Peningamál - 21.05.2014, Qupperneq 9

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
4
•
2
9
að hækka og er launahlutfallið komið nálægt sögulegu meðaltali sínu.
Frá febrúarspá bankans hafa verið gerðir kjarasamningar við stærstan
hluta vinnumarkaðarins. Þrátt fyrir að umsamdar launahækkanir séu
almennt í takt við kjarasamninginn sem gerður var í desember sl. er
áætlað að launahækkanir í ár og á næsta ári verði meiri en gert var ráð
fyrir í síðustu spá. Á móti vegur heldur hraðari vöxtur undirliggjandi
framleiðni og því eru horfur um vöxt launakostnaðar á framleidda
einingu áþekkar og í febrúar og er gert ráð fyrir að hann vaxi um
tæplega 3% á ári að meðaltali á spátímanum (mynd I­12). Nánari
umfjöllun um vinnumarkaðinn er að finna í kafla VI.
Slakinn í þjóðarbúinu minnkar
Talið er að framleiðsluslakinn hafi verið um ½% af framleiðslugetu í
fyrra og hafi minnkað um 4 prósentur frá því sem hann var mestur um
mitt ár 2010. Áframhaldandi kröftugur hagvöxtur gerir það að verkum
að slakinn er talinn hverfa um mitt þetta ár sem er um hálfu ári fyrr
en gert var ráð fyrir í febrúarspánni (mynd I­13). Um þetta mat er þó
töluverð óvissa en eins og fjallað er um síðar í þessum kafla bendir
fjöldi mælikvarða á umfangi slakans í þjóðarbúinu í sömu átt. Líkt og
í febrúarspánni gerir kröftugur vöxtur innlendrar eftirspurnar það að
verkum að smám saman byggist upp nokkur framleiðsluspenna sem
nær hámarki í 1½% af framleiðslugetu um mitt ár 2016 en tekur síðan
að minnka og er orðin um ½% í lok spátímans um mitt ár 2017. Þetta
mat á framleiðsluspennunni í þjóðarbúinu byggist á því að vöxtur
framleiðslugetu á spátímanum verði í samræmi við 2,7% meðal­
hagvöxt síðustu þrjátíu ára. Nánari umfjöllun um framleiðslugetu og
­slaka er að finna í kafla IV.
Verðbólga komin í markmið ...
Verðbólga hefur hjaðnað hratt það sem af er þessu ári og var komin
niður fyrir markmið bankans í febrúar þegar hún mældist 2,1%. Hún
hefur haldist í námunda við markmiðið síðan og mældist 2,5% á fyrsta
fjórðungi ársins. Til samanburðar mældist verðbólgan 4,3% á fyrsta
ársfjórðungi í fyrra og 6,4% á sama tíma árið 2012. Samfara hjöðnun
verðbólgu hefur dregið úr sveiflum í verðbólgu og hagvexti eins og
fjallað er um í rammagrein I­1.
Síðustu ár hefur verðbólga fyrst og fremst verið drifin áfram
af innlendum þáttum, þ.e. verðhækkunum húsnæðis og innlendrar
vöru og þjónustu. Undanfarið hefur innlend verðbólga án húsnæðis
hins vegar einnig minnkað og hefur, ásamt lítilli innfluttri verðbólgu,
stuðlað að minnkandi almennri verðbólgu (mynd I­14). Undirliggjandi
verðbólga hefur einnig minnkað töluvert og skammtímaverðbólgu­
væntingar hjaðnað. Verðbólguvæntingar til lengri tíma hafa hins vegar
verið þrálátari.
... og horfur á að hún verði þar út þetta ár en fari upp fyrir 3% á
næsta ári þegar framleiðsluspenna myndast í þjóðarbúskapnum
Verðbólgan reyndist 0,2 prósentum minni á fyrsta fjórðungi en spáð
hafði verið í febrúar og hafa verðbólguhorfur fyrir þetta ár lítillega
batnað frá fyrri spá (mynd I­15). Gert er ráð fyrir að verðbólgan
verði við 2,5%­markmið bankans út þetta ár en líkt og í febrúar er
búist við því að verðbólga aukist á ný á næsta ári þegar stærstur hluti
1. Skráð atvinnuleysi og heildarvinnustundir eru árstíðarleiðréttar tölur
af Seðlabanka Íslands.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Vinnumálastofnun, Seðlabanki Íslands.
Mynd I-11
Atvinnuleysi og heildarvinnustundir1 -
samanburður við PM 2014/1
% af mannafla Vísitala, 3. ársfj. 2008=100
Atvinnuleysi PM 2014/2 (v. ás)
Atvinnuleysi PM 2014/1 (v. ás)
Heildarvinnustundir PM 2014/2 (h. ás)
Heildarvinnustundir PM 2014/1 (h. ás)
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
85
87
89
91
93
95
97
99
101
103
‘17201620152014201320122011201020092008
1. Heildarlaunakostnaður að teknu tilliti til undirliggjandi framleiðni-
vaxtar.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Mynd I-12
Launakostnaður á framleidda einingu1 -
samanburður við PM 2014/1
Breyting frá fyrra ári (%)
PM 2014/2
PM 2014/1
-2
0
2
4
6
8
10
12
‘16‘15‘14‘13‘12‘11‘10‘09‘08‘07‘06‘05
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Mynd I-13
Framleiðsluspenna -
samanburður við PM 2014/1
% af framleiðslugetu
PM 2014/2
PM 2014/1
-5
-4
-3
-2
-1
0
1
2
‘172016201520142013201220112010