Peningamál - 04.11.2015, Blaðsíða 23

P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
5
•
4
23
PENINGASTEFNAN OG INNLENDIR
FJÁRMÁLAMARKAÐIR
Markaðsaðilar vænta hærri nafnvaxta Seðlabankans
Samkvæmt könnun á væntingum markaðsaðila sem framkvæmd var í
lok október sl. búast þeir við að meginvextir bankans haldist óbreyttir
í 5,5% til loka þessa árs sem eru 0,25 prósentum lægri vextir en í
sambærilegri könnun í ágúst sl. (mynd III-4). Núverandi könnun gefur
hins vegar til kynna að eins og í ágúst vænti þeir þess að vextirnir verði
orðnir 6,25% um mitt næsta ár. Mat á framvirkum vöxtum gefur einn-
ig til kynna að markaðsaðilar vænti þess að nafnvextir bankans verði
hærri um mitt næsta ár. Ólíkt niðurstöðu könnunarinnar gefa fram-
virkir vextir hins vegar til kynna að markaðsaðilar vænti þess að vextir
bankans fari lækkandi á ný frá síðari hluta næsta árs og verði komnir
niður í 5% í lok spátímans. Eins og rakið er hér á eftir er hins vegar
líklegt að mikil lækkun óverðtryggðra langtímavaxta undanfarið sé að
mestu vegna þátta sem tengjast ekki væntingum um framtíðarþróun
skammtímavaxta.1
Markaðsvextir og áhættuálag
Töluverð lækkun ávöxtunarkröfu óverðtryggðra ríkisbréfa
Eftir að áætlun um losun hafta var kynnt í júníbyrjun hefur ávöxt-
unarkrafa óverðtryggðra ríkisbréfa lækkað um allt að 2,2 prósentur,
lengstu bréfin mest. Þar af hefur hún lækkað um allt að 1,2 prósentur
frá útgáfu Peningamála í ágúst (mynd III-5). Vaxtaferillinn er nú niður-
hallandi sem við fyrstu sýn gæti bent til þess að markaðsaðilar vænti
lækkunar skammtímavaxta á næstu misserum, t.d. vegna væntinga
um veikari efnahagsumsvif og minnkandi verðbólgu. Minni ótti við
aukna verðbólgu í kjölfar kjarasamninga kann að einhverju leyti að
skýra þessa þróun (sjá umfjöllun í kafla V). Mikil lækkun lengri óverð-
tryggðra skuldabréfavaxta gæti einnig að hluta stafað af aukinni
bjartsýni um stöðu ríkissjóðs í kjölfar birtingar áætlunar um losun
fjármagnshafta sem gert er ráð fyrir að hafi í för með sér lækkun
skulda ríkissjóðs samhliða greiðslu stöðugleikaframlags og/eða -skatts
slitabúa fallinna fjármálafyrirtækja. Það, ásamt nýju fjárlagafrumvarpi,
kann einnig að hafa ýtt undir væntingar um minna framboð ríkisbréfa.
Væri þetta veigamikil skýring á lækkun óverðtryggðra skuldabréfa-
vaxta ættu verðtryggðir skuldabréfavextir einnig að hafa lækkað með
svipuðum hætti en þeir vextir hafa hins vegar lækkað mun minna. Að
einhverju leyti skýrist það þó ef til vill af litlum seljanleika verðtryggðra
skuldabréfa. Það kann einnig að skýra minni lækkun ávöxtunarkröfu á
styttri ríkisbréfum þar sem þau eru að stærstum hluta í eigu erlendra
aðila með eignir læstar inni af fjármagnshöftum.
Líklegt er þó að meginástæða mikillar lækkunar óverðtryggðra
langtímavaxta undanfarnar vikur sé aukin nýfjárfesting erlendra aðila
í lengri óverðtryggðum ríkisbréfum sem hófst um miðjan júní sl.
Nýfjárfesting þessara aðila hefur numið tæplega 49 ma.kr. frá maí-
lokum sl. og hefur aukin ásókn þeirra þrýst niður líftímaálagi (e. term
premium) lengri skuldabréfavaxta (mynd III-6). Þessa þróun má líklega
að verulega leyti rekja til samspils aukins trausts erlendra aðila á Íslandi
1. Þessu til viðbótar eru vísbendingar um væntingar markaðsaðila út frá vaxtaferlinum óviss-
ari en ella vegna vandamála við mælingu á stysta enda vaxtarófsins. Sjá nánari umfjöllun í
rammagrein III-1 í Peningamálum 2013/4.
Mynd III-4
Meginvextir Seðlabanka Íslands, framvirkir
vextir og væntingar markaðsaðila um
meginvexti Seðlabankans1
Daglegar tölur 21. maí 2014 - 31. desember 2018
%
Meginvextir SÍ (vextir á 7 daga bundnum innlánum)
PM 2015/2 (byrjun maí 2015)
PM 2015/3 (miður ágúst 2015)
PM 2015/4 (lok október 2015)
Væntingar markaðsaðila (lok október 2015)²
1. Við mat á vaxtaferlinum er notast við vexti á millibankamarkaði og
vexti ríkisbréfa. 2. Áætlað út frá miðgildi svara í könnun Seðlabanka
Íslands á væntingum markaðsaðila til veðlánavaxta. Könnunin var
framkvæmd dagana 29. október - 2. nóvember 2015.
Heimild: Seðlabanki Íslands.
2014 2015 2016 2017 2018
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
6,5
7,0
7,5
%
Mynd III-5
Ávöxtunarkrafa óverðtryggðra og verðtryggðra
skuldabréfa
Daglegar tölur 3. janúar 2011 - 30. október 2015
Heimild: Seðlabanki Íslands.
2016 2017 2019 2031
Óverðtryggð ríkisbréf á gjalddaga:
2021 2024 2044
Verðtryggð ríkis- eða íbúðabréf á gjalddaga:
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
2012 2013 2014 20152011
Mynd III-6
Breyting á eignarhaldi ríkisverðbréfa
31. maí 2015 - 30. september 2015
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Erlendir aðilar Aðrir Lífeyrissjóðir
Verðbréfa- og fjárfestingasjóðir
Bankar í slitameðferð Bankar og sparisjóðir
Samtals
Víxlar RIKS
21
RIKB
31
RIKB
25
RIKB
22
RIKB
20
RIKB
19
RIKB
17
RIKB
16
-10
-5
0
5
10
15
Nafnverð í ma.kr.