Þjóðmál - 01.06.2009, Qupperneq 69

Þjóðmál SUmAR 2009 67
þróun á alþjóðavettvangi og draga athygli
áhrifamanna í öryggis málum meðal
aðildarríkja nAtO að henni .
ákvörðun ríkisstjórnar Íslands eftir kosn-
ingar 1971 um að vinna að brottför banda-
ríska varnarliðsins héðan gekk þvert á her-
fræðilegt mat á því, sem væri í vændum í
næsta nágrenni Íslands . ákvörðunin kallaði
einnig á skipulagt andsvar heima fyrir,
þegar hópur manna tók höndum saman
snemma árs 1974 undir kjörorðinu Varið
land og safnaði 55 .522 undirskriftum undir
áskorun gegn brottför varnarliðsins .
Hinn mikli stuðningur við varnar-
samstarfið, sem birtist í góðum árangri
Varins lands batt enda á tilraunir íslenskra
stjórnmálamanna til að reka varnarliðið
úr landi . Við upphaf níunda áratugarins
hófst endurnýjun alls búnaðar varnarliðsins
og hingað kom fullkomn asti tækjakostur
bandaríkjanna til að fylgjast með
hernaðarlegri umferð skipa og flugvéla .
Ráðist var í smíði ratsjárstöðva og heitar
umræður urðu um það, hvort leggja
ætti hernaðarlegan varaflugvöll í Aðaldal
skammt frá Húsavík .
ástæðan fyrir þessari hervæðingu var skýr
og einföld . Sovéski flotinn og flugherinn
juku jafnt og þétt umsvif sín í nágrenni
Íslands og urðu ferðir sovéskra hervéla
flestar árið 1985 .
á sama tíma og þetta gerðist hér voru
heitar deilur á meginlandi Evrópu og í
bretlandi um hina svonefndu tvíþættu
ákvörðun nAtO-ríkjanna, sem tekin var
árið 1979, að frumkvæði Helmuts Schmidts,
kanslara Vestur-Þýskalands, og snerist um
svar bandalagsþjóðanna við meðaldrægum
kjarnorkuflaugum Sovétmanna í Evrópu,
svonefndum SS-20 flaugum .
Hin tvíþætta ákvörðun fólst í því, að
meðaldrægar bandarískar kjarnorku eld-
flaug ar yrðu settar upp á meginlandinu og í
bretlandi, en þær yrðu fjarlægðar, ef Sovét-
menn samþykktu að uppræta eigin SS-20
flaugar .
Vegna þessarar ákvörðunar ríkisstjórna
nAtO-ríkjanna hófst mikil barátta gegn
henni víða í Evrópu en þó einkum í
Vestur-Þýskalandi og bretlandi . Svonefnd
friðarhreyfing gegn kjarnorkuvopnum lét
verulega að sér kveða, mótmælagöngur
voru tíðar og hvers kyns aðrar mótmæla-
að gerðir . Þá var því haldið fram, að
sovéska áróðursvélin, sem hafði búið um
sig á Vesturlöndum, stæði að baki þessum
andróðri til þess að fallið yrði frá því, að
setja upp hinar bandarísku kjarnaflaugar
í Evrópu og sovéska einokunin á slíkum
vopnabúnaði í álfunni festi rætur og þar
með áhrifamátturinn, sem SS-20 flaugun-
um fylgdi .
Þótt herstöðvaandstæðingar hér á landi og aðrir málsvarar sovéskra hagsmuna
hefðu löngum látið að sér kveða í íslensk-
um stjórnmálum, var eftirtektarvert,
að á þessum árum áróðursstríðsins um
meðaldrægu eldflaugarnar, máttu þeir sín
næsta lítils hér á landi . á alþingi voru að
vísu fluttar tillögur um norðurlöndin sem
kjarnorku vopna laust svæði eða friðlýsingu
Íslands á sama tíma og bandaríska varnar-
liðið jók umsvif sín í landinu með nýjum
tækjakosti og endur nýjun húsakosts .
löngum var því haldið fram af Sovét-
mönnum og herstöðvaandstæðingum hér,
að kjarnorkuvopn leyndust í Keflavíkur -
stöðinni . Í sovéskum áróðri var hin til-
búna fullyrðing um falin kjarnorkuvopn
hér á landi notuð sem átylla til að hóta
Íslendingum með kjarnorkuárás . Var og
er í raun furðulegt, að nokkrum Íslendingi
skyldi þykja sér sæma að taka undir þessar
ásakanir um földu kjarnorkuvopnin og
leggja þar með þessum ódulbúnu hótunum
í garð lands og þjóðar lið .
Eftir brottför bandaríska varnarliðsins