Peningamál - 01.11.2007, Blaðsíða 42

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
7
•
3
42
Góðæri og gott veður dregur úr vinnuframboði
á þriðja fjórðungi ársins
Ef undan er skilinn annar fjórðungur ársins 2006 hefur heildarvinnu-
stundum fjölgað um 5½-6½% milli ára í hverjum fjórðungi frá því
á síðasta fjórðungi ársins 2005 samkvæmt vinnumarkaðskönnun
Hagstofu Íslands. Á þessum tíma fjölgaði heildarvinnustundum bæði
vegna aukins meðalvinnutíma og fjölgunar fólks við vinnu.
Nokkur breyting varð hins vegar á þriðja fjórðungi ársins.
Heildarvinnustundafjöldi var þá óbreyttur frá fyrra ári. Það gæti verið
vísbending um að dregið hafi úr vexti eftirspurnar eftir vinnuafli.
Það er þó í litlu samræmi við mat forsvarsmanna fyrirtækja á þörf
fyrir starfsfólk á næstu mánuðum. Nánari skoðun leiðir í ljós að bæði
starfandi fólki og fólki við vinnu fjölgaði á þriðja fjórðungi ársins frá
sama tíma í fyrra, en meðalvinnutími styttist um tæpa klukkustund á
viku. Stytting vinnutíma átti sér eingöngu stað á höfuðborgarsvæð-
inu, en vinnutími lengdist á landsbyggðinni, sérstaklega hjá körlum.
Samanburður á fjölda við vinnu og starfandi sýnir einnig að fólk á
höfuð borgarsvæðinu hafi ekki aðeins unnið skemur heldur hafi fjar-
vistir frá vinnu einnig verið meiri.2 Þar sem sumarleyfatími lendir á
fjórðungnum og veður á höfuðborgarsvæðinu var óvenju gott og
engin önnur teikn eru um minni eftirspurn er líklegasta skýringin á
minna vinnuframlagi höfuðborgarbúa að dregið hafi úr yfirvinnu og
fleiri frídagar verið teknir af veðurfarsástæðum. Ráðstöfun aukins
kaupmáttar til ferðalaga gæti einnig hafa haft nokkur áhrif.
Enn töluverð samkeppni um vinnuafl ...
Ljóst er að samkeppni um vinnuafl er síst minni en fyrir útgáfu
Peningamála í júlí þótt erlendum starfsmönnum hafi fjölgað töluvert
meira sl. sumar en veturinn áður. Erlendum starfsmönnum skráðum
hjá Vinnumálastofnun hefur fjölgað um tæplega þúsund á mánuði að
meðaltali síðan á vormánuðum. Nettófjölgun starfsmanna á vinnumark-
aði hefur líklega verið heldur minni en tölur Vinnumálastofnunar sýna
sökum aukins eftirlits stjórnvalda með skráningu erlendra starfsmanna.
Útgáfa kennitalna til erlendra ríkisborgara jókst þó einnig í sumar.
Fjölgun erlendra starfsmanna um 7.500 það sem af er ári virðist ekki
duga til að anna eftirspurn eftir vinnuafli. Atvinnurekendur þurfa því
eftir sem áður að keppa sín á milli um starfsfólk með yfirboðum í laun-
um.
... og mikið launaskrið
Samkeppni um vinnuafl hefur leitt til heldur meira launaskriðs en gert
var ráð fyrir í júní. Launavísitala fyrir vinnumarkaðinn í heild hækkaði
um 1,4% milli fjórðunga á þriðja ársfjórðungi og hefur hækkað um
8,1% frá sama fjórðungi í fyrra. Minni árshækkun launavísitölu frá
miðju sumri skýrist að mestu af grunnáhrifum þar sem beinna áhrifa
endurskoðunar kjarasamninga á almennum vinnumarkaði í júní í fyrra
gætir ekki lengur í vísitölu launa.
2. Starfandi teljast þeir sem hafa unnið a.m.k. eina klst. í viðmiðunarvikunni eða verið fjarver-
andi frá vinnu í starfi sem það gegnir að öllu jöfnu, t.d. vegna sumarleyfi s, barneignarleyfi s
eða veikinda. Fólk við vinnu eru þeir sem hafa unnið a.m.k. eina klukkustund í viðmið-
unarvikunni.
Heimild: Hagstofa Íslands.
Mynd VI-4
Breytingar á vinnuafli
2003-2007
1. ársfj. 2004
2. ársfj. 2004
3. ársfj. 2004
4. ársfj. 2004
Breyting frá sama fjórðungi fyrra árs
1. ársfj. 2005
2. ársfj. 2005
3. ársfj. 2005
4. ársfj. 2005
1. ársfj. 2006
2. ársfj. 2006
3. ársfj. 2006
4. ársfj. 2006
Meðalvinnutími
(klst.)
Heildarvinnu-
stundir
(%)
Fjöldi starfandi
(%)
Atvinnuþátttaka
(prósentur)
1. ársfj. 2007
2. ársfj. 2007
3. ársfj. 2007
-3
-2
-1
0
1
2
3
4
5
6
7
8
Heimild: Hagstofa Íslands.
Mynd VI-5
Starfandi og fjöldi við vinnu
1. ársfj. 2004 - 3. ársfj. 2007
Breyting frá sama fjórðungi fyrra árs (%)
Fjöldi við vinnu (h. ás)
Fjöldi starfandi (h. ás)
Breyting á fjölda starfandi (v. ás)
Breyting á fjölda við vinnu (v. ás)
-3
-2
-1
0
1
2
3
4
5
6
7
-90
-60
-30
0
30
60
90
120
150
180
210
2007200620052004
Fjöldi