Peningamál - 04.11.2015, Blaðsíða 64

P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
5
•
4
64
RAMMAGREINAR
Peningamála 2014/1 til 2014/3 ofmátu hagvöxt um 0,8-1,9 pró-
sentur miðað við niðurstöður þjóðhagsreikninga frá september sl.
Hafa ber þó í huga að þetta ofmat orsakast að hluta til af áðurnefnd-
um staðlabreytingum þar sem þessar spár byggjast á gögnum sam-
kvæmt gömlu stöðlunum. Spár Peningamála 2014/4 til 2015/1, sem
byggjast á gögnum samkvæmt nýju stöðlunum, ofmátu hagvöxt um
0,2-1,1 prósentu. Þessa skekkju má m.a. rekja til ofmats á útflutningi
og vanmats á innflutningi. Mynd 7 sýnir hvernig skekkjur í spám um
útgjaldaliðina skýra skekkjuna í spánum um hagvöxt ársins 2014.
Þar sést að vanspá innflutnings skýrir stóran hluta skekkjunnar en
spár um útflutning voru nokkuð nærri lagi. Birgðabreyting reyndist
einnig vera vanmetin í spám bankans. Ofmat á einkaneyslu í spám
Peningamála 2014/2 og 2014/4 vó þó á móti og varð spáskekkja í
hagvexti því ekki eins mikil. Á myndinni má einnig sjá breytinguna á
milli bráðabirgðatalna Hagstofunnar fyrir árið 2014 sem voru birtar
í mars sl. og endurskoðaðra talna sem voru birtar í september sl.
Þar sést að endurskoðun á einkaneyslu og fjármunamyndun leiddi til
stærstu breytinganna.
Hér á landi, líkt og í öðrum löndum, eru sögulegar hagtölur
endurskoðaðar reglulega og endanleg niðurstaða fæst því oft ekki
fyrr en að nokkrum árum liðnum. Hér virðist tilhneigingin vera sú að
yfirleitt eru hagtölur endurskoðaðar til hækkunar fremur en lækk-
unar.7 T.d. var hagvöxtur árin 2001 til 2013 endurskoðaður um
1,8 prósentur að meðaltali frá fyrstu tölum til þeirra síðustu. Í rúm-
lega 60% tilfella var um hækkun að ræða. Mynd 8 sýnir þróunina í
tölum Hagstofunnar um hagvöxt frá fyrsta fjórðungi ársins 2001 til
fyrsta fjórðungs ársins 2014. Á árunum 2001 til 2009 var hagvöxtur
endurskoðaður að meðaltali um 2,4 prósentur og í 78% tilfella til
hækkunar. Frá árinu 2010 var endurskoðun hagvaxtar einungis um
0,6 prósentur að meðaltali og einungis í fjórðungi tilfella til hækk-
unar. Leiðrétting einkaneyslu niður á við á árunum 2010 til 2013
gæti að hluta til útskýrt þennan mun í endurskoðun hagvaxtar fyrir
og eftir árið 2010.
Spár Seðlabankans í samanburði við spár annarra spáaðila
Á mynd 9 má sjá hagvaxtarspár Seðlabankans fyrir árið 2014 í
samanburði við meðaltal spáa annarra aðila sem birta reglulega spár
um íslenskan þjóðarbúskap. Spár Seðlabankans voru allar gerðar á
fjórða ársfjórðungi á árunum 2011-2014. Meðaltalið samanstendur
af síðustu spá hvers árs meðal sjö spáaðila: spám Alþjóðagjaldeyris-
sjóðsins, Alþýðusambands Íslands (ASÍ), stóru viðskiptabankanna
Tafla 4 Þjóðhagsspár Peningamála og gögn Hagstofunnar
fyrir árið 2014
Spátímabil frá: 2013/4 2014/1 2014/2 2014/3 2014/4 Bráðab. Endursk.
tölur tölur
% frá fyrra PM PM PM PM PM (mars (sept.
ári 2014/1 2014/2 2014/3 2014/4 2015/1 2015) 2015)
Einkaneysla 4,6 4,4 4,4 4,3 3,6 3,7 3,1
Samneysla 0,6 0,9 1,1 1,0 0,9 1,8 1,8
Fjárfesting 5,4 19,0 22,2 17,6 13,7 13,7 15,4
Þjóðarútgjöld 3,6 5,6 5,8 5,3 4,4 5,3 5,2
Útflutningur 1,4 2,9 4,3 3,6 4,3 3,1 3,1
Innflutningur 3,1 6,4 8,9 8,3 9,4 9,9 9,8
Hagvöxtur 2,6 3,7 3,4 2,9 2,0 1,9 1,8
7. Sjá t.d. Ásgeir Daníelsson (2008), „Accuracy in forecasting macroeconomic variables in
Iceland“, Seðlabanki Íslands Working Paper, nr. 39.
Mynd 7
Framlag spáskekkju útgjaldaliða til spáskekkju
í hagvexti 20141
Prósentur
1. Miðað við rauntölur birtar í september 2015.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Einkaneysla
Fjármunamyndun
Útflutningur
Innflutningur
Birgðabreyting
Samneysla
Skekkja í spám um
hagvöxt
-4
-3
-2
-1
0
1
2
3
Bráðabirgða-
tölur mars 2015
PM
2014/4
PM
2014/2
PM
2013/4
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Breyting frá fyrra ári (%)
Mynd 8
Endurskoðun á hagvexti
Síðasta mat Hagstofunnar fyrir staðlabreytingu
ESA 2010
Bil hæsta og lægsta mats Hagstofunnar
-15
-10
-5
0
5
10
15
‘13‘12‘11‘10‘09‘08‘07‘06‘05‘04‘03‘02‘01
Mynd 9
Spár um hagvöxt árið 2014
Breyting frá fyrra ári (%)
Peningamál
Meðaltal spáa
Hagvöxtur árið 2014: 1,8%
Bil hæsta og lægsta mats spáaðila
Heimildir: Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn, Arion banki, ASÍ,
Framkvæmdastjórn Evrópusambandsins, Hagstofa Íslands,
Íslandsbanki, Landsbankinn, Seðlabanki Íslands.
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
3,5
4,0
4,5
4. ársfj. 20144. ársfj. 20134. ársfj. 20124. ársfj. 2011