Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.12.2010, Síða 28

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 5. tbl. 86. árg. 201024
Sigrún Gunnarsdóttir, sigrungu@hi.is
LÍFSGÆÐI HJÚKRUNARFRÆÐINGA
OG TÆKIFÆRI TIL HEILSUEFLINGAR
Ættum við að gefa meiri gaum að
eigin heilsu? Getum við tekið meiri
þátt í heilsueflingu skjól stæðinga
okkar og almennings? Þessum
spurningum var reynt að svara á
heilsuþingi hjúkrunar fræðinga sem
Félag íslenskra hjúkrunarfræðinga
stóð fyrir 24. september síðast­
liðinn. Einn af frum mælendum var
Sigrún Gunnars dóttir en hún gefur
hér sína sýn.
Hér verður leitast við að svara
spurningunum með því að taka mið af
stöðu mála hér á landi varðandi heilbrigðis­
og velferðar þjónustu um leið og rýnt er
í fræðilega þekkingu um heilsueflingu
og líðan fólks í starfi. Sérstaklega
verður litið til niðurstaðna rannsókna
á starfsumhverfi hjúkrunarfræðinga
hérlendis og dregnir fram verndandi og
eflandi þættir fyrir heilsu og lífsgæði.
Í þessu ljósi eru settar fram tillögur
um tækifæri hjúkrunarfræðinga til eigin
heilsueflingar í eigin aðstæðum og á
vettvangi samfélagsins.
Ný viðfangsefni hjúkrunarfræðinga
Heilbrigðis­ og velferðarþjónusta hér á
landi tekur stakkaskiptum um þessar
mundir. Við blasir aukið ójafnræði til
heilsu. Stórir hópar glíma við fjötra lána
og atvinnuleysis, auknar kröfur í vinnu og
þungar félagslegar eða heilsufarslegar
aðstæður. Einstaklingar, sem búa við
þessar aðstæður, eru skjólstæðingar
okkar: í heilsugæslu, á sjúkrastofnunum,
í skólum, fyrirtækjum og í samfélaginu.
Við sjálfum okkur blasa líka ögrandi
verkefni, þrengri kostur og meiri byrðar.
Segja má að við stöndum á krossgötum
Sigrún Gunnarsdóttir er
lektor við hjúkrunarfræðideild
Háskóla Íslands.
og tilefni er til að endurskoða áherslur
og leita bestu aðferða til að standa vörð
um velferð og heilsu fólks. Verkefni okkar
eru meðal annars að átta okkur betur
á hvar tækifæri eru til að efla heilsu
skjólstæðinga okkar, styðja heilsueflingu
almennings og síðast en ekki síst að efla
eigin heilsu.
Styrkur hjúkrunarfræðinga er mikill og
þekking okkar dýrmæt á tímum breytinga
og þegar almenningur og skjólstæðingar
okkar hafa aukna þörf fyrir stuðning
og hvatningu. Vægi verkefna okkar
breytist hratt um leið og aðstæður í
samfélaginu umpólast. Þess vegna er
mikilvægt að skoða á hvað við eigum
að leggja áherslu til að vernda og efla
enn betur heilsu og lífsgæði. Hver eru
brýnustu viðfangsefnin? Hvaða aðferðir
skila bestum árangri?
Heilsuefling og heilsulæsi
Heilsufélagsfræðingurinn Aron Antonov­
sky setti fram kenningu um þrjár megin­
stoðir heilsueflingar og lífsgæða (sjá til
dæmis Eriksson og Lindström, 2008). Í
fyrsta lagi er þekking og skilningur á því
sem hefur áhrif á heilsu okkar og líðan.
Vitum við og skiljum hvað í aðstæðum
okkar og hegðun styrkir heilsuna? Skiljum
við jafnframt hvað það er sem dregur
úr heilbrigði og vellíðan? Önnur stoð
heilsueflingar er hæfni og trú á eigin getu.
Hversu mikla þjálfun og leikni höfum við
í því sem snýr að heilsueflingu? Höfum
við trú á sjálfum okkur til að framfylgja og
viðhalda því sem eflir heilsuna? Þriðja stoð
heilsueflingar eru síðan hugmyndir okkar
um tilgang, merkingu og gildi þess sem
um ræðir. Styður gildismat okkar það sem
til heilbrigðis er talið? Hversu mikið vægi
hefur hið heilsusamlega í huga okkar?