Archaeologia Islandica - 01.01.1998, Blaðsíða 40

Adolf Friðriksson & Orri Vésteinsson
ur eða þriðja umferð. Á íslandi lauk
fyrstu yfirferð um 1823, en þær upp-
lýsingar eru að mestu gagnslausar eða
úreltar sem tæki til minjaverndar eða
annarrar stjórnsýslu á nútímavísu.
Engin heildarskrá yfir fornleifar lands-
ins er enn fyrir hendi. Er því lítið vitað
um hve margar fornleifar eru á Islandi
eða hve margar hafa eyðst á síðustu
áratugum.
Skráningarstarf síðustu ára á vegum
Fornleifastofnunar hefur m.a. skilað
þeim árangri að nú eru 20.000 forn-
leifar á svæðisskrá, og 4500 á aðalskrá.
Þessi gögn hafa opnað ýmsa nýja
möguleika í fornleifavernd. Nú er
hægt að áætla hversu margir minja-
staðir séu á landinu öllu (rúmlega
100.000), hversu stórt hlutfall þeirra
hefur verið skemmdur eða eyðilagður
(a.m.k. 50 %) og hvaða svæði eða
minjaflokkar séu í mestri hættu. For-
sendur hafa því skapast til að gera ná-
kvæmar áætlanir um umfang og
kostnað við skráningu fornleifa og
leggja þannig grunninn að öflugri
minjavernd á næstu öld.
Þó að náðst hafi verulegur árangur
við þróun aðferða og bætta fram-
kvæmd fornleifaskráningar er vert að
minna á að þessi fræðigrein verður ef-
laust í stöðugri þróun. Umbætur og
bættur árangur á þessu sviði er ekki
einkamál fornleifafræðinga. Nauðsyn-
legt er að stjórnmálamenn og almenn-
ingur gefi málefnum fornleifaverndar
gaum og gleymi því ekki að fornleifa-
skrásetjarar róa lífróður í skráningar-
starfi sínu til að varðveita þessa arfleifð
menningarsögu Islendinga.
Um það leyti sem þessar iínur eru
ritaðar gerðist enn merkur viðburður í
sögu fornleifaskráningar. I nýrri reglu-
gerð um þjóðminjavörslu er mennta-
málaráðherra gaf út í júní 1998, er að
finna skilgreiningu á því í hverju forn-
leifaskráning er fólgin. Byggir þetta
reglugerðarákvæði á samkomulagi sem
Þjóðminjasafn og Fornleifastofnun
gerðu í nóvember 1997. Þessi viðleitni
ráðuneytisins stuðlar að því að fag-
mannlega verði unnið að fornleifa-
skráningu framvegis og færir fornleifa-
fræðingum beitt vopn í hendur í bar-
áttu þeirra fyrir öflugri fornleifavernd
á nýrri öld.
40