Lifandi vísindi - 11.01.2016, Page 56

Print: steenh Status: 750 - Sprog godkendt Layout:SH
Red.sek:BAV
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
andi farartæki á lendingarbrautinni, mikil
og óvænt flugumferð eða óveður framund-
an. Þess vegna er geta flauganna til að safna
sjálfar saman nýjum upplýsingum og taka
ákvarðanir í brennidepli við þróun flug-
mannslausra flauga.
Verkfræðingar eru þó ekki á einu máli
um hvernig sé best að fara að þessu. Ólíkir
valkostir eru nú í mikilli þróun: Sjálfstýr-
andi flugvélar, fjarstýrðar flaugar og jafnvel
þjarkar sem yfirtaka sæti flugmanna í
stjórnklefanum.
Um þessar mundir er að finna tiltölu-
lega fáar sjálfvirkar flugvélar. Þær eru ævin-
lega nýttar innan lögsögu hermálayfirvalda
og eru ekki löglegar í borgaralegu loftrými,
m.a. þar sem vafi ríkir um hver skuli bera
ábyrgðina í mögulegum slysum.
ÁSKORANIR
ÞARF AÐ LEYSA5
1Flogið í öllum veðrum Myndavél fremst á flugvélinni getur borið
kennsl á skýjamyndanir og út frá þeim
ákvarðað hvort óveður sé í nánd. Tölvur
greina frekar það sem myndavélin hefur séð
og skipa stýrikerfi flaugarinnar fyrir um
hvernig forðast megi mögulegt óveður.
2 Lifa af vélarbilunVerði eitthvert slys, t.d. ef það kviknar í
einum mótor vélarinnar, hægir stýri-
kerfi flugvélarinnar á vélinni. Flugvélin
gætir þess að ofrísa ekki – en án mót-
orsins gæti það orsakað hrap.
Komast af án GPS
Ef GPS-kerfið bilar flýgur flaugin með
svokölluðu IMS-Inertial navigation: þrý-
hyrningakerfi sem út frá síðustu þekktu
staðsetningu heldur til haga hvar vélin er
stödd. Radarstýrður hæðarmælir vaktar
hæð flugvélar yfir jörðinni.
3
4
5Forðast árekstra TCAS-kerfi eru þegar nýtt í hefðbundnum
flugvélum og verða staðalútbúnaður í
flugmannslausum flaugum. Kerfið mælir
hraða flaugarinnar og kúrs og sendir gögn
til annarrar flugvélar í nágrenninu. Þannig
geta flugvélarnar breytt um hæð, stefnu
eða hraða til að forðast árekstra.
M
A
RK W
RIG
H
T/BA
ES
M
IKKEL JU
U
L JEN
SEN
Flug án fjarskipta
Meðan á flugi stendur er flug-
mannslausa flaugin í sambandi við
jarðstöð. Verði rof á fjarskiptum
mun flaugin halda flugi sínu áfram
eftir áætlun eða snúa við og hringa
síðasta samskiptastað.