Þjóðmál - 01.12.2008, Qupperneq 38

36 Þjóðmál VETUR 2008
einokunar, því stjórn á verðlagi er ábatasöm .
Hins vegar sjáum við að spákaupmennska
hvers konar, sum siðferðilega vafasöm,
vex ört, einkum fyrir milligöngu banka .
Síðustu árin höfum við séð verðbólur, bæði
á mörkuðum með hlutabréf og fasteignir,
víða um lönd . Þær leiða til þess að tiltölulega
fáir fjársterkir og í forréttindaaðstöðu ná að
raka til sín óheyrilegum gróða . Fjöldinn,
sem jafnan kaupir og selur of seint, tapar og
situr eftir með skertan fjárhag . Fólk er féflett
fyrir milligöngu bankans síns . Afleiðingin
er eignatilfærsla, samþjöppun auðs og
aukin misskipting . Stórir hópar eignalítilla
verða til . Sagan sýnir að slíkt hefur orðið
orsök félagslegs óróa, leitt til átaka og
jafnvel blóðugra byltinga . Afskiptaleysi
leiðir ekki sjálfkrafa til friðar og framfara .
Frjálshyggjan er hugsanlega að bregðast,
frjálshyggjumennirnir hafa a .m .k . ekki
tryggt frelsi markaða og gott siðferði .
Frjálshyggja og forréttindi
– ágúst 2008
Flestir viðurkenna nú orðið að arður af vel reknum fyrirtækjum er heiðarlega fengið
fé, rétt eins og vinnulaun . Þá er áskilið að
samkeppni sé á grundvelli jafnræðis í starfs-
skil yrðum, viðskiptasiðferði sé gott og
markaðir í raun frjálsir . Ef við lítum til baka
hefur eignamyndun hinna ofríku þó einkum
verið af öðrum toga, þ .e . með eignatilfærslum
á grundvelli forréttinda . Tiltölulega fáir, þeir
sem nutu forréttinda, náðu að raka til sín
óheyrilegum gróða . Fjöldinn, sem erfitt er
að rekja hverjir eru, tapaði og sat eftir með
skertan fjárhag . Afleiðingin er samþjöppun
auðs og aukin misskipting, sem ávallt hefur
leitt til félagslegrar óeirðar . Verðbólgugróði,
gjafakvóti, vanhugsuð einkavæðing,
verðbólur og sjálftaka ofurlauna eru helstu
dæmin um eignatilfærslur .
Arður af vinnu og arðbærum rekstri er haf-
inn yfir gagnrýni, en eignatilfærslur þær sem
að ofan greinir eru siðlausar . Það er ólíðandi
að forréttindaaðstaða sé lykill að auðsöfnun .
Frjálshyggjumenn hljóta að snúast gegn slíku .
Þær koma óorði á þá skipan þjóðfélags sem
þrátt fyrir sína galla hefur reynst hámarka
lífsgæði . Skyndigróði af þessum toga eykur
ójöfnuð og er í ætt við spillingu . Sá sem vinnur
störf sín eða stundar rekstur af alúð kann ekki
að meta slíkt . Nýlega var eignarskattur lagður
af . Hann hafði þann eiginleika að ná til þeirra
sem komast hjá greiðslu tekjuskatts, þar á meðal
þeirra sem hagnast hafa á eignatilfærslum .
Gott er að skattbyrði hefur verið lækkuð al-
mennt, en á meðan umtalsverðar tilfærslur
eigna verða í þágu fárra og á kostnað fjöldans
er ástæða til að beita eignarskatti áfram .
Afnám hans var misráðið, fremur hefði átt að
hækka skattleysismörk hans verulega og lækka
almennan tekjuskatt á móti .
Frjálshyggjukreddur mega ekki verða til
þess að við verðum afhuga alvöru einka fram-
taki og markaðsbúskap, sem eiga ekkert skylt
við spákaupmennsku og forrétt indi .
A llir sjúkdómar hafa sín einkenni og sínar orsakir . Ef orsökin er upprætt
mun sjúkleikinn hverfa . Ef aðeins einkennin
eru meðhöndluð mun sjúkleikinn ágerast
og jafnvel verða banvænn . Samþjöppun
auðs á fáar hendur, auðokun, er aðalástæða
þess efnahagshruns sem orðið er í landinu .
Auðokun hefur nokkrum sinnum áður farið
úr böndum í veröldinni og afleiðingin alltaf
sú sama, alvarleg kreppa . Við höfum glímt við
___________________________________________
Um gjald fyrir eignarrétt