Peningamál - 04.11.2015, Blaðsíða 9

P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
5
•
4
9
EFNAHAGSHORFUR OG HELSTU ÓVISSUÞÆTTIR
á skuldabréfamarkaði vegna innflæðis erlends fjármagns sem hefur
þrýst niður lengri enda vaxtaferilsins (sjá kafla III og rammagrein 1).
Verðbólga var að meðaltali 2% á þriðja ársfjórðungi sem er 0,4
prósentum minni verðbólga en spáð var í ágúst. Skýrist frávikið fyrst
og fremst af hærra gengi krónunnar og meiri lækkun hrávöru- og olíu-
verðs á heimsmarkaði en þar var spáð. Einnig virðast verðlagsáhrif af
nýlegum kjarasamningum vera minni en þar var gert ráð fyrir, líklega
að hluta til vegna gengishækkunar krónunnar og batnandi viðskipta-
kjara undanfarna mánuði. Enn er þó of snemmt að kveða upp úr um
áhrif mikilla launahækkana sem fólust í kjarasamningum og líklegt er
að úrskurður gerðardóms í ágúst hafi í för með sér meiri launahækk-
anir á spátímanum en gert var ráð fyrir í ágústspánni. Þótt á móti vegi
heldur hraðari framleiðnivöxtur á seinni hluta spátímans er eftir sem
áður gert ráð fyrir mjög mikilli hækkun launakostnaðar á framleidda
einingu á spátímanum eða 9% í ár og 8% á næsta ári. Gangi spáin
eftir verður meðalhækkun í ár og á næstu þremur árum því 6,7% á
ári sem er langt umfram það sem getur samrýmst verðstöðugleika til
lengri tíma litið (mynd I-10).
Verðbólguhorfur til skemmri tíma hafa batnað nokkuð frá
ágústspá bankans, þótt enn sé töluverður og vaxandi innlendur verð-
bólguþrýstingur til staðar sem gæti brotist hratt út þegar áhrif hærra
gengis og lægra innflutningsverðs taka að fjara út. Gert er ráð fyrir að
verðbólga verði 2,3% á síðasta fjórðungi ársins sem er 1½ prósentu
minni verðbólga en spáð var í ágúst (sjá mynd I-11). Samkvæmt
spánni heldur verðbólga áfram að þokast upp en þó nokkru hægar
en spáð var í ágúst. Líkt og þá var spáð er talið að hún verði um og
yfir 4% í lok næsta árs og fram á seinni hluta árs 2017 en taki síðan
að þokast niður á ný. Í samanburði við ágústspána er verðbólga því
um 1-1½ prósentu minni fram á seinni hluta næsta árs og skýrast
hagstæðari horfur fyrst og fremst af betri upphafsstöðu, hærra gengi
krónunnar og lægra hrávöru- og olíuverði. Á móti vega hins vegar
horfur á meiri innlendum verðbólguþrýstingi eins og hann birtist í
meiri framleiðsluspennu og meiri hækkunum launakostnaðar á fram-
leidda einingu. Verðbólguhorfur eru hins vegar mjög óvissar um
þessar mundir og er nánar fjallað um óvissuþætti verðbólguspárinnar
hér á eftir og um alþjóðlega verðlagsþróun og þróun innlendrar verð-
bólgu og verðbólguvæntinga í köflum II og V.
Helstu óvissuþættir
Grunnspáin endurspeglar mat á líklegustu framvindu efnahagsmála
næstu þrjú árin. Hún byggist á spám og forsendum um þróun ytra
umhverfis íslensks þjóðarbúskapar og mati á virkni einstakra markaða
og því hvernig peningastefnan miðlast út í raunhagkerfið. Um alla
þessa þætti ríkir óvissa. Hér á eftir eru taldir upp nokkrir mikilvægir
óvissuþættir.
Óvissa í alþjóðlegum efnahagsmálum eykst á ný
Svo virðist sem óvissa í alþjóðlegum efnahagsmálum hafi aukist
á ný, einkum efnahagshorfur í nýmarkaðsríkjum, þ.m.t. Kína og
ríkjum í hópi olíu- og hrávöruútflytjenda (mynd I-12). Gengishækkun
1. Framleiðni mæld sem landsframleiðsla í hlutfalli af heildarvinnu-
stundum. Grunnspá Seðlabankans 2015-2018. Brotalínur sýna spá
frá PM 2015/3.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Mynd I-10
Launakostnaður á framleidda einingu
og framleiðni 2008-20181
Breyting frá fyrra ári (%)
Launakostnaður á framleidda einingu PM 2015/4
Framleiðni PM 2015/4
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
10
‘18‘17‘16‘15‘14‘13‘12‘11‘10‘09‘08
1. Grunnspá Seðlabankans 4. ársfj. 2015 - 4. ársfj. 2018.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Mynd I-11
Verðbólga1
1. ársfj. 2010 - 4. ársfj. 2018
Breyting frá fyrra ári (%)
PM 2015/4
PM 2015/3
Verðbólgumarkmið
0
1
2
3
4
5
6
7
8
‘18‘17‘16‘15‘14‘13‘12‘11‘10