Peningamál - 01.02.2003, Síða 7

6 PENINGAMÁL 2003/1
Í Peningamálum 2002/1 var samantekt á skekkjum í
verðbólguspám Seðlabanka Íslands og annarra sem spá
verðbólgu hér á landi. Skekkjurnar hafa nú verið metn-
ar á ný. Mikilvægt er fyrir Seðlabankann að fylgjast
með skekkjum í verðbólguspám sínum enda er verð-
bólguspá bankans, ásamt greiningu á efnahagshorfum,
orðin einn mikilvægasti þáttur í starfsemi bankans eftir
að peningastefnunni var breytt fyrir tæpum tveimur
árum. Hér á eftir fer mat á árs- og ársfjórðungsspám
Seðlabankans. Ekki verður að þessu sinni fjallað um
verðbólguspár annarra.
Við mat á verðbólguspám er horft á meðalskekkju
(bjögun) og staðalfrávik spáskekkju. Meðalskekkja
sýnir hvert meðalfrávik spánna frá eiginlegri verð-
bólgu er og þar með hvort verðbólgu hefur kerfisbund-
ið verið of- eða vanspáð. Staðalfrávik er mælikvarði á
hversu langt spágildið er frá réttu gildi að meðaltali.
Í meðfylgjandi töflu er yfirlit yfir mat á spá-
skekkjum Seðlabankans. Matið byggist á spám frá
fjórða ársfjórðungi 1994 til fjórða ársfjórðungs 2002.
Vert er að hafa í huga að fyrstu árin vantar nokkuð upp
á að spárnar nái allar til fjögurra ársfjórðunga en frá og
með spá sem gerð var á fjórða ársfjórðungi 1999 eru til
spár sem ná a.m.k. til fjögurra ársfjórðunga. Frá öðrum
ársfjórðungi 2001 liggja fyrir spár bankans til a.m.k.
átta ársfjórðunga fram í tímann, eins og sameiginleg
yfirlýsing bankans og ríkisstjórnarinnar frá mars 2001
gerir ráð fyrir. Fyrstu spána sem náði átta ársfjórðunga
fram í tímann verður unnt að bera saman við mælda
verðbólgu í apríl n.k. þegar fyrsti fjórðungur þessa árs
liggur fyrir.
Efst í meðfylgjandi töflu má sjá samantekt á með-
alskekkju og staðalfráviki í spám sem ná einn til fjóra
ársfjórðunga fram í tímann. Spár sem ná einn ársfjórð-
ung fram í tímann hafa nær enga meðalskekkju en hún
vex eftir því sem spárnar ná lengra fram í tímann og
að meðaltali hefur bankinn vanspáð verðbólgu um
0,33% þegar hann spáir til fjögurra ársfjórðunga. Þetta
gefur þó ekki alveg rétta mynd því að fram að árinu
2000 var spáskekkjan þegar spáð var fjóra ársfjórð-
unga fram í tímann aðeins -0,01% en á árunum 2000
til 2002 -0,81%. Mest urðu frávikin í spám bankans
sem birtar voru á fyrri helmingi ársins 2001 þegar
áhrif gengislækkunar krónunnar á seinni hluta ársins
2000 og fyrri hluta ársins 2001 voru að koma fram.
Bankinn gerir alltaf ráð fyrir óbreyttu gengi í spám
sínum enda benda rannsóknir til þess að erfitt sé að
gera betur en að spá óbreyttu gengi. Staðalfrávikið
eykst eins og gera má ráð fyrir eftir því sem spáð er til
lengri tíma, í samræmi við vaxandi óvissu.
Af augljósum ástæðum er meðalskekkja í verð-
bólguspám yfir almanaksárið mest og staðalfrávikið
hæst þegar spáð er frá upphafi árs, þ.e.a.s. þegar spá-
tíminn er lengstur, en minnkar svo eftir því sem lengra
líður á spátímann.
Hlutfallslega stærri hluti breytingarinnar er fólginn
í liðinni verðbólgu þegar spáð er meðalverðbólgu milli
ára, þ.e.a.s. frá liðnu ári til yfirstandandi árs, en þegar
spáð er yfir ár sem er að líða. Meðalskekkja er því
minni og staðalfrávik lægra í spám milli ára en þegar
spáð er yfir árið.
Einnig er áhugavert að skoða mismun mældrar
verðbólgu og öryggismarka í spám bankans. Stutt er
síðan bankinn byrjaði að birta spár með þeim hætti. Því
er ekki unnt að bera saman nógu margar spár til fjög-
urra ársfjórðunga ásamt öryggismörkum þeirra við
mælda verðbólgu, en fljótlega verður hægt að bæta úr
því.
Rammagrein 1 Spáskekkjur í verðbólguspám Seðlabanka Íslands
Mat á skekkjum í verðbólguspám Seðlabankans
Spár fram í einn tvo þrjá fjóra
tímann um: ársfj. ársfj. ársfj. ársfj.
Meðalskekkja 0,01 -0,07 -0,12 -0,33
Staðalfrávik 0,41 0,90 1,43 1,78
Spár um verðbólgu Spá unnin á
yfir árið: 1. ársfj. 2. ársfj. 3. ársfj. 4. ársfj.
Meðalskekkja -0,86 -0,56 -0,21 -0,14
Staðalfrávik 2,38 1,82 1,11 0,76
Spár um verðbólgu Spá unnin á
milli ára 1. ársfj. 2. ársfj. 3. ársfj. 4. ársfj.
Meðalskekkja -0,27 -0,18 0,01 0,00
Staðalfrávik 1,15 0,68 0,35 0,10