Peningamál - 04.11.2015, Blaðsíða 33

P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
5
•
4
33
INNLENT RAUNHAGKERFI
umsvifum vegna stóriðjutengdrar fjárfestingar en í ágústspánni. Gangi
það eftir verður vægi fjárfestingar í landsframleiðslu tæplega 20% árið
2018, rétt um 1 prósentu minna en meðalvægi síðustu þrjátíu ára.
Hið opinbera
Grunnspá gerir ráð fyrir hóflegum vexti útgjalda hins opinbera
Aðhalds gætir á útgjaldahlið í rekstri hins opinbera sem sést á því að
raunvöxtur samneyslu á fyrstu sex mánuðum þessa árs var um 1%
samkvæmt bráðabirgðatölum Hagstofunnar. Á sama tíma dróst fjár-
festing hins opinbera lítillega saman að raunvirði. Á spátímabilinu
er gert ráð fyrir lágum og stöðugum raunvexti bæði samneyslu og
fjárfestingar. Þar vega þungt miklar kostnaðarhækkanir vegna launa-
hækkana sem munu að óbreyttum útgjaldaáformum að nafnvirði
halda aftur af raunvexti samneyslunnar bæði hjá ríkissjóði og sveitar-
félögum. Þannig hafa nokkur sveitarfélög þegar tilkynnt að grípa þurfi
til uppsagna semji þau um sambærilegar hækkanir og voru í nýlegum
úrskurði gerðardóms.
Gert er ráð fyrir um 1½% samneysluvexti á ári á spátímanum
og líkt og í áætlunum fjármála- og efnahagsráðuneytisins er áætlað
að fjárfesting hins opinbera sem hlutfall af landsframleiðslu haldist
óbreytt út spátímann í um 3%. Gangi spáin eftir markar það kafla-
skil í þróun þessara hagstærða á hagvaxtarskeiði líkt og margra ára
samdráttur samneyslu og fjárfestingar markaði þáttaskil í kjölfar fjár-
málakreppunnar. Framlag opinberra útgjalda til hagvaxtar verður því
hóflegt á næstu árum eða um ½ prósenta á ári (mynd IV-11). Hætta er
hins vegar á að útgjaldaáform muni ekki ganga eftir þegar eins miklar
kostnaðarhækkanir og felast í kjarasamningum opinberra starfsmanna
eiga sér stað.
Horfur á tiltölulega stöðugum afgangi á frumjöfnuði ríkissjóðs
Í voráætlun ríkisfjármála frá því í apríl sl. var gert ráð fyrir að afgangur
á frumjöfnuði ríkissjóðs myndi batna um 0,4 prósentur af landsfram-
leiðslu milli áranna 2016 og 2019.1 Í nýju fjárlagafrumvarpi minnkar
þessi bati um helming þannig að viðbrögð fjármálastjórnar við
nýgerðum kjarasamningum mæld í breytingu á frumjöfnuði eru tak-
mörkuð. Á sama tímabili er gert ráð fyrir að halli á fjármagnsjöfnuði
minnki verulega vegna niðurgreiðslu skulda sem hefur í för með sér
að afgangur á heildarjöfnuði fer lítillega vaxandi á tímabilinu (mynd
IV-12).
Uppsöfnuð tekjulækkun vegna kerfisbreytinga á tekjuhlið frá
hausti 2013, að bankaskattinum undanskildum, nemur samtals 1,6%
af landsframleiðslu á árinu 2016. Verulegar skatttekjur hafa því verið
gefnar eftir á sama tíma og aðhalds gætir á útgjaldahliðinni. Slökun á
aðhaldi stafar því fyrst og fremst af breytingum á tekjuhliðinni. Yfirlýst
stefnumið frumvarpsins um að hlutfall frumtekna af landsframleiðslu
skuli ekki hækka á árunum 2016-2019 virðist því ganga gegn mark-
miðum um sjálfvirka sveiflujöfnun ríkisfjármála en í henni felst að láta
hlutfallið hækka á uppgangstímum. Frumgjöld sem hlutfall af lands-
1. Hér er frumjöfnuður ársins 2017 leiðréttur fyrir flýtingu niðurgreiðslu verðtryggðra hús-
næðislána.
1. Grunnspá Seðlabankans 2015-2018.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Br. frá fyrra ári (%)
Mynd IV-11
Samneysla og fjárfesting hins opinbera
2010-20181
Samneysla (v. ás)
Fjárfesting hins opinbera (v. ás)
Opinber útgjöld í ráðstöfunaruppgjöri (h. ás)
Framlag til hagvaxtar (prósentur)
-2,0
-1,5
-1,0
-0,5
0,0
0,5
1,0
-8
-6
-4
-2
0
2
4
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
1. Á þjóðhagsgrunni.
Heimildir: Fjármála- og efnahagsráðuneytið, Seðlabanki íslands.
% af VLF
Mynd IV-12
Afkoma ríkissjóðs 2015-20181
-4
-3
-2
-1
0
1
2
3
4
5
2018201720162015
Frumjöfnuður
Fjármagnsjöfnuður
Heildarjöfnuður