Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.12.2010, Qupperneq 67

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 5. tbl. 86. árg. 2010 63
Ritrýnd fræðigrein
áreiðanlegar. Einnig töldu meðlimir allra klasanna að ekki væri
marktækur munur á gagnsemi og áreiðanleika upplýsinga í
fjölmiðlum og á internetinu.
Óvirkir voru fjölmennasti klasinn (148) með fleiri karla (64,9%)
en konur (35,1%), heldur meira af eldra fólki en yngra og með
minnstu menntunina. Hegðun þeirra er einnig óheilsusamlegust.
Þær niðurstöður, að óvirkir leituðu sjaldnast að upplýsingum,
eru í samræmi við fyrri rannsóknir sem hafa sýnt að konur leita
oftar heilsutengdra upplýsinga en karlar (Ágústa Pálsdóttir,
2003; Fox, 2005; Kassulke o.fl., 1993) og að fólk með meiri
menntun leiti frekar upplýsinga en fólk með minni menntun
(Ágústa Pálsdóttir, 2003; Beier og Ackerman, 2003).
Miklu skiptir að fræðsla um heilsueflingu nái til allra
þjóðfélagsþegna svo að þeir hafi tök á að bregðast við og bæta
lífsstíl sinn. Niðurstöður rannsóknarinnar benda til að fólk með
litla menntun, einkum karlmenn, sé hópur sem rannsaka þurfi
enn frekar og sem hjúkrunarfræðingar þurfi að huga sérstaklega
að. Nauðsynlegt er að auka áhuga þessa hóps á heilsusamlegu
líferni og koma með árangursríkari hætti á framfæri við hann
upplýsingum sem hann telur áreiðanlegar og jafnframt að geti
komið sér að gagni við að bæta hegðunarvenjur.
ÞAKKIR
Höfundur vill koma á framfæri þökkum til Rannsóknarstofu í matvælafræði
en spurningar um mataræði, sem notaðar eru í rannsókninni, eru
fengnar þaðan. Einnig er starfsfólki Félagsvísindastofnunar Háskóla
Íslands þakkað fyrir sérfræðiaðstoð við gagnaöflun og greiningu gagna.
Heimildaskrá
Agada, J. (1999). Inner­city gatekeepers: An exploratory survey of their infor­
mation use environment. Journal of the American Society for Information
Science, 50 (1), 74–78.
Aldenderfer, M.S., og Blashfield, R.K. (1984). Cluster analysis. Iowa: Sage
University Papers. (Quantitative Applications in the Social Sciences, 44.)
Ágústa Pálsdóttir (2003). Icelandic citizens’ everyday life health information
behaviour. Health Informatics Journal, 9, 225–240.
Ágústa Pálsdóttir (2005). Health and Lifestyle: Icelanders’ Everyday Life
Information Behaviour. Åbo: Åbo Akademi University press. (Doktorsritgerð.)
Ágústa Pálsdóttir (2008). Information behaviour, health self­efficacy beliefs
and health behaviour in Icelanders’ everyday life. Information Research,
13 (1), grein 334. Sótt 20. maí 2009 á http://InformationR.net/ir/13­1/
paper334.html.
Ágústa Pálsdóttir (2009). Seeking information about health and lifestyle on
the Internet. Information Research, 14 (1), grein 389. Sótt 20. maí 2009 á
http://InformationR.net/ir/14­1/paper389.html.
Ágústa Pálsdóttir (2010). The connection between purposive information
seeking and information encountering: A study of Icelanders’ health and
lifestyle information seeking. Journal of Documentation, 66 (2), 224–244.
Bandura, A. (1997). Self­efficacy: the exercise of control. New York: W.H.
Freeman.
Beier, M.E., og Ackerman, P.L. (2003). Determinants of health knowledge:
An investigation of age, gender, abilities, personality, and interests.
Journal of Personality and Social Psychology, 84, 439–447.
Chatman, E.A. (1985). Information, mass media use and the working poor.
Library & Information Science Research, 7, 97–113.
Downie, R.S., Tannahill, C., og Tannahill, A. (1996). Health promotion: mod­
els and values (2. útg.). Oxford: Oxford University Press.
Dutta­Bergman, M.J. (2004). Primary sources of health information: com­
parisons in the domain of health attitudes, health cognitions, and health
behaviours. Health Communication, 16 (3), 273–288.
Evans, W.D. (2006). How social marketing works in health care. British
Medical Journal, 332 (20 May), 1207–1210.
