Bændablaðið - 28.05.2015, Blaðsíða 27

27Bændablaðið | Fimmtudagur 28. maí 2015
mig og lýsti fyrir mér plöntu sem ég
kannast ekkert við en svo heppilega
vill til að Samson Harðarson er í
heimsókn.
Við skipulögðum snarlega
leiðangur og eftir skamman tíma
vorum við komnir að Skógartröð í
Hrafnagilsþorpi þar sem er mikið
af berjarunnum. Þarna voru hélurifs
og kyrtilrifs og þriðja rifsið sem við
könnuðumst ekki við. Plantan var
þakin svarbrúnum kyrtilhærðum
berjum og laus við hélu. Það sem
meira var, bragð berjanna var
einstakt. Í mínum munni var um að
ræða einhvers konar sælgætisbragð.
Skýringin á tilkomu þriðja rifsins
sem hefur fengið nafni Hrabba
er að Hrafnhildur Vigfúsdóttir
garðyrkjufræðingur, sem lengi
starfaði í Lystigarðinum á Akureyri,
fann plöntu sem líklega er blendingur
af kyrtil- og hélurifsi og kom henni
til.“
Snemma sumars 2014 barst mér
pakki frá Þorsteini Tómassyni
plöntuerfðafræðingi sem innihélt
nokkur sólberjayrki. Plönturnar
set ég niður rækilega merktar í
frjósaman grasmóa í skógarskjóli
að Kristnesi.“
/VH
Blárifs:
1. Perla 1999
2. Fræplanta Rv. 2012
Plönturnar hafa aldrei þrifist né
borið ávöxt. Líklega standa þær
á of þurrum stað.

Rifs:
1.–3. Sjálfsáð Kristnesi 1999
4. Hvít sjálfsáð Kristnesi 1999
5. Rauð Hollensk Kjarni/
Danmörk 1999
6.–7. Noregur 2000
8. Jonkheer Van Tets Blómaval
2006
9. Hvítrifs frá Hallormstað stór
ber 2013
10.–11. Hvítrifs sjálfsáð
Kristnes
2013
Rifs stendur sig almennt vel og
þroskast í byrjun september.

Sólber:
1 - 3. Melalathi 1999
4. Nikkala 1999
5. Jankisjarvi 1999
6. Sunderbyn II 1999
7. Nikkala 2000
8. Benalder 2002
9. Bensaker 2002
10. Imandra 2002
11. Polar 2002
12. Sjálfsáð Kristnes 2002
13.–14. Storklas 2006
15. Miði ólæsilegur (Erkinen?)
2006
16. Wellington 2006
17. Triton 2006
18.–19. Hedda 2009
20.–21. Katri 2009
22.–23. Ola 2009
24. Moritti 2009
25. Ben nevis 2014
26. Ben Tron 2014
27. Big ben 2014
28. Hedda 2014
29. Kristin 2014
30. Melalathii 2014
31. Moritii 2014
32. Noiroma 2014
33. Ola 2014
34. Titania 2014
35. Storklas 2014
36. Sunderby 2014
37. Vertii 2014
Flest sólberjayrki skila einhverri
uppskeru. Mikill munur á tíma
og magni. Mín uppáhalds eru
Polar, Melalathii, Sunderbyn og
Jankisjarvii

Stikilsber:
1. Hinnomäki gul 1999
2. Hinnomäki gul 2000
3 - 4. Lepaan punainen rauð 2000
5. Packalen 2006
6 - 7 Lepu 2009
8 - 9 Hike 2009
Lepaan punainen rauð þurfa
þokkalegt sumar til að ná fullum
þroska en Hinnomäki einungis
meðalgott sumar. Þroskast seinna
en rifsið í september.

Sólstikilsber 2003:
Blómstrar en bera ekki aldin.
Tuskulegt, hefur stækkað en
aldrei borið ber.

Rússaber/Berjablátoppur:
1. Kamtjaka 2002
2 - 3. Amfora 2006
4. Fialka 2006
5. Lebeduska 2006
6. Morena 2006
7. Nimfa 2006
8 - 9. Óskilgreint 2006
Vex afar hægt en smám sama
auka berjamagnið.

Hindber:
1. Villiber (Bodö) 1999
2 - 3. Balder 2002
4. Gamla Akureyri 2002
5. Veten frá Gyðu 2002
6 - 8 Ottawa 2002
9. Jenkka 2005
10. Maurin Makea 2005
11. Kópavogur 2005 fræplanta,
vond ber.
12. Sjálfsáð 2005 Kristnesi
13. Stormo 2005
14. Borgund 2007
15. Asker 2007
16. Preussen 2008
17. Jatsi 2009
18. Fall Gold 2011
19. Maurin makea Gamla
Akureyri 2014
20. - 21. Villihindber Þændarlög/
Mógilsá
22. Villihindber Bergen
Mikill munur er milli yrkja
Gamla Akureyri alltaf gefið ber þrátt
fyrir að önnur yrki hafi brugðist.

Svört hindber:
1. - 6. Fræplöntur
7. Svört hindber x hindber - fræ
af bestu heimaplöntunni 2013
Lifna snemma og yfirleitt um
miðjan vetur, lítið kal miðað við
það. Hafa blómstrað en sjaldan náð
að þroska ber.

