Tímarit Máls og menningar - 05.06.2001, Blaðsíða 11

Gunnar Þorsteinn Halldórsson: Þriðjuvíddarlist í París bls. 11
Gunnar Þorsteinn Halldórsson er íslenskufræðingur.
telja flekana eða reikna fjöldann.
Sumar flekahliðar í öllum verkunum eru
þaktar málverki til fulls; aðrar að hálfu; nokkrar
nánast auðar. En þar sem er autt silkið sér í
bakhlið verksins hinumegin; annað sjónarhorn;
önnur sýn; annar hugblær. Sumstaðar er
jafnvel máluð mynd yfir aðra öðruvísi svo sú
undirliggjandi er horfin sýnum nema farið sé
bak við flekann, þá blasir hún við bakverð þó
horfin sé framanverð.
Með þessum leik að dúk og lit, með flókinni
uppsetningu verkanna svo fara má inn í þau og
um, en ekki síst með breytilegum áhrifum
ljóss á silkið – með því móti nálgast
listamaðurinn þá þriðju vídd sem hann vill að
birtist áhorfanda. Eða öllu heldur: Hann
nálgast margar víddir.
hughrif
Verkin eru að formi lík og eiga sameiginlegt vel
skipulagða formleysu. Í öllum þremur má
greina megineinkenni Filipps í lit og munstri; í
öllum gefur listamaðurinn áhorfanda kost á að
sjá mörg verk í einu; og leyfir honum þannig
að eiga hlutdeild í sköpun. Og öll kveikja
hugrenningar um fjölbreytileik tilverunnar og
hversu hafa má ólíka sýn á hana.
Alstaðar litadýrð og gleði.
En samt eitt svona lítið „og þó.“ Því gleðin
er í litum einsog sumarið. Hún er græn og rauð
og blá.
En depurð er grá. Einsog síðvetur.
Og sorgin svört einsog hávetur; dimmur.
Já; það er svo.
Hitt er nefnilega samt, að heildarblær
verkanna er ólíkur. Hið fremsta og stærsta er í
skærustum litum og skýrast munstrið; þar er
óreiðan mest, vitanlega. Innar í sama sal er
minnsta verkið; skýrir litir líka, bæði nótt og
dagur; bústnar línur og bjartar kúlur; og minnir
á græna þúfu í svörtum sandi. Í öðrum sal
minni er þriðja verkið, sem enn einn heimur,
mildastur. Það er ákaflega ljóðrænt og
næstum dulúðugt; litir mjúkir og óræðari munstur;
líkast bjartri júnínótt íslenskri; allt ávalara og
bogadregið; en á einum afviknum stað dálítil sorg í
svörtum bletti og mörk hans óljós; krassað; líkt og
óvelkominn gestur.
Úr þessum sal fer maður þögull og þenkjandi,
angurvær og sæll í senn, einsog á þeim stundum í
lífinu þegar tilveran er svo björt að vaknar tregi yfir
að tíminn skuli ekki standa í stað. En til að komast
út þarf að fara aftur inní verkið flókna, undir og
gegnum; um skæran heim hádagsins; og maður
andvarpar kominn í gegn rétt einsog glaður
menntskælingur sem segir hjúkket af því honum
gekk svo vel í stærðfræðiprófi.
og kom sól
Ég fór langa leið og óþekkta að gamla ráðhúsinu í
Gennevilliers. Og hafði lesið vitlaust á kortið, og
mætti alltof snemma, en kurteis kona hleypti mér
samt inn dálítilli furðu lostin; bauð mér að fela
bakpoka minn baksvæðis og bíða, en listamaðurinn
væri því miður enn upptekinn að störfum
annarstaðar. Ballið var ekki byrjað. Ekki bauð hún
mér að bragða á veitingum og ekki gat hún leynt
undrun sinni á þessum ofurstundvísa útlendingi. En
þegar kom í ljós að ég var frá því landi sem
listamaðurinn sótti svo til og hún reyndist vita, þá
breyttist viðmótið og hún benti mér að ganga í sal
að skoða. Og það var gæfa mín; ég gat gengið
aleinn þar um og notið verkanna einn, áður húsið
fylltist staðfræðikunnugri gestum að trufla.
Og verkin þrjú sýndist mér sumsé að túlka mætti
með ýmsum hætti. Og það mátti fást við þau lengi.
Það var margræðnin. En svo varð mér að auki
stöðugt hugsað: En hvað þetta er fallegt!
Og gekk brosandi útí vorveðrið, og það var
komin sól.
Það er sama sól og heima.
„Rekaviðurinn, málaður, var fyrst sýndur í París á sama tíma og flöskurnar flugu í sjóinn,
og hefur þegar verið upp stillt á þremur sýningum í Frakklandi, og í Weimar í Þýskalandi.“
tmm júní 22x27 Ó 5.6.2001 19:56 Page 11