Jón á Bægisá - 01.12.2006, Blaðsíða 20

Kristjana Gunnars
Hún var orðuð af Kwame Anthony Appiah í grein í Callaloo árið 1993 sem
bar heitið „Thick Translation". Appiah viðurkennir áskapaðan óþýðanleik
menningartengdra texta. Til að skýra nánar það sem fýrir honum vakir
nefnir hann þrjá málshætti á Twi-tungu sem hafa alls enga merkingu þegar
þeir eru þýddir orðrétt. Eiaðsíður má þýða þá, séu skýringar látnar fylgja
þýðingunni. Hann kemst þannig að orði:
Eg hafði í huga öðruvísi hugmynd um bókmenntaþýðingu; nefnilega
þýðingu sem miðar að því að koma að gagni í bókmenntakennslu; og hér
virðist mér þessháttar ‘akademísk’ þýðing, þýðing sem leitast við með hjálp
athugasemda og skýringa að staðsetja textann í auðugu menningarlegu og
málvísindalegu samhengi, sé í hæsta máta verð fyrirhafnarinnar. Ég hef
kallað þetta ‘þykka þýðingu’.
Þykk þýðing er einfaldlega framleiðsla yfirtexta við hliðina á þýdda textan-
um. Slíkur yfirtexti krefst mikils lærdóms og menningarlegs innsæis ásamt
náinni þekkingu á báðum tungumálum. Einsog fræðimenn í þýðingarfræð-
um benda þráfaldlega á, þá er ekki nóg að kunna tungumál til að geta þýtt
það. Maður ætti að minnstakosti að hafa komist á það stig, að hann grípi til
tungunnar, sem hann er að þýða, þegar hann þarf að tjá viðkvæmar persónu-
legar tilfinningar. Sé manni eðlilegt að tjá sig persónulega á tiltekinni tungu,
þá kynni að vera óhætt að stíga fyrstu skrefin í átt til þýðingar á því máli.
Hingaðtil hefur þýðendur Stephans G. Stephanssonar skort eitt eða fleiri
skilyrði til að leggja útí þykka þýðingu. Ymist hafa þeir ekki verið nægilega
nákomnir íslenskunni eða nægilega nákomnir enskunni eða nógu kunnugir
íslenskri menningu eða nægilega vitandi um ástand menningarlegs farandlífs
eða nógu miklir fræðimenn til að framleiða yfirtexta. Einsog fyrr getur, ætti
samt fræðilega að vera hægt að þýða Stephan, úrþví hægt hefur verið að
þýða orð Guðs almáttugs.
HEIMILDIR
Appiah, Kwame Anthony. „Thick Translation“ í Callaloo, Vol. 16, No. 4, Sept.
1993 (808-819).
Benjamin, Walter. „The Task of the Translator“ í Illuminations. New York:
Schocken Books, 1968 (69-82).
Bhabha, Homi K. „DissemiNation: time, narrative, and the margin of the
modern nation“ í Nation and Narration, ed. Homi K. Bhabha. London:
Routledge, 1993 (291-322).
18
á .ddœyrisá — Tímarit þýðenda nr. 10 / 2006