis.
71