Everitt, B.S., Landau, S., og Leese M. (2000). Cluster analysis (4. útg.).
London: Arnold.
Fox, S. (2005). Health information online: Eight in ten internet users have
looked for health information online, with increased interest in diet, fit­
ness, drugs, health insurance, experimental treatments, and particular
doctors and hospitals. Washingtonborg: Pew Internet & American Life
Project. Sótt 22. maí 2009 á http://www.pewinternet.org/~/media//Files/
Reports/2005/PIP_Healthtopics_May05.pdf.pdf.
Hólmfríður Þorgeirsdóttir, Laufey Steingrímsdóttir, Örn Ólafsson og
Vilmundur Guðnason (2005). Þróun ofþyngdar og offitu meðal 45­64 ára
Reykvíkinga á árunum 1975­1994. Læknablaðið, 91 (1), 115–121.
Hrafn V. Friðriksson (1992). Forvarnakönnun 1992 : Forvarnir langvinnra
sjúkdóma, fjölmiðlar og heilbrigðisfræðsla, heilsufarseftirlit og áhættu­
þættir, lífsbreytingar og samanburður við samskonar könnun frá 1989.
[Reykjavík]: Heilbrigðis­ og tryggingamálaráðuneytið. (Heilbrigðis­ og
trygginga málaráðuneytið. Rit 3.)
Huntington, P., Nicholas, D., Williams, P., og Gunter, B. (2002).
Characterising the health information consumer: an examination of digital
television users. Libri, 52, 16–27.
Johnson, T. (1998). Shettuck lecture: medicine and the media. The New
England Journal of Medicine, 339 (2), 87–92.
Kassulke, D., Stenner­Day, K., Coory, M., og Ring, I. (1993). Information­
seeking behaviour and sources of health information: Associations
with risk factor status in an analysis of three Queensland electorates.
Australian Journal of Public Health, 17 (1), 51–57.
Kreuter, M.W., og Wray, R.J., (2003). Tailored and targeted health com­
munication: Strategies for enhancing information relevance. American
Journal of Health Behaviour, 27 (suppl. 3), 227–232.
Krikelas, J. (1983). Information­seeking behaviour: patterns and concepts.
Drexel Library Quarterly, 19 (2), 5­20.
Laufey Steingrímsdóttir, Hólmfríður Þorgeirsdóttir og Anna Sigríður
Ólafsdóttir (2002). Hvað borða Íslendingar: könnun á mataræði Íslendinga
2002: helstu niðurstöður. Reykjavík: Manneldisráð Íslands.
Mackenbach, J.P. (2006). Health inequalities: Europe in profile. [s.l.]: UK
Presidency of the EU.
Mettlin, C., og Cummings, M. (1982). Communication and behavior change
for cancer control. Progress in Clinical & Biological Research, 83,
135–148.
Nordic Council of Ministers (2003). The Norbagreen 2002 study:
Consumption of vegetables, potatoes, fruit, bread and fish in the Nordic
and Baltic countries. Kaupmannahöfn: Norræna ráðherranefndin.
Pennbridge, J., Moya, R., og Rodrigues, L. (1999). Questionnaire survey of
California consumers´ use and rating of sources of health care informa­
tion including the Internet. Western Journal of Medicine, 171 (5/6), 302.
Prochaska, J.O., og Velicer, W.F. (1997). The transtheoretical model of
health behavior. American Journal of Health Promotion, 12 (1), 38–48.
Suls, J. (1982). Social support, interpersonal relations, and health: Benefits
and liabilities. Í Sanders, G.S., og Suls, J. (ritstj.), Social Psychology
of Health and Illness (bls. 255–277). Hillsdale, Nýju­Jersey: L. Erlbaum
Associates.
Taylor, R.S. (1991). Information use environments. Í Derwin B. og Melvin
J. Voigt (ritstj.), Progress in communication sciences (bls. 217–255).
Norwood, Nýju­Jersey: Ablex.
Valente, T., Poppe, P.R., og Merritt, A.P. (1996). Mass media generated
interpersonal communication as sources of information about family
planning. Journal of Health Communication, 1, 259–273.
Wilson, T.D. (2000). Human information behaviour. Informing Science, 3 (2),
49–56.
World Health Organization (1986). Health Promotion (HPR): Ottawa Charter
for Health Promotion: First International Conference on Health Promoting,
Ottawa, 21 November 1986. Sótt 22. maí 2009 á http://www.who.int/
hpr/NPH/docs/ottawa_charter_hp.pdf.