Jón á Bægisá - 01.12.2006, Page 59

Jón á Bægisá - 01.12.2006, Page 59
Fleira fer d milli mála eti orðin ein mikils virði, upp á þýðendur (Ríkið II 331).3 En ég held að það sé ekki að öllu leyti rétt. Eftirlíkingin, mimesis, var sú aðferð sem notuð var til að skrifa t.d. leikverk og, eins og kunnugt er, var skorið úr um gæði slíkra verka 1' samkeppni og var þá ekki miðað við að menn væru sem frumlegastir í okkar skilningi, heldur hvort eftirlíkingin væri vel heppnuð.4 Það má segja að um hafi verið að ræða nokkurs konar samkeppni eftirlíkinga.5 Það er kannski dálítið írónískt, sé tilgáta mín rétt, að flokkun eftirlík- inga með þýðingar á milli mála í huga komi einna fyrst fram með Róm- verjum sem sjálfir þýddu hina grísku menningu inn í sína. En svo þver- sagnarkennt sem það lætur í eyrum, þá varð til við þá þýðingu þörf fyrir að afneita þýðingum sem eftirlíkingu í þeim tilgangi að loka augunum fyrir því þýðingaferli sem fram fór í stórum stíl. Cíceró er oft tekinn sem fyrsta dæmið um þessar þýðingar, hugmyndir hans um aðlögun að hinum rómverska veruleika og notkun þýðinga sem æfingatækis hafa löngum verið nefndar í því samhengi.6 Landi hans Hóras er einnig oft tilgreindur og í flestum verkum um þýðingar er vitnað til hans frægu orða og aðgreiningar á hinum trygga þýðanda sem þýðir orð fyrir orð og þeim sem skapar upp úr kunnugu efni, t.d. umsátrið um Tróju, sbr. línur 128-135 í Ars poetica-. Difficile est proprie communia dicere; tuque rectius Iliacum carmen deducis in actus, quam si proferres ignota indictaque primus. publica materies privati iuris erit, si non circa vilem patulumque moraberis orbem nec verbo verbum curabis reddere fidus interpres, nec It is hard to treat in your own way what is common: and you are doing better in spinning into acts a song of Troy than if, for the first time, you were giving the world a theme unknown and unsung. In ground open to all you will win private rights, if you do not linger 3 Miðað við skilning manna á höfundarhugtakinu undanfarin tvö til þrjú hundruð ár má þetta til sanns vegar færa. Sbr. líka inngang Eyjólfs Kjalars Emilssonar að þýðingu sinni að Ríkinu (70). 4 Gérard Genette ræðir þetta og þann greinarmun sem Platon gerir á eftirlíkingu í bók sinni um orðræðu frásagnar sem á ensku heitir Narrative Discourse (162-163). Klassistar eins og Gregory Nagy þýða hugtakið mimesis sem re-enactementcðs endurleikur eða endurflutningur, sjá t.d. Cambridge History ofLiterary Criticism (47-52). 5 T.d. fer Samdrykkja Platons fram hjá Agaþoni sem er að fagna sigri í samkeppni leikskálda; Aristófanes, einn þátttakenda, sigraði einnig í mörgum slíkum. Reyndar telja sumir nútímafræðimenn, eins og t.d. Paul Cartledge, að skáldskapur leikskáldanna hafi verið algjörlega samofinn þjóðfélagsgerð Aþeninga, en að margir menntamenn hafi samt sem áður haft horn í síðu hans, ekkert síður en Platon. Þetta mikilvægi skáldskaparins í þjóð- lífinu minnir í raun á hlutverk sjónvarps í nútímasamfélagi og menntamenn að fornu og nýju virðast hafa áhyggjur af því, á sömu forsendum, að almenningur verði leiddur af vegi sannleikans. Jeffrey Henderson gefur greinargóða lýsingu á samkeppni leikskálda í inngangi sínum að þremur leikritum eftir Aristófanes. 6 Sjá t.d.kaflann „Translating Greek Orations into Latin“ í Western Translation Theory (7- 10). f^cn á ffficepediá - I dag heyra sönggyðjurnar til þín 57
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120

x

Jón á Bægisá

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Jón á Bægisá
https://timarit.is/publication/1166

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.