Brómber:
Ein fræplanta 2004. Lifði ekki
veturinn af.

Sifjaklungur og bjarnarber:
Fimm fræplöntur úr
Lystigarðinum 2002. Blómstra
ágætlega. Köfnuðu í illgresi.
Athugandi væri að fá hreinar
sortir í ræktun, ekki fræplöntur.

Laxaber:
Tvær plöntur blómstruðu og
komu með falleg ber 2004.
Kól niður í rót 2005 og fargað.
Víða til í skógum og görðum og
auðvelt að nálgast.

Eplatré:
1. Astrakan Gyllen 1999
2.Transpant Blance 1999
3. Rödluvan 2000
4. Sävstaholm 1999
5. Röd Haugmann 2003
6. Sockermiron 2013
7. Revals päroneple 2013
8. Frá Óla 2013(14)
9. Sävstaholm 2013(14)
Fáein epli hafa komið í góðum
árum.

Kirsiber:
1. Stella 2003
2. Erly rivers 2005
3. Merton glory 2005
4. Merton premier 2005
5. P.cerasus (Morell) 2005
6. Rauhalan kirsikka 2005
7. Stella 2005
8. Van 2005
Lítið fengist af kirsuberjum í
Kristnesi.

Plómur:
1. - 7. Anttola 2006 - 7 plöntur
8. - 14. Kuntalan Punaluumu - 7
plöntur
15. - 17. Kuokkala - 3 plöntur
18. - 22. Sinikka - 5 plöntur
23. - 28. Yleinen Sinikriikuna - 6
plöntur
29. Opal 2007
Ekki hafa komið Plómur í
Kristnesi.
Jarðarber:
(Abundace)
Bounty
Dania
Glima
Honeyoe
Jónína
Korona
Senga sengana
Zephir
Skrautjarðarber Lipstic
Villijarðarber
Tenira
Polka
Sonata
Valotar
K1 - K120 klónar af heimarækt-
uðum plöntum.
Mikill munur er á þroskatíma
jarðarberjayrkja. Glíma ber
af vegna öryggis og þess hve
snemma hún er á ferðinni. Helgi
stundar kynbætur á jarðarberjum
með það að markmiði að búa til
fjölbreytt yrki sem jafnframt eru
árviss utan dyra við íslenskar
aðstæður.

Hélurifs:
Rökkva, í illgresisflækju.

Kyrtilrifs:
Í illgresisflækju

Hunangsviður – Hlíðarmall:
1. Kjarni 1991 í garði
2. Óskráð um 2000 niður með
vegi.
3 - 5. Fræplanta frá Beiarn 2013
Gömlu plönturnar ná að
fullþroska ber í bestu árum.

Logalauf – Aronia:
1. Viking 1992 í garði
Hefur aldrei náð að þroska
ber.
Bláber:
1-2 Aino 2009
3-4 Alvar 2009
5-6 Hele 2009
Hafa enn ekki náð að
þroska ber.

Múltuber:
Tvær plöntur sem umsvifalaust
voru étnar upp til agna af
ranabjöllu. Tórðu í nokkur ár
en fengu aldrei að fara í mýrina
sem ég lofaði þeim.
Berjareynir:
1 - 2. TTA 599 2010
3 – 4. TTA 600 2010
Hefur enn ekki komið með ber.

Mýrarsólber:
1. Frá Steinari 2010.

Bersarunni:
1. Í garði 1994
Vantar líklega frjóvgun,
þroskar tvö eða þrjú ber á ári.

Perur:
1. Herragarðs 2013
2. Vantar heiti 2013
3. P. ussuriensis. 1993
Engar perur enn. Rússaperan
er að nálgast þriggja metra hæð.

Sikkimepli - Malus sikkimensis:
1. Lystigarður 1993.
Ber mikinn fjölda smáepla sem
ná þokkalegum þroska í góðum
árum. Notuð í hlaup.

Litli eldrunni - Chaenomelis:
1 - 2. Í garði
1994.
Tveir runnar,
annar mun
öflugri en hinn.
Sá síðri koðnaði
niður á meðan
hinn bætir við
sig á hverju ári.
Á meðan beggja naut við kom
betri runninn með nokkuð mikið
af óþroska aldinum sem nota mátti
í hlaup.

Sambucus nigra og
Sambucus cerulea:
1 - 2. Í belti 2014
Hef í tvígang áður reynt
svartylli en hann hefur koðnað
niður. Til í gömlu gróðrarstöðinni
á Akureyri og blómstrar þar.

Hafþyrnir:
1 - 2. Í garði. Fræplanta Vaglir
1994
3. - 4. Rudolf 2009
5. Tytti 2009
6. - 7. Tarmo 2009
7. - 8. Raisa 2009
9. -10. Terhi 2009
Hafþyrnir nær fullum þroska í
október í góðum árum.
Tegundir og yrki í Kristnesi ásamt útplöntunarári
Uppskera í októberbyrjun eftir góða sumarið 2010. Stikilsber, sólber, rifsber og epli.
Árið 2010 náði hafþyrnirinn góðum þroska en það gerist ekki nema í góðum
sumrum.
hér og þar á Akureyri, í Hallormsstaðarskógi og við veginn í skógarreitnum í