Peningamál - 04.11.2015, Blaðsíða 8

P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
5
•
4
8
EFNAHAGSHORFUR OG HELSTU ÓVISSUÞÆTTIR
Áframhaldandi fjölgun starfa en lítill framleiðnivöxtur er
áhyggjuefni
Árstíðarleiðrétt atvinnuleysi mældist 4% á þriðja fjórðungi ársins
og hafði minnkað um ½ prósentu frá sama tíma í fyrra og liðlega
4 prósentur frá því að það var hæst í kjölfar fjármálakreppunnar.
Mikil fjölgun starfa skýrir minnkandi atvinnuleysi en á móti vegur
að atvinnuþátttaka hefur einnig aukist talsvert og er árstíðarleiðrétt
atvinnuþátttaka nú 3 prósentum meiri en hún var á síðasta fjórðungi
2011 þegar hún var minnst í kjölfar fjármálakreppunnar og nálgast
nú það sem hún varð mest í byrjun árs 2007. Hlutfall starfandi hefur
að sama skapi hækkað töluvert og var á þriðja fjórðungi 1½ prósentu
hærra en á sama tíma í fyrra. Aðrar vísbendingar af vinnumarkaði
hníga í sömu átt.
Líkt og í fyrri spám bankans er gert ráð fyrir áframhaldandi bata
á vinnumarkaði með minnkandi atvinnuleysi og fjölgun starfa og
heildarvinnustunda. Batinn er þó talinn verða heldur hægari en í ágúst
enda gert ráð fyrir meiri hækkunum launakostnaðar. Atvinnuleysi
fer úr 4,4% í ár í 4% árið 2018 (mynd I-7) og heildarvinnustundum
fjölgar um ríflega 2% að meðaltali á ári (mynd I-8). Hlutfall starfandi
lækkar því lítillega frá núverandi hágildi.
Framleiðni hefur nánast staðið í stað í fimm ár samfellt en í ár er
talið að framleiðnivöxtur taki aðeins við sér og verði um 1¼% eins og
spáð var í ágúst (sjá mynd I-10 hér á eftir). Gert er ráð fyrir að fram-
leiðni vaxi um u.þ.b. 1% á ári á spátímanum sem er áþekkur vöxtur
og að meðaltali sl. tíu ára en nokkuð undir meðalvexti framleiðni til
lengri tíma litið og reynslu af fyrri bataskeiðum. Nánari umfjöllun um
vinnumarkaðinn er að finna í kafla IV.
Horfur á meiri framleiðsluspennu en áður var gert ráð fyrir
Í takt við endurskoðun Hagstofunnar á sögulegum hagvaxtartölum er
nú talið að slakinn í þjóðarbúinu á árunum 2011-2014 hafi verið tæp-
lega ½ prósentu meiri á ári en fyrri tölur gáfu til kynna. Líkt og í ágúst
er hins vegar talið að slakinn hafi horfið í byrjun þessa árs og meiri
hagvöxtur í ár og á spátímabilinu í heild leiða til þess að heldur meiri
framleiðsluspenna myndast á spátímanum en áður var spáð. Hún
er talin ná hámarki í 1½% af framleiðslugetu í byrjun næsta árs og
verður á svipuðu stigi fram á mitt ár 2017 en tekur þá að minnka á ný
(mynd I-9). Samkvæmt spánni verður þó enn nokkur spenna til staðar
í lok spátímans enda efnahagsumsvif mikil á tímabilinu. Eins og ævin-
lega er mikil óvissa um hver framleiðsluspennan er á hverjum tíma og
er fjallað um nokkra óvissuþætti sem tengjast matinu hér á eftir en
nánar er fjallað um nýtingu framleiðsluþátta þjóðarbúsins í kafla IV.
Verðbólguhorfur batna til skemmri tíma en eru óbreyttar til lengri
tíma litið
Verðbólga mældist 1,8% í október. Hún var enn minni eða 0,3%
ef húsnæðisliður vísitölu neysluverðs er undanskilinn. Á þessa mæli-
kvarða, sem og samkvæmt mismunandi mælikvörðum á undirliggjandi
verðbólgu, hefur verðbólga þó þokast nokkuð upp frá því í byrjun
árs. Hið sama á við um flesta mælikvarða á verðbólguvæntingar, þótt
óvenju erfitt sé að túlka þróun mælikvarða á verðbólguvæntingar
1. Grunnspá Seðlabankans 2015-2018. Brotalínur sýna spá frá PM 2015/3.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Mynd I-8
Heildarvinnustundir og hlutfall starfandi
2008-20181
Breyting frá fyrra ári (%)
Heildarvinnustundir PM 2015/4 (v. ás)
Hlutfall starfandi PM 2015/4 (h. ás)
-12
-10
-8
-6
-4
-2
0
2
4
6
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
‘18‘17‘16‘15‘14‘13‘12‘11‘10‘09‘08
% af mannfjölda 16-74 ára
1. Grunnspá Seðlabankans 3. ársfj. 2015 - 4. ársfj. 2018.
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Mynd I-9
Framleiðsluspenna1
1. ársfj. 2010 - 4. ársfj. 2018
% af framleiðslugetu
PM 2015/4
PM 2015/3
-4
-3
-2
-1
0
1
2
‘18‘17‘16‘15‘14‘13‘12‘11‘10
1. Grunnspá Seðlabankans 2015-2018.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Mynd I-7
Atvinnuleysi 2008-20181
% af mannafla
PM 2015/4
PM 2015/3
2
3
4
5
6
7
8
‘18‘17‘16‘15‘14‘13‘12‘11‘10‘09‘08