Peningamál - 01.11.2007, Síða 12

Peningamál - 01.11.2007, Síða 12
ÞRÓUN OG HORFUR Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM P E N I N G A M Á L 2 0 0 7 • 3 12 Eftir að verðbólgumarkmið var tekið upp í mars 2001 hefur við- fangsefni peningastefnu Seðlabanka Íslands verið að ákveða stýri- vexti þannig að verðbólga mæld sem tólf mánaða hækkun vísitölu neysluverðs haldist að jafnaði sem næst 2½%. Árangurinn hefur ekki verið sem skyldi. Verðbólga hefur að meðaltali verið 4,7%. Hún varð mest 9,4% og minnst 1,6%. Seðlabankinn virðist því ekki hafa fylgt nægilega aðhaldssamri peningastefnu. Rannsóknir hafa sýnt að einfaldar peningastefnureglur, kenndar við John Taylor, virðast lýsa nokkuð vel hegðun ýmissa seðlabanka sem hefur gengið vel í baráttunni við verðbólgu.1 Í þessari rammagrein er skoðað hver þróun stýrivaxta hefði verið ef Seðlabankinn hefði fylgt slíkri reglu frá árinu 2001.2 Einnig er fjallað um muninn á stýrivaxtaferli sam- kvæmt Taylor-reglu eftir því hvort byggt er á endurskoðuðu mati bankans á framleiðsluspennu eða því sem notast var við í tengslum við vaxtaákvörðun hverju sinni. Einföld peningastefnuregla til viðmiðunar Taylor-regla lýsir á einfaldan hátt hvernig stýrivextir ráðast af þrem- ur lykilstærðum: Jafnvægisvöxtum, fráviki verðbólgu frá markmiði og fráviki framleiðslu frá framleiðslugetu hagkerfi sins – svokallaðri framleiðsluspennu/-slaka.3 Samkvæmt reglunni eiga stýrivextir að víkja frá jafnvægisvöxtum ef verðbólga víkur frá markmiði eða ef framleiðsluspenna/–slaki er fyrir hendi í þjóðarbúskapnum. Sam- kvæmt svokölluðu Taylor-skilyrði þurfa stýrivextir að hækka (lækka) meira en verðbólga til að raunstýrivextir hækki (lækki) og aðhald peningastefnunnar aukist (minnki) þannig að verðstöðugleiki sé tryggður.4 Einn helsti kostur reglunnar er að hún tengir stefnumörkun í peningamálum með kerfi sbundnum hætti við stöðu efnahagsmála með hætti sem gefur að meðaltali hagstæða niðurstöðu. Cecchetti o.fl . (2007) sýna að frávik í stýrivaxtaþróun helstu seðlabanka heims frá Taylor-reglu hafa minnkað verulega frá byrjun níunda áratugar ins og telja það meginskýringu aukins stöðugleika verðbólgu og fram- leiðslu. Frávik frá Taylor-reglu vekja ætíð athygli og seðlabankamenn leggja oft áherslu á að skýra þau.5 Taylor (1993, 1999) hefur sjálfur Rammagrein I-2 Stýrivextir samkvæmt Taylor-reglu og áhrif endurskoðunar á mati á framleiðsluspennu 1. Sjá t.d. Taylor, J.B. (1993). „Discretion versus Policy Rules in Practice”, Carnegie- Rochester Conference Series on Public Policy, 39, 195-214; Taylor, J.B. (ritstj.) (1999), Monetary Policy Rules, NBER Conference Report, University of Chicago Press, Chicago; Cecchetti, S.G., P. Hooper, B.C. Kasman, K.L. Schoenholtz og M.W. Watson, (2007). „Understanding the Evolving Inflation Process", U.S. Monetary Policy Forum 2007. Þá er umfjöllun um Taylor-reglur í rammagrein 5, bls. 23-25, í Peningamálum 2002/2. 2. Niðurstöðunum verður að taka með þó nokkrum fyrirvara þar sem ljóst er að ef stýri- vextir bankans hefðu í raun fylgt Taylor-reglu hefði framvinda verðbólgu og framleiðslu- spennu orðið önnur en varð í reynd. Ekki er gerð tilraun til að meta hver hún hefði orðið. 3. Jafnvægisvextir eru þeir stýrivextir sem samrýmast hlutlausri stöðu peningastefnunnar, þ.e. þar sem hún hvorki letur né hvetur þjóðarbúskapinn. Þetta hlutlausa stig er erfitt að meta með áreiðanlegum hætti en líklegt er að þetta vaxtastig sé heldur hærra hér á landi þar sem sparnaðarhneigð er lág og arðsemi fjármagns há. Lág sparnaðarhneigð endurspeglar tiltölulega lágan aldur þjóðarinnar og kemur fram í hárri skuldsetningu. Mikil arðsemi fjármagns gefur hins vegar til kynna að efnahagskerfi Íslands er líklega ekki eins þróað og t.d. efnahagskerfi Bandaríkjanna og kemur fram í tiltölulega hærri langtímavaxtargetu hagkerfisins. Líklegt er að þetta jafnvægisraunvaxtastig sé á bilinu 3-4% sem, að viðbættu verðbólgumarkmiðinu, þýðir hlutlausa stýrivexti á bilinu 5,5- 6,5%. Í útreikningunum hér er miðað við 6% hlutlausa vexti. 4. Frá því að Taylor (1993) birti upphaflega framsetningu reglunnar hafa rannsóknir sýnt að reglan samrýmist betur framvindu stýrivaxta í reynd komi tafið gildi stýrivaxta einnig fyrir. 5. Sjá t.d. Blinder, A., og R. Reis (2006). „Understanding the Greenspan Standard”, grein kynnt á ráðstefnu Seðlabanka Kansas í Jackson Hole í Wyoming; Poole, W. (2007). „Understanding the Fed”, Federal Reserve Bank of St. Louis Review, 89(1), 3-13; Kohn, D.L., (2007). „John Taylor Rules”, ræða flutt á ráðstefnu Seðlabanka Dallas um framlag Johns Taylors til peningahagfræði og stefnumörkunar sem fór fram 12. október sl. Mynd 1 Stýrivextir í reynd og m.v. Taylor-reglu með rauntímagögnum fyrir framleiðsluspennu1 1. Grunnferill: R(t) = aR(t-1) + (1-a)[(R* + P*) + b(P(t) - P*) + cG(t)], þar sem R eru stýrivextir, P er verðbólga og G er framleiðsluspenna. R* (hlutlausir raunvextir) = 3,5%, P* (verðbólgumarkmið) = 2,5%, a = 0,7, b = 1,5 og c = 0,5. Bilið sýnir mismunandi útkomu útfærslna á Taylor- reglunni m.v. mismunandi gildi R* (3-4%), b (1,5-2,5) og c (0,2-1,0). Heimild: Seðlabanki Íslands. Stýrivextir Taylor-regla (grunnferill) 4 6 8 10 12 14 16 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 % Rauntímamat Mynd 2 Mat Seðlabankans á framleiðsluspennu1 1. Rauntímamat á framleiðsluspennu fyrir hvert ár byggist á mati Seðla- bankans eins og það er birt í heftum Peningamála sama ár. Myndina ber að taka með fyrirvara þar sem aðferðir bankans við mat á framleiðslu- spennu hafa breyst á tímabilinu. Heimild: Seðlabanki Íslands. % af framleiðslugetu Endurskoðað mat -3 -2 -1 0 1 2 3 4 5 2007200620052004200320022001
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96

x

Peningamál

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Peningamál
https://timarit.is/publication/1144

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.