Peningamál - 04.11.2015, Blaðsíða 34

P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
5
•
4
34
INNLENT RAUNHAGKERFI
framleiðslu lækka hins vegar á sama tíma samkvæmt frumvarpinu
eins og jafnan á við í efnahagsbata (sjá nánar umfjöllun um fjárlaga-
frumvarp ársins 2016 í rammagrein 3). Samkvæmt spá Seðlabankans
verður raunvöxtur frumgjalda minni en hagvöxtur og því lækkar hlut-
fall frumgjalda án óreglulegra liða um liðlega 1% af landsframleiðslu
á tímabilinu. Um þessar forsendur er hins vegar nokkur óvissa, sér-
staklega þegar horft er til mögulegs útgjaldaþrýstings í tengslum við
auknar sértekjur ríkissjóðs samhliða haftalosun (sjá einnig umfjöllun
um óvissuþætti í kafla I).
Aðhald ríkisfjármála slaknar fram til ársins 2017
Aðhaldsstig ríkisfjármála endurspeglast í frumjöfnuði leiðréttum fyrir
áhrifum hagsveiflunnar (sjá umfjöllun um framleiðsluspennu síðar í
þessum kafla). Mælt í breytingu á hagsveifluleiðréttum frumjöfnuði
versnar afkoma ríkissjóðs um samtals 1,6 prósentur á árabilinu 2015-
2018. Mest er tilslökunin í ár og á því næsta eða um 0,9 og 0,7
prósentur hvort ár (mynd IV-13). Þrátt fyrir bata á heildarjöfnuði
minnkar því aðhaldsstig ríkisfjármála þar sem afgangur á frumjöfnuði
eykst ekki samhliða því að vannýtt framleiðslugeta hverfur og fram-
leiðsluspenna myndast. Þetta er einnig nokkru meiri slaki en gert var
ráð fyrir í maíspá bankans þegar síðast var lagt mat á aðhaldsstig
ríkisfjármála.
Skuldir ríkissjóðs lækka hratt
Í fjárlagafrumvarpi næsta árs er gert ráð fyrir hraðri niðurgreiðslu
skulda ríkissjóðs þótt ekki hafi verið tekið tillit til áhrifa af áætlun
stjórnvalda um losun fjármagnshafta á ríkisfjármálin að öðru leyti en
því að skuldabréf Seðlabankans verður greitt upp af ríkissjóði á fyrri
hluta næsta árs.2 Sú uppgreiðsla nemur um 6% af landsframleiðslu.
Gert er ráð fyrir annarri sérstakri niðurgreiðslu í tengslum við sölu á
30% hlut ríkissjóðs í Landsbankanum. Í lok síðasta árs var skulda-
hlutfall ríkissjóðs 75% af landsframleiðslu en verður komið í 62% í
lok þessa árs samkvæmt áætlun frumvarpsins. Með ofangreindum
sérstökum niðurgreiðslum lækkar hlutfallið enn frekar niður í tæp
50% af landsframleiðslu í lok næsta árs en í spá Peningamála 2015/2
var áætlað að hlutfallið yrði 61%. Breytingin frá þeirri spá skýrist til
helminga af uppgreiðslu Seðlabankabréfsins og uppkaupum ríkissjóðs
á útistandandi skuldabréfaútgáfu í Bandaríkjadölum sem gefin var
út til að styrkja gjaldeyrisforðann árið 2011. Þau uppkaup lækkuðu
vergar skuldir ríkissjóðs um 2,7% af landsframleiðslu en auk þeirra
hefur Avens-skuldabréfið og lán sem tekin voru í tengslum við efna-
hagsáætlun stjórnvalda og Alþjóðagjaldeyrissjóðsins verið greidd upp.3
Fjármögnun ríkissjóðs á gjaldeyrisvaraforðanum hefur því minnkað. Í
spánni er áætlað að vergar skuldir ríkissjóðs og hins opinbera nemi
45% og 53% af landsframleiðslu í lok árs 2018. Það myndi þýða að
1. Grunnspá Seðlabankans 2015-2018.
Heimildir: Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn, Fjársýsla ríkisins, Seðlabanki íslands.
Prósentur
Mynd IV-13
Breyting í hagsveifluleiðréttum frumjöfnuði
ríkissjóðs 2012-20181
-1,5
-1,0
-0,5
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2018201720162015201420132012
Heimildir: Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn, Fjármála- og efnahagsráðuneytið,
Seðlabanki íslands.
Mynd IV-14
Vergar skuldir hins opinbera
Ísland 2010-2018
Skuldastaða 2018
% af VLF
0
50
100
150
200
250
20
14
20
16
20
18
20
12
20
10
Sv
íþ
jó
ð
D
an
m
ör
k
Fi
nn
la
nd
H
ol
la
nd
Þý
sk
al
an
d
K
an
ad
a
Br
et
la
nd
Fr
ak
kl
an
d
Sp
án
n
Ev
ru
sv
æ
ði
ð
Ba
nd
ar
ík
in
Ír
la
nd
K
ýp
ur
Po
rt
úg
al
Ít
al
ía
G
rik
kl
an
d
Ja
pa
n
2. Stjórnvöld styrktu eiginfjárstöðu Seðlabankans með því að gefa út sérstakt skuldabréf.
3. Avens-skuldabréfið var tilkomið vegna kaupa ríkissjóðs á eignavörðum skuldabréfum
Avens B.V. sem var félag í eigu gamla Landsbankans. Bankinn hafði sumarið 2008 fengið
fyrirgreiðslu hjá Evrópska Seðlabankanum í Lúxemborg (ECB) gegn veði í skuldabréfum
Avens B.V. Eignir Avens B.V. voru fyrst og fremst íslensk skuldabréf og varð félagið stærsti
einstaki eigandi krónueigna utan Íslands.