Peningamál - 04.11.2015, Blaðsíða 22

P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
5
•
4
22
PENINGASTEFNAN OG INNLENDIR
FJÁRMÁLAMARKAÐIR
verðbólgu og verðbólguvæntingar, í 2,2% (tafla III-1). Þetta meðaltal
er hins vegar um ¼ úr prósentu lægra en í lok október í fyrra þar sem
verðbólguvæntingar hafa hækkað meira en nafnvextir bankans.
… en aðrir markaðsvextir hafa í sumum tilfellum lækkað
Miðlun vaxta bankans út í aðra vexti hefur í meginatriðum verið
hnökralaus á síðustu misserum. Nýleg hækkun raunvaxta virðist hins
vegar ekki hafa miðlast að öllu leyti út í aðra markaðsvexti sem sumir
hverjir hafa jafnvel lækkað (mynd III-2). Kann það að vera merki um
bresti í miðlun peningastefnunnar um vaxtafarveginn. Ávöxtunarkrafa
á skuldabréfamarkaði hefur lækkað þrátt fyrir að peningastefnunefnd
hafi hækkað vexti bankans og gefið vísbendingar um áframhaldandi
hækkun þeirra. Þetta á einkum við um kröfu lengri óverðtryggðra
ríkisbréfa sem hefur að undanförnu verið svipuð og meginvextir
bankans (sjá umfjöllun hér á eftir). Þá hefur lækkun ávöxtunarkröfu
á skuldabréfamarkaði haft áhrif til lækkunar vaxta húsnæðislána sem
eru í boði hjá hluta lífeyrissjóða. Þrátt fyrir að vextir sambærilegra
lána viðskiptabanka hafi í meginatriðum þróast í takt við meginvexti
Seðlabankans eru merki um smitáhrif yfir í húsnæðislánavexti banka
einnig farin að sjást.
Raunvextir bankans eru enn hærri en í flestum öðrum iðnríkjum
Raunvextir Seðlabankans eru hærri en í flestum öðrum iðnríkjum og er
Ísland eina þróaða ríkið þar sem seðlabankavextir hafa verið að hækka
að undanförnu (mynd III-3). Skýrist það sem fyrr af ólíkri stöðu og
þróun efnahagsumsvifa hér á landi sem endurspeglast í mun minni
framleiðsluslaka, meiri hagvexti, meiri verðbólgu og mun kröftugri
vexti nafnútgjalda og launa. Þá virðist kjölfesta verðbólguvæntinga
veikari hér á landi og ástæða til að hafa áhyggjur af því að verðbólgu-
væntingar gætu hækkað hratt sem krefst enn aðhaldssamari peninga-
stefnu en ella. Er það ólíkt aðstæðum í flestum öðrum iðnríkjum þar
sem áhyggjur snúa fremur að því að verðbólguvæntingar fari of langt
niður á við. Líkt og fjallað var um í Peningamálum í maí sl. eru vextir
bankans nær vöxtum í nokkrum nýmarkaðsríkjum enda efnahagsað-
stæður þar á margan hátt áþekkar.
Núverandi Breyting frá Breyting frá
aðhaldsstig PM 2015/3 PM 2014/4
Raunvextir miðað við:1 (30/10 ’15) (14/8 ’15) (31/10 ‘14)
ársverðbólgu 3,6 0,5 0,4
verðbólguvæntingar fyrirtækja til eins árs 1,9 1,0 -0,3
verðbólguvæntingar heimila til eins árs 1,4 0,5 0,2
verðbólguv. markaðsaðila til eins árs2 1,6 0,6 -0,7
verðbólguv. á fjármálamarkaði til eins árs3 2,3 1,1 -0,8
verðbólguspá Seðlabankans4 2,1 1,6 -0,5
Meðaltal 2,2 0,9 -0,3
1. Miðað við vexti 7 daga bundinna innlána fjármálafyrirtækja í Seðlabankanum sem meginvexti bankans. 2. Út frá könnun á
væntingum markaðsaðila. 3. Verðbólguálag eftir eitt ár út frá mismun óverðtryggða og verðtryggða vaxtarófsins (5 daga hlaupandi
meðaltal). 4. Spá Seðlabanka um ársverðbólgu eftir fjóra ársfjórðunga.
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Tafla III-1 Taumhald peningastefnunnar (%)
%
Mynd III-2
Raunvextir Seðlabanka Íslands
og raunvextir á markaði
1. ársfj. 2010 - 4. ársfj. 20151
1. Gögn til og með 30. október 2015. 2. 5 ára vextir út frá metnum
nafn- og raunvaxtaferlum. 3. Einfalt meðaltal lægstu útlánavaxta þriggja
stærstu viðskiptabankanna. Vextir verðtryggðra húsnæðislána eru fastir
frá 5 árum og allt upp í allan lánstímann.
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Raunvextir Seðlabankans
Raunvextir óverðtryggðra skuldabréfa2
Vextir verðtryggðra skuldabréfa2
Raunvextir óverðtryggðra húsnæðislána
með breytilegum vöxtum3
Vextir verðtryggðra húsnæðislána3
-3
-2
-1
0
1
2
3
4
5
6
201520142013201220112010
1. Miðað við núverandi ársverðbólgu. 2. Verðbólguvæntingar til 1 árs út
frá könnunum meðal markaðsaðila og sérfræðinga. 3. Mat OECD fyrir
önnur lönd en Ísland.
Heimildir: Consensus forecasts, heimasíður viðkomandi seðlabanka,
Macrobond, OECD, Seðlabanki Íslands.
%, prósentur % af framleiðslugetu
Mynd III-3
Raunvextir, framleiðsluspenna og frávik
verðbólguvæntinga frá markmiði
í nokkrum iðnríkjum
Raunvextir1 Frávik verðbólguvæntinga frá markmiði2
Framleiðsluspenna 20153
Sv
is
s
D
an
m
ör
k
Ba
nd
ar
ík
in
Sv
íþ
jó
ð
Ev
ru
sv
æ
ði
ð
K
an
ad
a
Br
et
la
nd
N
ýj
a-
Sj
ál
an
d
Á
st
ra
lía
N
or
eg
ur
Ja
pa
n
Ís
la
nd
-4
-3
-2
-1
0
1
-2
-1
0
1
2
3
4