Bændablaðið - 28.05.2015, Qupperneq 50

50 Bændablaðið | Fimmtudagur 28. maí 2015
Það hefur legið fyrir í mörg
ár að skýrt samhengi er á milli
hreinleika kúa og frumutölu og
hefur þá oftast fyrst og fremst verið
horft til hreinleika júgurs og fóta
og hreinleikanum gefin einkunn
á bilinu 1-5 til þess að átta sig á
umfangi mögulegs vandamáls á
búinu.
Til þessa hefur þó ekki verið
mikið gert af því að gefa sérstaka
einkunn fyrir hreinleika spenaenda
en það er þó hægt að gera og hefur
reynst gott stjórntæki til þess að meta
eigin vinnubrögð við þrif á spenum.
Hreinn spenaendi
Sé spenaendinn tandurhreinn
og þurr þegar mjaltatækið er sett á
spenann dregur verulega úr líkum
á því að mögulegt umhverfissmit
geti borist í spenann og valdið
sýkingu. Að sama skapi geta óná-
kvæm vinnubrögð við undirbúning
kúnna haft slæm áhrif og ýtt undir
sýkingar og því mikilvægt að geta
metið vinnubrögðin á hverjum
tíma. Frönsk rannsókn, sem tók
sérstaklega til hreinleika á spenum,
leiddi í ljós að samhengi var að
jafnaði á milli hreinleika á spenum
og frumutölu sem í sjálfu sér kom
ekki á óvart. Hins vegar þróuðu
Frakkarnir hreinleikaskala sem má
styðjast við heima á búum og getur
hver sem er metið hreinleikann,
sem er afar jákvætt. Flestir, sem eru
vanir að mjólka, telja væntanlega að
þeir þrífi spenaendana vel og með
neðangreindri aðferð er einfaldlega
hægt að skrá það niður og meta hvort
bæta megi vinnubrögðin eða hvort
allt sé eins og það eigi að vera.
Klútaaðferðin
Til þess að gera þetta þarf að notast
við hreina og hvíta klúta og eftir
að hefðbundnum þrifum á spenum
er lokið, er spenaendinn „þrifinn“
með hvíta klútnum. Miða þarf við
að meta a.m.k. 20% spenaendanna
í fjósinu, svo niðurstöðurnar gefi
þokklega rétta mynd af stöðunni.
Spenaþrifunum er svo gefin einkunn
í samræmi við meðfylgjandi myndir
og lýsingu:
Auðvitað er best að allir
spenaendar hafi fengið einkunnina
„1“ eða „2“, en líklega óraunhæft
að slíkt náist og líklega finnast
einkunnir eins og „3“ og jafnvel
„4“ einnig.
Mat niðurstaðna
Þegar búið er að gefa einkunn fyrir
spenaendaþrifin, þarf að taka saman
niðurstöðurnar með því að telja hve
margir spenaendar fengu einkunnina
„1“, „2“, „3“ og „4“. Leggðu nú
saman hve margir spenaendar fengu
einkunnina „3“ og „4“ og reiknaðu
svo út hlutfall þessarar samtölu af
heild. Sé það þitt mat að meira en
80% af spenaendunum hafi fengið
einkunnina „3“ eða „4“ þá gefur það
vissulega tilefni til þess að ætla að
bæta megi vinnubrögðin við þrif
spenaendanna og þar með draga úr
líkum á því að smitefni berist í kýrnar.
Benda má áhugasömum um
spenaþrif á grein í Bændablaðinu frá
6. febrúar á síðasta ári (3. tbl.), þar
sem farið er ítarlega yfir helstu atriði
sem lúta að þrifum á spenum.
Snorri Sigurðsson
sns@seges.dk
Ráðgjafi hjá SEGES P/S
Danmörku
Bandarískur auðmaður átti hæsta
boðið og greiddi 350
Hreinir spenaendar
= lægri frumutala!
