Peningamál - 21.05.2014, Qupperneq 38

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
4
•
2
38
eignaverðs mun styðja við vöxt einkaneyslunnar og auður heimila
eykst enn frekar vegna lækkunar skulda í tengslum við aðgerðir
stjórnvalda (sjá viðauka 2 í Peningamálum 2014/1). Árið 2016 eykst
einkaneysla síðan um tæp 3%. Gangi spáin eftir verður hlutfall
einkaneyslu af landsframleiðslu komið í 54% árið 2016. Það er lágt
hlutfall samanborið við meðaltal síðustu þrjátíu ára, sem er nær 58%,
en í ágætu samræmi við það sem talið er að samrýmist sjálfbærum ytri
jöfnuði þjóðarbúsins.
Samneysla jókst í fyrra eftir samdrátt í fjögur ár og gert er ráð
fyrir að svo verði áfram á næstu tveimur árum
Nauðsynleg aðlögun opinberra fjármála hefur sett svip sinn á þróun
efnahagsmála í kjölfar fjármálakreppunnar. Skattar hafa hækkað og
samneyslan dregist saman. Kaflaskil urðu þó í fyrra þegar samneyslan
jókst um ríflega 1% og fjárfesting hins opinbera um tæplega 12%
eftir að hafa dregist saman í fimm ár þar á undan. Samanlagt framlag
samneyslu og fjárfestingar hins opinbera til innlendrar eftirspurnar
var því jákvætt í fyrsta sinn frá því að aðhaldsaðgerðir hins opinbera
hófust vegna fjármálakreppunnar (mynd IV­7). Búist er við að það
verði áfram jákvætt í ár og út spátímann. Gert er ráð fyrir tæplega
1% ársvexti samneyslu á tímabilinu, sem er nokkru meira en búist
var við í síðustu spá. Spáð er tæplega 10% vexti fjárfestingar hins
opinbera í ár en um 1½% vexti á því næsta. Fjárfestingin er síðan talin
dragast saman árið 2016 en þá er m.a. áætlað að framkvæmdum við
Vaðlaheiðargöng ljúki. Nánar er fjallað um opinber fjármál í kafla V.
Fjárfesting atvinnuvega meiri í fyrra en gert var ráð fyrir …
Á síðasta ári dróst atvinnuvegafjárfesting saman um liðlega 10%.
Samdrátturinn skýrist fyrst og fremst af neikvæðum grunnáhrifum þar
sem fjárfesting í skipum og flugvélum var mun minni í fyrra en árið
áður. Sé litið fram hjá henni jókst atvinnuvegafjárfesting um 3,5% frá
fyrra ári. Sviptingar í fjárfestingu í skipum og flugvélum hafa afar tak­
mörkuð áhrif á hagvöxt þar eð fjárfestingin kemur einnig fram í vöru­
innflutningi. Samdráttur í atvinnuvegafjárfestingu í heild sinni í fyrra
gefur því ekki fyllilega rétta mynd af framlagi hennar til hagvaxtar.
Stóriðjutengd fjárfesting dróst saman um tæplega fjórðung á árinu en
það skýrist einkum af sölu höfuðstöðva Orkuveitu Reykjavíkur, sem
lækkar stóriðjutengda fjárfestingu en eykur almenna atvinnuvegafjár­
festingu á móti og hefur því engin áhrif á fjárfestingu í heild eða hag­
vöxt. Samdráttur atvinnuvegafjárfestingar var tæplega 2 prósentum
minni en gert var ráð fyrir í febrúarspá bankans en fjárfestingarumsvif
atvinnuvega utan stóriðju, skipa og flugvéla var heldur meiri en spáð
var í febrúar.3
… og útlit er fyrir umtalsvert meiri vöxt atvinnuvegafjárfestingar
á þessu ári
Útlit er fyrir mun meiri vöxt atvinnuvegafjárfestingar í ár en gert var
ráð fyrir í febrúarspánni. Þar leggjast á eitt breytingar í áætlunum um
stóriðjutengda fjárfestingu, meiri fjárfestingu í skipum og flugvélum
3. Eins og rakið er í rammagrein IV­1 er líklegt að gjaldeyrisútboð Seðlabankans hafi stutt við
fjárfestingarumsvif að einhverju marki.
1. Grunnspá Seðlabankans 2014-2016.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Br. frá fyrra ári (%)
Mynd IV-7
Samneysla og fjárfesting hins opinbera
2010-20161
Samneysla (v. ás)
Fjárfesting hins opinbera (v. ás)
Opinber útgjöld í ráðstöfunaruppgjöri (h. ás)
Framlag til hagvaxtar (prósentur)
-2,0
-1,6
-1,2
-0,8
-0,4
0,0
0,4
2016201520142013201220112010
0,8
-7,5
-6,0
-4,5
-3,0
-1,5
0,0
1,5
3,0
1. Vísbendingarnar sem horft er til eru innflutningur fjárfestingarvöru án
innflutnings skipa og flugvéla á föstu verði og svör við fjórum spurningum
úr könnun Capacent Gallup meðal 400 stærstu fyrirtækja landsins. Þær
spurningar snúa að mati stjórnenda á efnahagshorfum til sex mánaða,
hvernig þeir telja innlenda eftirspurn eftir vörum eða þjónustu þeirra
fyrirtækis munu þróast á næstu 6 mánuðum, hvort þeir telji fjárfestingu
þeirra fyrirtækis munu aukast á líðandi ári samanborið við fyrra ár og hvort
framlegð fyrirtækisins muni aukast milli ára. Við matið á bilinu eru allar
stærðirnar endurskalaðar þannig að þær hafi sama meðaltal og staðalfrávik
og fjárfestingin. Skyggða svæðið sýnir tveggja fjórðunga hreyfanlegt meðal-
tal vísbendinga fjárfestingar tafið um tvo ársfjórðunga.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
% af VLF
Mynd IV-8
Vísbendingar um atvinnuvegafjárfestingu
1. ársfj. 2007 - 3. ársfj. 2014
Atvinnuvegafjárfesting án skipa og flugvéla
Efri og neðri mörk vísbendinga um atvinnuvegafjár-
festingu1
0
5
10
15
20
25
30
2007 2008 2010 2012 ‘142009 2011 2013
Mynd IV-9
Fjárfesting í hlutfalli af VLF 2008-20161
1. Grunnspá Seðlabankans 2014-2016.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
% af VLF
Atvinnuvegafjárfesting PM 2014/2
Atvinnuvegafjárfesting PM 2014/1
Heildarfjárfesting PM 2014/2
Heildarfjárfesting PM 2014/1
0
5
10
15
20
25
201620152014201320122011201020092008