Þjóðmál - 01.12.2008, Page 75

Þjóðmál - 01.12.2008, Page 75
 Þjóðmál VETUR 2008 73 þaðan fyrir stjórnmálaafskipti . Dýrleif Þor björg Árnadóttir var einnig í Lenínskólanum . Hún fæddist á Skútustöðum í Mývatnssveit 1897 . Faðir hennar var þjóðkunnur maður, séra Árni Jónsson, prestur og alþingismaður . Dýrleif var systir séra Gunnars Árnasonar og mágkona þeirra Vilhjálms Þ . Gíslasonar útvarpsstjóra, Kristins Ármannssonar rektors og Hákonar Guðmundssonar yfirborgardómara . Hún var bekkjarsystir Brynjólfs Bjarnasonar, Ársæls Sig- urðssonar og Hendriks Ottóssonar úr mennta- skóla og einn stofnenda komm ún ista flokks ins íslenska . Í Moskvu kallaðist Dýr leif Doris Lind og Eggert Gunnar Björns son . Þriðji Lenín- skóla maðurinn þennan vetur var Har ald ur Bjarnason . Hann var 23 ára, fæddist á Akra- nesi 1908, en ólst upp í Vest mannaeyjum . Hann lauk stúdentsprófi frá Mennta skólan- um í Reykjavík 1927 og stundaði um skeið nám í lögfræði, en helgaði sig síðan bylt ing- ar starfsemi . Það var þó hálfgerð tilviljun, að hann settist í Lenínskólann . Hann og Stefán Ögmundsson fóru sem fulltrúar íslenskra ung- kommúnista á æskulýðshátíð í Leníngarði 6 . september 1931 . Sigldu þeir í ágústlok 1931 með Lyru til Björgynjar í Noregi og tóku þaðan lest til Stokkhólms, þar sem þeir heilsuðu upp á flokksbræð ur sína sænska, með al annars Harry Lev in, sem hafði kom ið til Ís lands haust ið 1930 . Frá Stokk hólmi sigldu þeir til Turku í Finn landi og fóru þaðan landleiðina til Len ín- garðs, en þangað komu þeir 5 . september . Síð- an héldu þeir til Moskvu og hittu þar nokkra Ís lendinga, þar á með al Egg ert Þorbjarnarson, Eyjólf Árnason og Dýr leifi Árnadóttur . Það varð að ráði, að Haraldur yrði eftir í Moskvu og settist í Lenínskólann, en Stefán fór heim .18 Haustið 1931 settust Gísli Indriðason, Hall- grímur Hallgrímsson og Helgi Guðlaugsson í Vesturskólann . Gísli var 28 ára, fæddur 1903 . Hann hafði verið tollþjónn á Ísafirði, en Jónas Jónsson frá Hriflu rekið hann úr starfi, og héldu kommúnistar því fram, að það hefði 18 „Samband ungra kommúnista í Rússlandi,“ Rauði fáninn 6 . september 1931 . Í ópr . gögnum Stefáns Ögmundssonar er ferðin rakin . Þsk . Skjalasafn verkalýðshreyfingarinnar . Einkasafn Stefáns Ögmundssonar . B-07 . 90/6 . verið fyrir róttækar stjórnmálaskoðanir hans .19 Hann fékk dulnefnið Werner Jonsson . Hall- grímur Hallgrímsson var 21 árs, fæddur á Sléttu í Mjóafirði 1910, og hafði faðir hans drukkn að fimm mánuðum fyrir fæðingu sonar síns . Hallgrímur hafði stundað nám í Mennta skólanum á Akureyri, en hætt námi eftir gagnfræðapróf í mótmælaskyni við bann skólayfirvalda við stjórnmálaafskiptum nem- enda .20 Hann var kallaður „Bísi“, því að hann var sagður arðræna arðræningjana, eins og kommúnistar orðuðu það: Það orð lék á, að hann „bísaði“ eða hnuplaði úr búðum í Reykja- vík .21 Þar eystra fékk hann líklega dul nefnið Arne Arnesen . Helgi Guðlaugsson var 25 ára, fædd ur í Gerðakoti í Ölf usi 1906 . Hann hafði stund að bygging ar vinnu í Reykja vík, en hún var stop ul í krepp unni . Dul nefni hans í Moskvu var Hans Petterson . Helgi er einn fárra náms- manna í bylt ing ar skólum Kom interns, sem sagt hafa frá vist sinni eystra . Þeir Hallgrím ur Hallgrímsson urðu sam ferða frá Íslandi í ágúst 1931 og komu fyrst við í Danmörku . Gísli Indriðason fékk hins vegar ókeypis far með togara til Ham borgar . En hann var gleðimaður og leit inn á krá eina í Hamborg, var þar rænd ur og kom peningalaus til Kaupmannahafnar, þar sem félagar hans urðu að lána honum og voru þó lítt aflögufærir . Í Kaupmannahöfn hittu félagarnir þrír nokkra íslenska skoðanabræður, Ársæl Sigurðsson, Erling Ellingsen og Hjalta Árnason, en einnig trúnaðarmann Komin- terns, Norðurlandabúa, sem lét þá fá farseðla og skilríki til Ráðstjórnarríkjanna . Frá Kaup- mannahöfn sigldu þeir með viðkomu í Stokk- hólmi um Eystrasalt til Helsinki og fóru þaðan í lest til Leníngarðs og Moskvu, þar sem þeir 19 Gísli Indriðason: „Opið bréf til dómsmálaráðh . Jónasar Jónssonar,“ Vbl. 1 . nóvember 1930 . 20 Ólafur Grímur Björnsson: „Hallgrímur Hallgrímsson og þingeyskar ættir hans,“ Árbók Þingeyinga, 42 . árg . (1999), bls . 110-137; sami: „Hallgrímur Hallgrímsson . Frá Mjóafirði til Húsavíkur,“ Árbók Þingeyinga, 43 . árg . (2000), bls . 24-58; sami: „Hallgrímur Baldi á Akureyri,“ Ár bók Þingeyinga, 44 . árg . (2001), bls . 5-58 . Ólafur Grímur telur þó, að önnur tildrög kunni að vera til viðurnefnis Hallgríms . 21 Ólafur Grímur Björnsson: „Hallgrímur Hallgrímsson,“ Súlur, 32 . árg . 45 . hefti (2006), bls .143 .

x

Þjóðmál

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Þjóðmál
https://timarit.is/publication/1175

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.