Utan úr heimi
Chelsea Flower Show:
Kartöflur kalla fram
ólík hughrif
Útstilling sem kallast Saga
kartöflunnar hlaut gullverðlaun
á blómasýningunni í Chelsea
sem nú stendur yfir. Verðlaunin
voru veitt í sérstökum flokki fyrir
rótagrænmeti.
Kartöflunördar um allan heim
öskruðu upp yfir sig af gleði
um miðja síðustu viku þegar
gert var opinbert að sýning sem
kallast Saga kartöflunnar hafði
unnið til gullverðlauna á árlegri
blómasýningu í Chelsea. Með
verðlaununum er kartöflum veittur
sá heiður sem þær eiga skilið og þær
fá uppreisn æru.
Saga kartöflunnar er fyrsta
sýningin sem einungis fjallar
um kartöflur og er með kartöflur
sem sýningargripi sem vinnur til
gullverðlauna. Sýningargripir eru
140 mismunandi gerðir af kartöflum
sem sýna vel fjölbreytileika innan
tegundarinnar.
Framsetning mismunandi lita og
lögunar jarðeplanna í rýminu kalla
fram ólíkar tilfinningar og hughrif
gesta, undrun, minningar og svengd.
Þrátt fyrir að sýningin sé einungis
í litlum bás er hún tengd tíma og
hreyfingu þar sem gestir geta lesið sér
til um uppruna og sögu kartöflunnar.
Kartöflurnar á sýningunni koma
frá öllum heimshornum auk þess
sem þar er að finna bæði gömul og
ný yrki. Hér er því um eins konar
kartöflutvíæring að ræða.
Chelsea Flower Show er
virtasta blómasýning sem haldin
er í heiminum. Mikil eftirvænting
er í kringum opnun sýningarinnar
og á fyrsta degi mætir þar hópur
hefðarfólks til að skoða herlegheitin.
Hefð hefur myndast fyrir því að
kvenkyns gestir skarti höttum á
sýningunni og komið hefur fyrir að
þeir veki meiri athygli en blómin.
/VH
Plöntusjúkdómar:
Sex milljón lerkitré feld í Wales
Yfirvöld í Wales á Bretlandseyjum
hafa tekið ákvörðun um að fella
sex milljón lerkitré sem klæða dali
og hlíðar Cwamcart-skóglendisins.
Ástæðan er sýking af völdum
svepps sem kallast Phytophthora
ramorum.
Ákvörðunin um að fella tré er
tekin í þeirri von að með aðgerðinni
megi koma í veg fyrir frekari
útbreiðslu og skaða af völdum
sveppsins sem dreifist með vindi.
Áætlanir gera ráð fyrir að búið verði
að fella öll tré árið 2020 og að eftir
það verið lauftrjám og greni plantað
þar sem lerkitrén stóðu áður.
Í Cwmcarn voru áður kolanámur
og lerkinu plantað í námunda við
þær vegna þess hversu hraðvaxta
það er þar en tilgangurinn var
að nota timbrið af þeim til að
styrkja námugöngin. Phytophthora
ramorum sveppurinn greindist
fyrst í Bretlandseyjum árið 2002 en
útbreiðsla hans varð ekki vandamál
fyrr en upp úr 2009 þegar hans varð
vart í Japanslerki. Sveppsins varð
fyrst vart í Wales árið 2010.
Timbrið úr lerkitrjánum verður
nýtt til að smíða húsgögn og í
spónaplötur.
/VH
Sé örlítið af sjáanlegum óhreinindum
Frönsk rannsókn, sem tók
sérstaklega til hreinleika
á spenum, leiddi í ljós að
samhengi var að jafnaði á
milli hreinleika á spenum
og frumutölu sem í sjálfu
sér kom ekki á óvart. “
„
Varmadælur
Besta loft í loft dæla
sem SP í Svíþjóð
hefur prófað
Hvammsdal 4, 190 Vogar. Sími: 546 9500
Gsm: 892 8030. www.lofttaekni.is
INVERTER SYSTEM
Sparnaðar
A +++