Peningamál - 04.11.2015, Blaðsíða 59

P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
5
•
4
59
Megintæki Seðlabankans við spágerð og efnahagsgreiningu er árs-
fjórðungslegt þjóðhagslíkan bankans, QMM (e. Quarterly Macro-
economic Model). Líkan þetta er í stöðugri endurskoðun og er
reglulega uppfært með hliðsjón af nýjum gögnum og reynslu við
spágerð og greiningu. Nýja útgáfan (útgáfa 3.0) felur í sér nokkra
endurskoðun á fyrri útgáfu sem kom út haustið 2011 (útgáfa 2.2).1 Í
þessari rammagrein eru helstu breytingar líkansins raktar.
Breytingar í nýrri útgáfu líkansins
Þjóðhagslíkön þarfnast stöðugs viðhalds og endurskoðunar, bæði
vegna framfara í hagfræði og hagmælingum en einnig vegna þess
að ný gögn gefa tilefni til þess að endurmeta efnahagssambönd
líkansins. Í þetta sinn eru notuð gögn fram til fjórða fjórðungs ársins
2012 en fyrri útgáfa notaði gögn fram til ársloka 2006. Alla jafna
ætti að líða skemmra á milli endurmats á þjóðhagslíkönum en í þetta
sinn hefði þurft að taka með gögn fyrir tímabil þar sem bankakerfi
með gífurlegar erlendar eignir og skuldir féll og fjármagnshöft voru
sett á til að skýla innlendu fjármála- og peningakerfi í kjölfar alvar-
legrar fjármálakreppu. Alla jafna batnar mat á stuðlum í jöfnum
líkans ef byggt er á meiri gögnum. Þó geta skyndilegir atburðir sem
ekki tengjast undirliggjandi gangverki þjóðarbúskaparins við venju-
legar aðstæður, en hafa mjög mikil áhrif á lykilstærðir þegar atburð-
irnir eiga sér stað, dregið úr spágetu líkansins.
Við endurmat á efnahagssamböndum í útgáfu 3.0 er byggt á
nýjustu gögnum frá Hagstofu Íslands um helstu þjóðhagsstærðir. Í
þeim tölum sem Hagstofan birti í september í fyrra breyttust þessi
gögn mikið vegna breytinga á aðferðafræði þjóðhagsreikninga.2
Hingað til hefur Hagstofan birt gögn samkvæmt nýju aðferðinni frá
og með árinu 1997. Þessi breyting ein og sér hefði gert það nauð-
synlegt að endurmeta líkanið.
Önnur mikilvæg breyting á líkani lýtur að vinnumarkaði en í
nýju útgáfunni er stuðst við Vinnumarkaðskönnun Hagstofunnar á
atvinnuleysi í stað skráðs atvinnuleysis frá Vinnumálastofnun. Einnig
er stuðst við mælingar Hagstofunnar á fjölda starfandi og fjölda á
vinnumarkaði. Þá hefur verið bætt við líkanið jöfnu sem spáir fyrir
um þróun fjölda vinnustunda, auk þess sem jafnvægisatvinnuleysi er
ekki lengur ytri stærð sem er að mestu föst.3
Aðrar breytingar lúta mest að út- og innflutningi. Sumar eru
til komnar vegna breytinga á aðferðafræði Hagstofunnar, t.d. varð-
andi skráningu á innlendri starfsemi sem þjónustu þegar erlendur
kaupandi (t.d. áls) á hráefnið sem unnið er úr. Önnur breyting sem
skiptir nokkru er að innflutningur er nú skýrður með veginni inn-
lendri eftirspurn þar sem vægi einstakra þátta hennar, einkaneyslu,
fjárfestingu og samneyslu, ræðst af áætluðum hlut erlendra aðfanga
í framleiðslunni. Aðrar breytingar eru minni háttar.
1. Handbók líkansins ásamt nánari upplýsingum um líkanið og gagnagrunn þess má finna
á http://www.sedlabanki.is/peningastefna/efnahagsspa/.
2. Fjallað er um breytta aðferðafræði Hagstofunnar í rammagrein 1 í Peningamálum
2014/4.
3. Fjallað er um aðferðina við matið á jafnvægisatvinnuleysi í rannsóknarritgerð Bjarna G.
Einarssonar og Jósefs Sigurðssonar, „How “natural” is the natural rate? Unemployment
and hysteresis in Iceland“. Seðlabanki Íslands Working Paper nr. 64.
Rammagrein 5
Uppfært þjóðhagslíkan
Seðlabankans