Archaeologia Islandica - 01.01.1998, Blaðsíða 16

Adolf Friðriksson & Orri Vésteinsson
Mynd 1. Loftmynd af fornleifum í Þingey í Skjálfandafljóti. - An aerialphotograph of archaeological remains
in Þingey, NE-Iceland. Ljósm. / Photo: Garðar Guðmundsson, FSl.
lögum sínum um landið við samningu
jarðabókarinnar. Auk þessara leiðangra
má sjá í safni Arna að hann leitaði eftir
upplýsingum um einstaka staði og
minjar. Hafa m.a. varðveist lýsingar á
búðaskipan á Þingvöllum og á búða-
rústum þar sem hið forna Hegranes-
þing á að hafa verið. Fyrir hans orð
skráðu menn lýsingar á einstökum
stöðum og eru dæmi um skrár yfir ör-
nefni og minjar frá öndverðri 18. öld,
200 árum áður en skipulegar rann-
sóknir á því sviði hófust (sbr. t.d. Einar
Gíslason 1886).
Ekki er fullljóst hvað fyrir Arna
vakti, en heildstæðasta safn upplýsinga
af þessu tagi sem eftir hann liggur er
handrit, 405 blöð í smáu broti, sum
auð eða hálfskrifuð, og ber heitið
Chorographica Islandica (Árni Magn-
ússon 1955). Hefur hann ætlað að
semja rit um staðfræði Islands svo sem
titillinn ber með sér. Staðfræðikönnun
í vísindaskyni á 18. öld hvarf að mestu
með Árna, en þó ber viðleitni einstaka
manna fram til loka 18. aldar vitni um
vakandi áhuga á fornleifum landsins. I
anda upplýsingarstefnunnar lét danska
vísindafélagið vinna héraðs- og sýslu-
lýsingar fyrir Island um miðja öldina
og safnaði í því skyni smávægilegum
upplýsingum um fornleifar (SL, iv).
Menntamenn 18. aldar gengu ekki
þegjandi hjá fornleifum, hvort heldur
16