Tímarit Máls og menningar - 05.06.2001, Side 9

en vorveðrið þunga í París þótt alfranskur sé;
og sannarlega íslenskari en franskar diskó-
versjónir af stolti okkar Björk; hann er fullfær á
íslenska tungu. Þess vegna líka verður hann
ávallt nefndur fornafni hér eftir en ekki
Richard, og hvorki monsjúr né herra einsog
hæfa þætti annarstaðar. Ég ætla meira að
segja að leyfa mér að hliðra dálítið nafni hans
og skrifa uppá móðurmálið, Filipp; af því ég
verð svo oft að hafa í eignarfalli en essið svo
ámátlegt á frönskuna eftir e-ið. Hann sagði að
ég mætti.
Filipp kom fyrst til Íslands 18 ára gamall,
beint vestur á Ísafjörð þar sem hann var
skiptinemi hjá hjónunum Hjördísi Hjartardóttur
og Pétri Sigurðssyni. Hann lauk stúdentsprófi
við menntaskólann vorið eftir auk þess sem
hann um veturinn vappaði milli höfuðvígja
kynjanna sem þá voru: lærði vefnað í
húsmæðraskólanum og tók stýrimannspróf í
sjómannaskólanum. Vafalaust hefur hvort
tveggja nýst honum vel þótt hvorki hafi hann
síðar ofið klæði né stýrt togara, heldur látið
nægja að stýra pensli um ólík efni.
En stýrimaðurinn fór aldrei alfarinn. Bæði var
að fjölskyldan ísfirska varð honum sönn
fjölskylda og hann henni fóstursonur, og hafa
ekki rofnað þau bönd; og hitt að hann hreifst
af landinu, af Íslandslagi og litum.
Filipp hefur ferðast um allt Ísland og þekkir
vel; en aftur kom hann þangað heim um lengri
tíma í desember 1994 þegar hann fékk styrk til
að dvelja í Straumi í Hafnarfirði. Þar vann hann
verkið Des mois, des années, á rekavið og
pappír í kampavínsflöskur, og segir frá neðar.
Ekki skal ég fullyrða um bein áhrif Íslands-
lags á list Filipps en víst er að í verkum hans
má sjá sömu liti og sömu litagleði og í íslenskri
náttúru, sumarnáttúru og vetrar.
heima og víðar
Fáir verða frægir í París á einum degi. Og
sumir kæra sig heldur ekkert um frægð sérstaklega,
en Filipp hefur sjálfur sagt að dreymdi hann um slíkt
hefði hann valið flest önnur listform en málverkið.
Það er nútíminn. Hann náði engu að síður ungur
merkum áfanga myndlistarmanns; að komast á
samning við gallerí, en fyrr opnast ekki dyr að
sýningum og sölu verka í þessu landi.
Þetta er þekkt og virt gallerí sem velur vandlega
fólk sitt og ábyrgist sýningu verka þess annað hvert
ár; tekur að sér kynningu umbjóðenda, semur við
söfn og önnur gallerí um sýningar og sér um sölu
verka. Og þarna í Galerie Bernard Jordan, í fjórða
hverfi, stendur reyndar yfir um þessar mundir önnur
sýning Filipps; hún verður annarra viðfangsefni.
Ekki er þörf að tíunda hér allar þær ótal sýningar
sem Filipp hefur haldið einn eða með öðrum í
Frakklandi og víðar, en þó má telja eina borg í hverju
því útlandi þar sem verið hafa einkasýningar hans:
New York, Reykjavík, Róm; Frankfurt, Sófía,
Rotterdam.
Þá hafa komið út bæklingar, pésar og bækur á
fimmta tug um verk hans. Tvær listaverkabækur
hefur hann sent frá sér þar sem eru myndir
sérstaklega unnar í bækurnar og hvergi hafa birst
nema þar; önnur er glærubók og eiganda ætlað að
rífa úr síðurnar og raða eftir eigin höfði og smekk,
tveim saman eða mörgum, og er eitt dæmi um
viðleitni listamannsins að leyfa þeim sem njóta skal
að móta og skapa sjálfur. Loks má geta þess að
tvær heimildamyndir hafa verið unnar og sýndar í
sjónvarpi um Filipp; önnur einmitt um íslenska
rekaviðarverkið áðurnefnt, og filmað að mestu á
Íslandi um svört hraun og fjörur Suðurnesja;
ákaflega ljóðræn og falleg mynd; og einlæg.
stíll, form, stærðfræði
Þótt verk Filipps séu nokkuð auðþekkjanleg af stíl
og litum eru þau afar fjölbreytileg og ólík að formi.
Litir eru einatt sterkir, jafnvel æpandi; stundum
undarlega bleikir eða dumbungsgrænir; iðulega
glaðlegir, og ósjaldan kímilegir.
Mikið ber á allavega reglulegu og óreglulegu
munstri hringja, díla, flekkja, punkta; oft hlykkjast
einhvers konar blettaormar þvers og kruss um alla
mynd, eða droparandir, ýmist breiðar eða grannar,
ávallt í matematískri reglu en myndrænni óreiðu þó.
Og hér er líka kímnin; alltaf einhvers staðar.
Filipp hefur lengstum málað á striga aðallega;
nema beint sé á pappa eða við; ekki bara rekavið,
heldur bar um tíma á krossviðarkössum sem hann
málaði á allar hliðar; og stóðu á sýningum á miðju
gólfi eða héngu á vegg eða neðan úr lofti; misstórir
að lögun og lengd.
Á síðari árum hefur svo borið æ meir á því
háttalagi listamannsins að fullskapa ekki verk sín
heldur leyfa áhorfanda – ég vil ekki segja listþega –
að halda áfram sköpuninni; einsog í glæruleiknum.
En af sama meiði er sú nýjung Filipps að mála á
gegnsæjan silkidúk og stilla upp verkum þann veg
að skoða megi jafnt að framan sem aftanverðu svo
áhorfanda birtast tvær eða fleiri hliðar sama verks
eftir því sem hann sjálfur kýs að horfa; en sólarljós
fær að móta líka því áferð dúksins breytist eftir því
hversu hún nær að skjóta geislum sínum inn um
glugga. Þá eru verkin samsett úr mörgum einingum
og má raða saman á alla vegu. Verkinu lýkur sumsé
ekki í höndum listamannsins.
rekaviður og kampavín
Filipp dvaldi í Straumi í Hafnarfirði í 180 daga. Og þar
vann hann verkið sem ofar gat og heitir á íslensku
Mánuðir, ár.
Það má kalla upphaf þeirrar stefnu hans að
fullskapa ekki verk sín. En hér er einstakt að hann
leitar á vit náttúrunnar að sjá um sköpunina með sér
og felur henni dágóðan hlut. Nú er sjónum beint að
hafinu með þessa vissu í huga: hafið gefur, hafið
tekur.
Hann vann á pappír 180 litlar myndir, eina fyrir
hvern dag sem hann gisti fagra fjöruna við vel málað
álver Alusuisse. Þær sýndi hann á Kjarvalsstöðum
árið 1996. Að sýningu lokinni rúllaði hann upp mynd-
unum og stakk í kampavínsflöskur tómar; lokaði;
tmm júní 22x27 Ó 5.6.2001 19:56 Page 9