Peningamál - 01.02.2003, Blaðsíða 62

Breytingar á aðkomu bankans má einnig sjá í
töflu 3 sem sýnir fjölda viðskipta Seðlabankans inn-
an hvers dags á tímabilinu, heildarupphæð viðskipta
dagsins og meðalupphæð hverra viðskipta. Eins og
sjá má var innkoma bankans á markaðnum innan
hvers dags tíð á tveimur fyrstu tímabilunum.
Bankinn var jafnvel báðum megin á markaðnum
innan sama dags, allt eftir því hverjar óskir mark-
aðsaðila voru á hverjum tíma.19 Viðskiptum innan
hvers dags fjölgaði jafnvel enn frekar á fjórða tíma-
bilinu, auk þess sem heildarviðskipti hvers dags
jukust. Á síðasta tímabilinu hefur bankinn hins vegar
aðeins átt ein viðskipti í hvert sinn.
Mynd 1 sýnir þróun gengisvísitölu erlendra gjald-
miðla frá ársbyrjun 1994 til ársloka 2002 og hrein
viðskipti Seðlabankans á þessu tímabili. Eins og sést
á myndinni var Seðlabankinn í hlutverki viðskipta-
vaka á tveimur fyrstu tímabilunum. Hann kom oft
inn á markaðinn, bæði til að kaupa og selja gjaldeyri.
Viðskipti hans voru jafnframt tiltölulega lítil í hvert
skipti. Hlutverk bankans var því fyrst og fremst að
styrkja grunn lítils markaðar með því að jafna
gengissveiflur og vera reiðubúinn að eiga viðskipti
eftir óskum markaðsaðila.
Eftir að bankinn kom aftur inn á markaðinn um
mitt ár 2000 átti hann aðallega viðskipti þegar að-
stæður voru erfiðar, hætta á spíralamyndun, einhliða
flæði og mikið óöryggi á markaði. Hlutverk bankans
hafði því breyst í að vaka yfir markaðnum og grípa
eingöngu inn í ef hann taldi þörf á til að tryggja fram-
gang þeirrar peningastefnu sem hann fylgdi. Þetta
breytta hlutverk komst í raun á áður en umgjörð
peningastefnunnar var breytt í lok mars 2001. Eftir
að jafnvægi komst á gjaldeyrismarkaðinn breyttist
aðkoma bankans og nú kemur hann eingöngu inn á
hann við sérstakar aðstæður sem ekki tengjast beint
framgangi ríkjandi peningastefnu. Yfirlýstur til-
gangur viðskiptanna um þessar mundir er að bæta
PENINGAMÁL 2003/1 61
Mynd 1
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Gengisvísitala erlendra gjaldmiðla
Dagleg þróun gengisvísitölu erlendra
gjaldmiðla og hrein kaup Seðlabanka Íslands
á erlendum gjaldeyri 1994-2002
Hrein kaup Seðlabankans á erlendum gjaldeyri
1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002
100
110
160
120
150
140
130
Neðri vikmörk
T-VT-IVT-I T-IIIT-II
31. des. 1991=100
-5
-4
1
-3
0
-1
-2
2
3
T-VT-IVT-I T-IIIT-II
Ma.kr.
1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002
Efri vikmörk
Tafla 3 Fjöldi og magn viðskipta
Seðlabankans innan dags
Fjöldi viðskipta Allt
innan dags tímabilið T-I T-II T-III T-IV T-V
Meðaltal ................... 3 3 4 0 8 1
Hámark..................... 35 13 23 0 35 1
Lágmark ................... 1 1 1 0 1 1
Heildarupphæð
viðskipta dagsins (m.kr.)
Meðaltal ................... 307 239 499 0 997 260
Hámark..................... 4.017 2.197 2.156 0 3.768 4.017
Lágmark ................... < 1 2 < 1 0 80 122
Meðalupphæð hverra
viðskipta (m.kr.)
Meðaltal ................... 98 82 139 0 121 260
Hámark..................... 4.017 423 914 0 482 4.017
Lágmark ................... < 1 2 < 1 0 77 122
T-I er tímabilið frá 4. janúar 1994 til 7. júlí 1997. T-II er tímabilið frá 8. júlí
1997 til 15. júní 1999. T-III er tímabilið frá 16. júní 1999 til 14. júní 2000.
T-IV er tímabilið frá 15. júní 2000 til 12. október 2001. T-V er tímabilið frá
13. október 2001 til ársloka 2002.
19. Seðlabankinn var síðast á bæði kaup- og söluhlið markaðarins innan
sama dags þann 28. apríl 1999.