Peningamál - 04.11.2015, Blaðsíða 39

P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
5
•
4
39
V Verðbólga
Verðbólga mældist 2% á þriðja ársfjórðungi þessa árs sem var nokkru
minna en búist var við í síðustu spá Peningamála. Hún hefur þó heldur
aukist undanfarna mánuði samanborið við fyrri hluta ársins, einkum
vegna hækkunar á verði húsnæðis og innlendrar vöru og þjónustu.
Lækkun olíuverðs á heimsmarkaði hefur hins vegar dregið verulega
úr mældri verðbólgu. Innlendur verðbólguþrýstingur hefur aukist í
kjölfar nýlegra kjarasamninga á vinnumarkaði þótt gengishækkun
krónunnar og lækkun alþjóðlegs vöruverðs vegi upp á móti. Óvíst
er þó hve varanleg þau áhrif eru auk þess sem töluverð óvissa er um
þróun launakostnaðar á næstu misserum vegna hugsanlegrar endur-
skoðunar á kjarasamningum. Verðbólguvæntingar eru fyrir ofan verð-
bólgumarkmið Seðlabankans á flesta mælikvarða en þróun þeirra að
undanförnu hefur gefið nokkuð misvísandi mynd.
Nýleg verðbólguþróun
Verðbólga hefur mælst minni en búist var við
Verðbólga hefur verið undir markmiði síðan í byrjun ársins 2014.
Hún mældist 2% á þriðja ársfjórðungi þessa árs sem var heldur
minna en spáð var í ágústhefti Peningamála. Verðlag án húsnæðis
hafði einungis hækk að um 0,6% á þriðja ársfjórðungi frá fyrra ári.
Frávikið frá síðustu spá skýrist að mestu af gengishækkun krónunnar
að undanförnu og meiri lækkun olíuverðs á heimsmarkaði en búist
var við en lækkun inn lends bensínverðs hafði töluverð áhrif á vísitölu
neysluverðs á fjórðungnum. Einnig virðast verðlagsáhrif af nýlegum
kjarasamningum vera minni hingað til en gert var ráð fyrir í ágústspá
bankans, líklega að hluta til vegna gengishækkunar krónunnar og
batnandi viðskiptakjara undanfarna mánuði.
Vísitala neysluverðs hækkaði um 0,07% í október frá fyrri mán-
uði eftir að hafa lækkað um 0,4% í september. Lækkun vísitölunnar
var nokkuð óvænt og átti rætur sínar að rekja til mikillar lækkunar flug-
fargjalda. Helsti áhrifaþáttur í október var hækkun á verði húsnæðis.
Ársverðbólga mældist 1,8% eða nánast óbreytt frá síðustu útgáfu
Peningamála (mynd V-1). Ársverðbólga án húsnæðis hefur hjaðnað lít-
illega síðan þá og var 0,3% í október. Verðbólga miðað við samræmdu
neysluverðsvísitöluna (sem undanskilur einnig húsnæðiskostnað) hefur
mælst heldur meiri undanfarna mánuði og var árshækkun vísitölunnar
0,9% í september samanborið við 0,5% í júlí 2015.
Undirliggjandi verðbólga og aðrar vísbendingar um
verðbólguþrýsting
Innlendir þættir hafa verið megindrifkraftar verðbólgunnar
Undirliggjandi verðbólga hefur einnig aukist frá því í ársbyrjun þótt
hún sé enn lítil á flesta mælikvarða. Ársverðbólga miðað við kjarnavísi-
tölu 3, sem undanskilur áhrif óbeinna skatta, sveiflukenndra mat vöru-
liða, bens íns, opinberrar þjónustu og raunvaxtakostnaðar húsnæðis-
lána, var 1,9% í október og 0,6% ef markaðsverð húsnæðis er einnig
undan skilið. Tölfræðilegir mælikvarðar á undirliggjandi verðbólgu
benda til þess að hún sé á bilinu 2-4% og sé að meðaltali óbreytt frá
því í júlí sl. (mynd V-2).
Mynd V-1
Ýmsir mælikvarðar á verðbólgu
Janúar 2010 - október 2015
12 mánaða breyting (%)
Vísitala neysluverðs
Vísitala neysluverðs án húsnæðis
Samræmd vísitala neysluverðs
Verðbólgumarkmið
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
-2
0
2
4
6
8
10
12
14
201520142013201220112010
Mynd V-3
Undirliðir verðbólgu
Framlag til verðbólgu janúar 2010 - október 2015
Prósentur
Innfluttar vörur án áfengis, tóbaks og bensíns
Bensín Húsnæði
Innlendar vörur án búvöru og grænmetis
Almenn þjónusta Aðrir liðir
Vísitala neysluverðs (12 mánaða %-breyting)
Heimild: Hagstofa Íslands.
-2
0
2
4
6
8
10
201520142013201220112010
-2
0
2
4
6
8
10
201520142013201220112010
Mynd V-2
Mæld og undirliggjandi verðbólga1
Janúar 2010 - október 2015
12 mánaða breyting (%)
Vísitala neysluverðs
Verðbólgumarkmið
Bil 1. og 3. fjórðungs
Bil hæsta og lægsta mats á undirliggjandi verðbólgu
1. Skyggða svæðið inniheldur ólíka mælikvarða á undirliggjandi
verðbólgu þar sem hún er mæld með kjarnavísitölum sem horfa fram
hjá áhrifum sveiflukenndra matvöruliða, bensíns, opinberrar þjónustu
og reiknaðrar húsaleigu og með tölfræðilegum mælikvörðum eins og
vegnu miðgildi, klipptum meðaltölum og kviku þáttalíkani.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.