Archaeologia Islandica - 01.01.1998, Blaðsíða 51

Hvað er stekkjarvegur langur?
staðir einnig efnahagslegt gildi en
skipuleg og yfirgripsmikil skráningar-
vinna er forsenda þess að hægt sé að
velja úr heppilega minjastaði sem eru
bæði áhugaverðir og þola ágang. Saga
landsins og menningararfur er í sí-
auknum mæli notuð sem söluvara fyrir
erlenda ferðamenn og oft á tíðum er sú
markaðssetning meira af vilja en mætti
og stundum afar óvönduð. Ferðamála-
frömuðum er tæplega neinn akkur í að
kynna fortíð landsins eða ákveðinna
staða á þann ófullkomna hátt sem oft
er raunin, en þeir munu halda áfram á
þeirri braut uns vandaðri upplýsingar
eru gerðar aðgengilegar. Léleg og ó-
vönduð landkynning er á góðri leið
með að verða vandamál sem dregið
gæti úr tekjum Islendinga af erlendum
ferðamönnum, en ein af leiðunum til
að hamla gegn slíkri þróun er að auka
upplýsingasöfnun og þar með talið
fornleifaskráningu.
Skipuleg gagnasöfnun eins og forn-
leifaskráning er auðvitað forsenda þess
að hægt verði að stunda ýmiskonar
rannsóknir. Heildstætt gagnasafn um
minjastaði auðveldar mjög starf forn-
leifafræðinga þegar kemur að því að
finna staði sem áhugaverðir væru til að
rannsaka með uppgrefti, en slíkt safn
getur líka verið grundvöllur sjálf-
stæðra rannsókna á þeim upplýsingum
sem safnað hefur verið - og um það at-
riði verður fjallað nánar hér á eftir. Við
teljum yfirleitt að rannsóknir séu mik-
ilvægar í sjálfum sér - að aukin þekk-
ing og skilningur sé ávallt af hinu
góða - en rannsóknir styðja einnig við
önnur markmið fornleifaskráningar,
þ.e. verndun og kynningu. Það er auð-
veldara að færa rök fyrir verndun forn-
leifa ef þau byggja á rannsóknum sem
sýnt hafa afhverju viðkomandi minja-
staður er markverður, og áhugavekj-
andi kynning á minjastað grundvallast
oftast á rannsóknum sem leitt hafa í
ljós hlutverk viðkomandi minja og
skýra menningarsögulegt samhengi
þeirra.
Markmið fornleifaskráningar eru því
ýmis og hugsanlegir notendur þeirra
gagna sem safnað er af nokkrum ólík-
um gerðum og með ólíkar þarfir. Það
er því mikilvægt að skipuleggja forn-
leifaskráningu þannig að gögnin nýtist
öllum sem best og komi að fullum
notum hvort sem er við verndun,
kynningu eða rannsóknir. Það er mik-
ilvægt að huga vel að þessu atriði áður
en farið er út í vettvangsvinnu. Vett-
vangsvinnan er dýrasti þáttur skrán-
ingarvinnunnar og sá sem erfiðast
verður að endurtaka ef ekki tókst nógu
vel í fyrstu umferð. Vegna þess hve
vettvangsvinnan er dýr er hins vegar
heldur ekki ráðlegt að tvístíga lengi á
hverjum stað, heldur er nauðsynlegt að
finna aðferðir sem tryggja skipulega en
fljótvirka skráningu allra þeirra upp-
lýsinga sem hægt er að sjá fyrir að
komið geti að notum við verndun,
kynningu eða rannsóknir á viðkom-
andi minjastað.
Fyrsta skrefið í þessa átt er að skil-
greina fyrirfram hvaða aðferðum verð-
ur beitt og láta þær upplýsingar fylgja
skráningargögnunum, en með því
móti er þeim sem eftir koma að
minnsta kosti gefið tækifæri til að átta
51