Peningamál - 04.11.2015, Blaðsíða 25

P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
5
•
4
25
PENINGASTEFNAN OG INNLENDIR
FJÁRMÁLAMARKAÐIR
… þrátt fyrir umtalsverð gjaldeyriskaup Seðlabankans
Seðlabankinn hefur um hríð lagst gegn hækkun á gengi krónunnar
með inngripum á gjaldeyrismarkaði en án þess þó að hindra að öllu
leyti að gengið hækki. Það er í takt við yfirlýst markmið inngripanna
sem er að draga úr gengissveiflum og byggja upp gjaldeyrisforða án
þess að verja eitthvert ákveðið gengisstig. Hrein kaup bankans námu
tæplega 115 ma.kr. á þriðja fjórðungi þessa árs og 218 ma.kr. það
sem af er þessu ári. Það samsvarar 11% af landsframleiðslu síðasta
árs (mynd III-10).
Peningamagn og útlán
Vöxtur peningamagns hefur aukist á ný
Ársvöxtur víðs skilgreinds peningamagns (M3) þegar leiðrétt hefur
verið fyrir innlánum innlánsstofnana í slitameðferð var um 7% á
þriðja ársfjórðungi (mynd III-11).2 Vöxturinn er að mestu tilkominn
vegna aukningar í innlánum annarra fjármálastofnana en innláns-
stofnana og heimila. Einnig má greina lítils háttar aukningu í innlánum
atvinnufyrirtækja. Vöxtur M3 er því tekinn að aukast á ný eftir að það
hægði á vextinum er leið á síðasta ár og fram á fyrsta ársfjórðung
þessa árs.
Grunnfé hefur einnig aukist það sem af er ári. Ársvöxtur þess
miðað við tólf mánaða hreyfanlegt meðaltal var í september 11,9%
en 3,2% að meðtöldum bundnum innlánum (sem gefur betri mynd
af framlagi Seðlabankans til breytinga á lausu fé í umferð). Aukningu
á grunnfé undanfarið ár má að mestu rekja til aukningar innstæðna
innlánsstofnana í Seðlabankanum en auk þess hafa seðlar og mynt
útgefin af bankanum aukist lítillega (mynd III-12).3
Aukin útlán til heimila og fyrirtækja
Gengis- og verðlagsleiðréttur heildarstofn útlána innlánsstofnana til
heimila hefur aukist um ½% frá áramótum til septemberloka en dreg-
ist saman um tæplega 5% að meðtöldum útlánastofni Íbúðalánasjóðs.
Sé leiðrétt fyrir áhrifum skuldalækkunaraðgerða stjórnvalda fæst
u.þ.b. 1% samdráttur útlánastofnsins. Nokkur óvissa er þó um þessa
þróun og virðist hún ekki í takt við aðrar vísbendingar af lánamarkaði.
Á fyrstu níu mánuðum ársins námu hrein ný útlán innlánsstofnana og
Íbúðalánasjóðs (þ.e. ný útlán að frádregnum uppgreiðslum eldri lána)
til heimila um 24 ma.kr. en að frátöldum áhrifum skuldalækkunarað-
gerða stjórnvalda má gera ráð fyrir að þau hafi aukist um rúmlega 70
ma.kr. (mynd III-13).4 Þetta er veruleg aukning miðað við undanfarin
tvö ár enda hafa útlán verið sögulega lág. Frá því í vor hefur jafnframt
verið veitt meira af óverðtryggðum lánum en verðtryggðum og hefur
stærstur hluti þeirra lána verið með föstum vöxtum til þriggja og allt
að fimm ára. Væntingar um meiri verðbólgu á fyrstu mánuðum ársins
2. M3 leiðrétt með þessum hætti gefur betri mynd af greiðslugetu handhafa peninga (e.
money holders) en óleiðrétt peningamagn.
3. Verulegar sveiflur eru í innstæðum lánastofnana í Seðlabankanum og getur því skipt máli
hvaða vikudag mánaðamót ber upp á þar sem útboð bundinna innlána til sjö daga eru
haldin vikulega og til eins mánaðar haldin mánaðarlega.
4. Mismun á breytingum á heildarstofni útlána og hreinum nýjum útlánum má að mestu skýra
með reglulegum afborgunum lána.
Ma.kr. %
Mynd III-12
Samsetning víðs skilgreinds grunnfjár¹
Janúar 2010 - september 2015
1. Grunnfé að meðtöldum bundnum innlánum og innstæðubréfum.
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Innstæðubréf (v. ás)
Seðlar og mynt útgefið af Seðlabankanum (v. ás)
Innstæður innlánsstofnana (v. ás)
Bundin innlán innlánsstofnana (v. ás)
Ársvöxtur grunnfjár (víð skilgreining)
12 mánaða hreyfanlegt meðaltal (h. ás)
0
50
100
150
200
250
300
350
201520142013201220112010
-20
-10
0
10
20
30
40
50
Breyting frá fyrra ári (%)
Mynd III-11
Samsetning peningamagns í umferð -
M3 leiðrétt1
1. ársfj. 2010 - 3. ársfj. 2015
1. Leiðrétt fyrir innlánum slitastjórna fallinna fjármálafyrirtækja.
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Atvinnufyrirtæki og félagasamtök sem þjónusta heimili
Fjármálageiri
Sveitarfélög
Heimili
M3 leiðrétt
M3
2012 2013 2014 201520112010
-15
-10
-5
0
5
10
15
Ma.kr. % af VLF
Mynd III-10
Viðskipti Seðlabanka Íslands á millibanka-
markaði með gjaldeyri 2010-2015
1. Árið 2015 miðast við VLF ársins 2014.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Kaup á erlendum gjaldeyri (v. ás)
Sala á erlendum gjaldeyri (v. ás)
Hrein gjaldeyriskaup sem hlutfall af VLF (h. ás)1
-25
0
25
50
75
100
125
150
175
200
225
250
275
1. jan.-
30. okt.
2015
1. jan.-
30. okt.
2014
20142013201220112010
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12