Þjóðmál - 01.06.2013, Side 94

Þjóðmál SUmAR 2013 93
Löngu tímabærar
tillögur til úrbóta
Jón Steinar Gunnlaugsson: Veikburða Hæsta­
réttur: Verulegra úrbóta er þörf, Almenna
bókafélagið, Reykjavík 2013, 96 bls .
Eftir Jakob F . Ásgeirsson
Ég hef þrisvar sinnum átt aðild að dómsmáli . Áður en til þess kom bar ég
mikið traust til íslenskra dómstóla og þeirra
sem þar störfuðu . En reynsla mín af þessum
dómsmálum er þess eðlis
að ég myndi ekki ráðleggja
nokkrum manni að eiga
neitt undir ís lenskum
dómstólum . Fólk ætti þvert
á móti að forð ast þá eins og
heitan eld inn . En sé engrar
und an komu auðið myndi
ég ráð leggja fólki að segja
alls ekki satt og rétt frá í
íslenskum dómsal, jafnvel
þótt menn haldi sig í 100%
rétti, heldur segja aðeins það
sem þjónar mál staðnum
og helst að ýkja hressilega
í þágu hans . And stæð-
ingurinn í mála ferlunum er
nefnilega vís til að ljúga eins
og hann er langur til . Og þar sem dóm arar
eru sumir húðlatir er ekki ólík legt að þeir
deili bara í með tveimur þegar þeir vega
og meta málflutning þeirra sem takast á .
Ef annar aðilinn segir satt en mótaðilinn
segir 100% ósatt verður niðurstaðan þar
með 50% lygi . Það er þess vegna áríðandi
að ýkja sem mest í eigin þágu (en auðvitað
með sannfærandi hætti) . Mjög mikilvægt er
líka að gera sér grein fyrir því að dómarinn
hefur í flestum tilvikum lítinn sem engan
áhuga á málsefninu . Ef dómarinn finnur
tæknilegt atriði til að hengja hatt sinn á gerir
hann það hikstalaust, hvað svo sem sagt er
í dómsalnum eða stendur í málsskjölun-
um, því að þá þarf hann ekki að ómaka
sig við að gera sér grein fyrir efnisatriðum
málsins og vega þau og meta . Ef kallaðir eru
til sérfróðir meðdómendur eða mats menn
þykist dómarinn himin höndum hafa tek ið .
Þá er hann nefnilega stikkfrí . Þá er óhætt
fyrir hann að láta við það sitja að blaða í
gegn um málsskjölin um leið og hann horf-
ir á sjón varpsfréttirnar á kvöldin og hann
getur leyft sér að vera annars hugar í rétt ar-
hald inu, því að niður staða hinna sér fróðu
mun ráða dóms niður-
stöð unni . Þetta kann að
vera gott og blessað þegar
deilt er um vísinda leg
álitaefni, sem dómar inn
botnar hvort eð er ekkert
í, og byggt er til dæmis á
læknis fræði legri álitsgerð,
en nær auðvitað engri átt
þegar hinir „sérfróðu“ eru
sál fræð ing ar eða félags-
fræðingar og um er að
ræða mannlegt atferli sem
dóm ar ar eiga að geta lagt
mat á án utan að komandi
hjálpar . Því miður er það
svo í íslensku dómskerfi
að álitsgerðir sálfræðinga
eru taldar hafa jafnt vægi í þeim málum þar
sem þær eiga við og álitsgerðir verkfræðinga
í öðrum málum . Engu skiptir þótt hin
sálfræðilega álitsgerð sé stútfull af blaðri og
sjálfsögðum sannindum og ekki heldur þótt
vitað sé að mjög auðvelt er að hafa rangt við
í sálfræðiprófum og að siðblindingjar leiki
sér að því að vefja sálfræðingum um fingur
sér . Nei, mat sálfræðingsins skal vera ígildi
niðurstöðu verkfræðingsins á burðarþoli
brúar, svo að dómararnir geti vikið sér
undan þeirri skyldu að komast sjálfir að