Lifandi vísindi - 11.01.2016, Blaðsíða 60

Print: lku Status: 5 - InD
esign Tem
plate Layout: Red.sek:
5
SPURNINGAR OG SVÖR SVÖR VÍSINDANNA VIÐ SPURNINGUM LESENDA
Verður súpa að þvagi?
Venjuleg súpa
verður bæði að
þvagi og saur.
Springur oftast í regni?
Þegar regndropi lendir á smáum steini eða
steinvalan berst til með vatni, aukast líkur
á að hvöss brún snúi upp. Yfirborðs­
spenna vatnsins dregur til sín flötustu
hlið smásteinsins. Steinninn snýr
svona þangað til þornar – eða hann
lendir t.d. undir reiðhjóli.
Úr hvaða krabba
deyja flestir?*
Súpan skilar sér bæði sem þvag og saur, nema
súpan sé einungis úr soði. Í meltingarveginum
brotnar fæðan niður í einfalda fitu og sykrur og
fleiri smáar sameindir sem sogast gegnum þarma-
veggina ásamt vatninu sem verður að þvagi.
Sumir hlutar fæðunnar brotna ekki alveg niður og
enda sem saur. Í þessum úrgangi er mest af trefjum
úr ávöxtum og grænmeti ásamt ómeltanlegum
sinum og bandvef úr kjöti og svo dálitlu af prótín-
um og kolvetnum.
FLEST SLYSIN Á
FILIPPSEYJUM Hættuleg-
ast er að halda upp á ára-
mótin á Filippseyjum.
Stærstu borgirnar, t.d. höf-
uðborgin, Manila, minna
helst á vígvöll. Áfengis-
neysla og skoteldagleði
leiða árlega af sér um þús-
und slys sem í alvarlegustu
tilvikum geta kostað aflim-
un og stundum verða
dauðsföll.
Meltingarfærin vinna bet
ur úr kjöti en
grænmeti.
Fæða
Kjöt
Brauð, hrísgrjón, pasta
Grænmeti
% Kaloríuhlutfall
97 %
89 %
65 %
Grænt meltist illa
* Alþjóðaheilbrigðisstofnunin WHO
birti tölurnar 2015 á grundvelli töl-
fræði ársins 2012 og þær ná til
heimsins alls.
1. Lungnakrabbi
Árleg dánartala: 1.590.000,
eða 19,4% af KTD
(krabbatengdum dauðsföllum).
Nýgengi á ári: 1.825.000, eða
12,9 %
2. Lifrarkrabbi
Árleg dánartala: 745.000,
eða 9,1 % af KTD
Nýgengi á ári: 782.000, eða
5,6 %
3. Magakrabbi
Árleg dánartala: 723.000,
eða 8,8 % af KTD
Nýgengi á ári: 951.000, eða
6,8 %
4. Ristilkrabbi
Árleg dánartala: 694.000,
eða 8,5 % af KTD
Nýgengi á ári: 1.360.000, eða
9,7 %
5. Brjóstakrabbi
Árleg dánartala: 522.000,
eða 6,4 % af KTD
Nýgengi á ári: 1.677.000, eða
11,9 %
SH
U
TTERSTO
CK
SPL/SC
A
N
PIXSH
U
TTERSTO
CK