Jón á Bægisá - 01.12.2006, Page 104

Ricardo Herren
4. Farið um ónumin lönd
Honum sagðist svo frá að skömmu eftir að hann komst til heilsu hjá indíán-
unum, sem höfðu fundið hann nær dauða en lífi, komu þangað saltkaup-
menn sem oft lögðu leið sína til Maracaibo. En það var einmitt þaðan
sem þeir könnuðust við hann. Hann greip því tækifærið og sagðist vilja
yfirgefa þorp bjargvætta sinna og leita fyrir sér í þorpum saltkaupmanna
í Laguna að betri aðstæðum en þeim sem honum buðust hjá núverandi
herra. Kaupmennirnir réðu honum að fara á tiltekinn stað við ána meðan
húsbændur hans væru í svefni, fela sig og bíða þeirra þar.
Og það gekk eftir. Kaupmennirnir og Martín reru effir ánni í fjóra
daga uns þeir komu að byggðum Gueriguerifólksins. Martín dvaldi þar um
mánaðarbil þangað til menn nokkrir komu til að skipta mafs fyrir salt, en
fyrir Martín borguðu þeir gullörn sem mun hafa verið fimmtán eða tuttugu
pesosa virði.
Nýi húsbóndinn reri með Martín í eintrjáningi tvær dagleiðir til þorps
Pemenómanna sem þeir kölluðu Maracaybo (tengist á engan hátt sam-
nefndri borg). Þar dvaldi hann eitt ár og „samdi sig að háttum þeirra, fram-
kvæmdi sömu helgiathafnir og þeir, iðkaði sömu siði, enda dirfðist hann
ekki að gera annað en fyrir hann var lagt sökum þess að svo var honum
boðið og kennt“.
Það sama henti Francisco Martín og marga aðra hvíta menn sem urðu
indíánar - hann ítrekaði hvað eftir annað að breytingin á honum hefði
verið háð örlögum og neyð; tilneyddur gerði hann það sem aldrei hefði
hvarflað að honum við eðlilegar kringumstæður. Hann hefði aðeins breytt
svo til að bjarga lífi sínu. Fordæmingu félaga sinna og útskúfun óttaðist
hann í slíkum mæli og lagði því sérstaka áherslu á afneitun sína á hinum og
tryggð við fólk sitt og eigin menningarheim.
Nánar sagðist honum svo frá að í fjóra mánuði hefði hann fengið að
kúldrast í kofaræksni vegna þess að húsbóndi hans vildi að hann lærði aðferð-
ir innfæddra við lækningar. Má vera að eitthvað hafi verið hæft í þessu því
að í augum ættbálksins var Martín vissulega sérstakur maður og frábrugðinn
þeim, og ekki ólíklegt að þeir héldu hann búa yfir mætti töfralækna.
Tveir innfæddir seiðmenn höfðu tekið að sér að uppfræða Martín en
hann reyndist tregur til (enda voru þetta galdrar), þannig að lærimeistararnir
yfirgáfu hann og húsbóndinn hætti að færa honum mat. Þá neyddist hann
til — svo ekki yrði hann hungurmorða — að nema undirstöðuatriði töfralækn-
inga indíána, „með þeim hætti... að indíánar litu á hann sem æðsta meistara
sinn, og upp frá því dirfðist enginn þeirra að lækna án þess að leita ráða
hans fyrst“. Slíkur árangur mun varla hafa náðst hreint óvart eins og Martín
lét í veðri vaka, jafnvel þótt aðferðir hans virtust ekki sérlega flóknar eins og
102
fa//, á . jSœydiá - Tímarit þýðenda nr. io / 2006