Gerðir kirkjuþings - 2007, Qupperneq 12

Gerðir Kirkjuþings 2007
hlutverki sínu sem Þjóðkirkja á íslandi. Það gerir ríkisvaldið best með rammalöggjöf
um Þjóðkirkjuna, sem hún svo vinnur úr.
Fram að gildistöku þjóðkirkjulaga fyrir tíu árum hafði Kirkjuþing, sem komið
hefur saman hér á landi í hartnær hálfa öld, einungis ráðgjafaratkvœði og tillögurétt
um öll þau mál, er kirkju, klerkastétt og söfnuði landsins varða og heyrðu undir
verksvið löggjafarvaldsins. Þingið hafði einnig rétt til að gera samþykktir um innri
málefni kirkjunnar en þær urðu þó ekki bindandi fyrr en þær hefðu hlotið samþykki
prestastefnu og biskups og allt fram til ársins 1982 einnig Kirkjuráðs. Biskup íslands
var forseti Kirkjuþings allt til ársins 1998 jafnframt því að vera forseti Kirkjuráðs.
Með þjóðkirkjulögunum, sem tóku gildi 1. janúar á því ári, varð sú
grundvallarbreyting, að Kirkjuþingið varð sjálfstætt og mikils ráðandi stjómtæki
innan kirkjunnar, óháð prestastefnu um annað en kenningarleg málefni. Þá var einnig
ákveðið, að þingforseti skyldi koma úr röðum leikmanna, sem jafnframt fengu
meirihluta á þinginu. Það má því segja, að á þessum tímamómm hafi Þjóðkirkjan
íslenska hætt að vera prestakirkja í eiginlegum skilningi og leitt til öndvegis áhrif
leikmanna að lúterskum hætti. Vitaskuld er biskup íslands hirðir Þjóðkirkjunnar,
primus inter pares, fremstur meðal jafningja, en kirkjan treystir leikmönnum fyrir
úrslitaorði á Kirkjuþingi - og það er ef til vill einn mesti styrkur hennar í dag.
Endurskoðun löggjafar um Þjóðkirkjuna
Eitt þeirra mála, sem liggja fyrir þessu Kirkjuþingi, er þingsályktunai'tillaga um
skipun nefndar til að endurskoða löggjöf um Þjóðkirkjuna. Þessi tillaga, sem
Kirkjuráð flytur að höfðu samráði við mig sem forseta Kirkjuþings, er sett fram í því
skyni að meta að nýju stöðu ýmissa mála í ljósi tíu ára reynslu af þjóðkirkjulögunum
og að mörgu leyti breyttra aðstæðna. Við þeim verður að bregðast til að styrkja enn
frekar innviði kirkjunnar en auknu valdi og sjálfstæði fylgir að sjálfsögðu ííkari
ábyrgð. Ef Kirkjuþing fellst á tillöguna hlýtur þessi endurskoðun meðal annars að lúta
að því, að Kirkjuþingi verði ætlað í enn ríkara mæli en nú að setja kirkjunni leikreglur
og marka framtíðarstefnu. Þeir sem njóta þess trúnaðar að hljóta kjör til setu á
Kirkjuþingi verða ævinlega að láta sér umhugað um stöðu þingsins, sem er ætlað það
hlutverk í núgildandi lögum að fara með æðsta vald í málefnum Þjóðkirkjunnar innan
lögmæltra marka. Okkur ber því jafnan að leita leiða til að gera Kirkjuþingi enn betur
kleift en áður að rækja það mikilsverða hlutverk sitt að vera lifandi og leiðandi
forystuafl í kirkjustjóminni.
Þjóðkirkjan og samvist samkynhneigðra
Mörg fleiri brýn mál bíða Kirkjuþings að þessu sinni, sem fjalla verður um af ábyrgð
og framsýni. Ekki verður hjá því komist að nefna sérstaklega þá úrlausn, sem þingið
verður að veita í viðkvæmu deilumáli, er varðar samvist einstaklinga af sama kyni og
aðkomu Þjóðkirkjunnar að henni. Fyrir síðasta Kirkjuþingi lágu endurskoðuð drög að
ályktun kenningamefndar frá því í júní 2006, „Þjóðkirkjan og staðfest samvist.“
Kirkjuþingið samþykkti, að henni yrði fylgt eftir og hún send til safnaða og stofnana
kirkjunnar til umræðu og viðbragða og kæmi til lokaafgreiðslu á Kirkjuþingi 2007.
Þessi ályktun hefur víða verið til umræðu á árinu, meðal annars á héraðsfundum víðs
vegar um landið, prestastefnu á Húsavík í lok apríl og leikmannastefnu í Stykkishólmi
í byrjun maí. Þá hefur það gerst, að í stefnuyfirlýsingu nýrrar ríkisstjórnar er því lýst
yfir fullum fetum, að „trúfélögum verði veitt heimild til að staðfesta samvist
samkynhneigðra.“ Það er engin ástæða til annars en að ætla, að hugui' fylgi máli og
þetta muni ná fram að ganga fyrr en síðar. Við því verður Þjóðkirkjan að bregðast og
10