Lifandi vísindi - 11.01.2016, Blaðsíða 55

54 Lifandi vísindi . 01/2016
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
Breska fyrirtækið BAE Systems hefur þróað flugvél sem má fjarstýra frá
jörðu. Flaugin hefur hlotið nafnið The Flying Test Bed og sem fyrsta flug-
mannslausa flaugin hefur hún lokið við árangursríkt flug með manneskjur
um borð í afmörkuðu loftrými – loftrými þar sem aðrar farþegaflaugar er
einnig að finna. Um borð voru tveir flugmenn sem sáu um flugtak og
lendingu og tveir kerfisfræðingar sem fylgdust með tölvum vélarinnar.
Breskt tilraunaflaug
vísar veginn
U
pp úr miðri síðustu öld, þegar
fyrstu stóru þoturnar tókust
á loft voru þrjár manneskjur
í stjórnklefanum. Tveir flug-
menn og einn tæknimaður
sem fylgdist með vinnslu mótoranna. Upp
úr 1980 urðu miklar tæknilegar framfarir til
þess að tæknimaðurinn reyndist óþarfur.
Eftir stóðu tveir flugmenn sem ennþá sitja í
stjórnklefanum.
En þeir geta ekki lengur verið öruggir í
starfi. Bandaríska geimferðastofnunin
NASA þróar sem dæmi kerfi með einungis
einn flugmann um borð. Flugstjórinn tekur
sér sæti í stjórnklefanum meðan aðstoðar-
flugmaður er staddur á jörðu niðri þar sem
hann getur fjarstýrt flugvélinni ef þörf kref-
ur. Jafnframt hafa aðrir flugvélaframleið-
endur skipað verkfræðingum sínum að
tæma stjórnklefann: Þess í stað eiga flugvél-
arnar að fljúga sér sjálfar eða þeim verði
fjarstýrt af einum manni á jörðu niðri –
bæði þar sem þetta verður ódýrara og
einnig eykst flugöryggið fyrir vikið.
Flugferð frá London til Los Angeles tekur
um 11,5 tíma. Á allri þessari löngu leið þurfa
flugmennirnir sín laun og síðan hvíld, jafn-
an á hóteli í LA.
Ef flugvélin flygi sér sjálf myndi allur sá
kostnaður falla niður. Jafnvel þó flauginni
væri fjarstýrt þyrftu færri manneskjur að
koma að fluginu. Eftir átta tíma flug gæti
óþreyttur flugmaður tekið við en sá þreytti
farið heim og hvílt sig.
Flugmannslausar flugvélar munu einnig
bæta flugöryggið á mörgum sviðum og fyr-
irbyggja mörg hröp. Til dæmis flugslys eins
og það sem hinn þýski Andreas Lupitz varð
valdur að í mars 2015, þegar hann sem að-
stoðarflugmaður framdi sjálfsmorð og varð
149 manns að bana með því að fljúga flug-
vélinni á fjall í frönsku Ölpunum.
Frávikum útrýmt
Tæknilega séð geta nútímafarþegaflugvélar
auðveldlega tekið á loft, flogið á áfangastað
og lent aftur án inngripa frá mönnum.
Sjálfsstýring stýrir flauginni með meiri ná-
kvæmni og í mikilli þoku eru sjálfvirku
lendingarkerfin öruggari en flugmenn.
Vandinn við slík sjálfvirk kerfi er að þau
virka best í umhverfi þar sem frávik eru afar
lítil. En raunveruleikinn er ekki alltaf svo
einfaldur – það kunna að finnast villuráf-
Önnur myndavél er undir flugvélinni og
nýtist einkum við lendingar.
BA
ES
BA
ES
Framrúðurnar eru búnar myndavélum
sem senda gögn til tölvu flugvélarinnar.