Þjóðmál - 01.09.2010, Side 37

Þjóðmál HAUST 2010 35
það ætti eftir að þróast til framtíðar, t .a .m .
hvort það ætti eftir að taka á sig mynd
„ómanneskjulegs skriffinnskubákns“3 eins
og sumir spáðu og hvort ríki bandalagsins
væru jafnvel „að falla þar inn í áður óþekkt
ofríki opinberrar forsjár .“4
Áhyggjur hægrimanna
Þegar aldamótaskýrslan var skrifuð var mikil gerjun í gangi innan Evrópu-
banda lagsins eins og forveri Evrópu sam-
bandsins var kallaður á íslenzku . Fram að
því hafði það fyrst og fremst snúist um
samruna tengdan viðskiptum en þegar hér
var komið sögu var vaxandi þrýstingur á
að lögð yrði aukin áherzla á efnahagslegan,
póli tískan og félagslegan samruna . Þessi
þró un Evrópubandalagsins var síðan fest í
sessi með Maastricht-sáttmálanum sem gildi
tók 1993 og breytti bandalaginu í Evrópu-
sambandið eins og það er þekkt í dag .
Margir hægrimenn í Evrópu guldu mik-
inn varhuga við þessari þróun og ekki sízt
í Bretlandi . Á þessum tíma voru brezkir
íhalds menn að fá auknar efasemdir um
banda lagið . Í ræðu sem Margaret Thatcher,
þá verandi forsætisráðherra Bretlands og
leiðtogi Íhaldsflokksins, flutti í belgísku
borginni Brügge í september 1988 sagði hún
m .a .: „Við höfum ekki náð góðum árangri í
að draga úr umsvifum ríkisvaldsins í Bretlandi
til þess að sjá þau aukin á ný á vettvangi
Evrópubandalagsins í krafti evrópsks stórríkis
með vaxandi völd í Brussel .“5
Það sama átti við um hægrimenn á Íslandi .
Fyrir utan áhyggjur af aukinni miðstýr ingu
og skriffinnsku innan Evrópubandalags ins
3 Sama heimild .
4 Sama heimild .
5 Vef. „Bruges Revisited“ . <http://www .brugesgroup .com/
mediacentre/index .live?article=92> . „We have
not successfully rolled back the frontiers of the state in
Britain, only to see them reimposed at a European
level, with a European super-state exercising a new domi-
nance from Brussels .“
skiptu sjávarútvegshagsmunir Íslend inga
miklu máli þá eins og nú . Það sjónarmið
kom ítrekað fram í máli forystumanna Sjálf-
stæðis flokksins, ekki sízt Davíðs Odds son ar
sem tók við sem formaður flokksins í marz
1991, að hvers kyns tenging við bandalagið
kæmi ekki til greina fæli það í sér að yfir-
ráðin yfir íslenzkum sjávarútvegi færðust í
hendurnar á öðrum en Íslendingum .
Samstarf við Alþýðuflokkinn
Sjálfstæðisflokkurinn myndaði ríkis-stjórn með Alþýðuflokknum að loknum
al þingis kosn ingunum 1991 undir forsæti
Davíðs og var eitt helzta stefnumál hennar
að ná samningum við Evrópubandalagið um
aðild Íslands að Evrópska efnahagssvæðinu .
Þeir náðust að lokum og tók aðildin gildi
í byrjun árs 1994 eftir að Maastricht-
sáttmálinn hafði tekið gildi . Aðildin að
EES fól í sér aðild að innri markaði Evrópu-
bandalagsins og má því færa rök fyrir því
að hún hafi fyrst og fremst snúist um
viðskiptamál líkt og bandalagið áður .
Í samtali við Morgunblaðið í marz 1994
sagði Þorsteinn Pálsson, fyrrverandi for mað-
ur Sjálfstæðisflokksins og þáverandi sjáv ar -
útvegs-, dóms- og kirkjumálaráðherra, að
hann teldi EES-samninginn tryggja hags-
muni Íslendinga sem innganga í Evrópu -
sambandið gerði ekki . Sagði hann ljóst
að innganga þýddi að Íslendingar yrðu að
fórna yfirráðunum yfir auðlindum Íslands -
miða sem kæmi ekki til greina . „Við ætlum
okkur að ráða þessari auðlind, hún er undir-
staðan undir okkar sjálfstæði .“6
Upp úr ríkisstjórnarsamstarfi sjálfstæðis-
manna við Alþýðuflokkinn slitnaði eftir
al þingiskosningarnar 1995 og þá ekki sízt
vegna þeirrar ákvörðunar Alþýðuflokksins
og forystu hans að leggja áherzlu á inngöngu
6 „Íslendingar hefðu ekki hag af aðild að ESB“ . Morgun­
blaðið 12 . marz, 1994 .