Tímarit Máls og menningar - 05.06.2001, Blaðsíða 25

bls. 25
lausri mölinni, en með því að þræða kantinn
fremur en miðja þjóðbrautina miðaði okkur
hægt en jafnt. Enginn okkar vissi hvar þessi
Ferstikla væri, en næsti bær hérnamegin við
kirkjuna hafði einhver sagt. Loks komumst við
að heimreið eða tröðum ofaneftir að bæ, og
þar sem kveikt var á útiljósi ályktuðum við að
þetta væri sá þráði staður. Sem og reyndist!
Við þurftum ekki að berja á útidyrnar þar
sem þær voru opnar, og síðan gengum við
beint inn í stofu, venjulega betristofu á
sæmilegum sveitabæ. Þar sá varla milli veggja
fyrir þéttum tóbaksreyk, en um alla stofuna,
bæði undir gluggum og meðfram innvegg
voru lítil borð, og við hvert þeirra sátu menn,
tveir eða þrír saman. Við einn gluggann stóð
lítið saumaborð undan saumavél, og fótstigið
enn á sínum stað. Við það sátu tveir ungir og
þykkleitir menn og drukku kaffi.
Á auðum stól lágu tvær loðhúfur, og upp úr
loðnunni glitti á rauðar stjörnur með hamri og
sigð. Við nálguðumst þá, einkum vegna þess
að í síðustu fréttum voru fasistaherir hæl
Hitlers rétt að umkringja Moskvu, og
þessvegna vorum við í nokkurskonar sálufélagi við
þessa ungu menn. „Tú Múrmansk,“ sögðum við til
þess að koma upp gáfulegum samræðum. „A
Múrmanskí,“ sögu þeir og bentu út um gluggann.
„Da da!“
Þeir voru með upprúllaðar sykurpönnukökur í
hendi og gáðu inn í þær, eftir bráðnum sykrinum, og
bitu feginsamlega í, tæmdu síðan kaffið í bollunum.
Þrekleg kona kom fram, að sjá eins og húsmóðirin,
með bláa kaffikönnuna og rjómann, bætti í hjá þeim
og tók pönnukökudiskinn. „Hvað áttu til?“ spurðum
við. „Ja, það er nú ekki margt,“ svaraði konan.
„Bátarnir búnir að koma í allan dag. En maltextrakt
og svona límonaði, það er æði vinsælt hjá
drengjunum.“ Við horfðum yfir að veggborðinu og
sáum hvað hún meinti, því þar sátu tveir Norsarar
og bættu út í límonaðið upp úr buxnastrengnum.
„Tvær svoleiðis,“ sögðum við. Brátt kom konan
aftur fram með tvær límonaðiflöskur og rétti okkur
gegn bítalningu, og við lásum á miðann: „Litað
sykurvatn með kjörnum.“ Ekki voru Rússkí með
neitt útílát, en stóðu brátt upp, bentu niður að
flæðarmáli, þar sem heyra mátti vélarsuð í báti, og
við kvöddum þá báða með handabandi.
„A Múrmanskí!“ sögðum við og veifuðum á eftir
þeim. Síðan heyrðum við að hljóðið í bátnum
hækkaði eins og gefið væri í, og við lá að við
heyrðum í kjalsoginu út á myrkan fjörðinn.
„Gú natt,“ sögðu Norsararnir og höfðu ekki lengur
fyrir því að bæta sykurvatnið, heldur supu af stút.
„Gú natt allesammen,“ og þar með var þessi
alþjóðastofa orðin að einmana íslenskum sveitabæ
með horfna ættingja hingað og þangað um veggi.
Við kvöddum konuna líka með handabandi og
sögðum guðlaun, héldum síðan aftur af stað úr
þessum nafla heimsins í áttina til McDonalds,
Ingvars með skaftið og Afturlæranna við Bláskegg.
Svo kom haustið, hægt og hægt, McDonald var
leystur frá störfum og transporteraður heim,
Hannes Fíladelfíensis tók við reddarastarfi mínu
og sjálfur ég fór aftur í skólann, síðasta bekk undir
stúdentspróf og utanför, en eftir í mér sat
minningin um stofugólfið á Hvalfjarðarströnd sem
var mörgum einhver blessunarríkasta landjörðin í
löngum ferðum yfir kafbátaslóðir fasismans, þrátt
fyrir maltextraktið og litaða sykurvatnið með ímynd-
uðum kjörnum hjá konunni góðu á bænum þar sem
sálmaskáldið okkar veslaðist upp forðum tíð.
Björn Th. Björnsson: Stofugólfið á ströndinni
Björn Th. Björnsson (f. 1922) er listfræðingur og kenndi listasögu um
áratugaskeið við KHÍ og HÍ. Björn hefur sent frá sér fjölda ritverka, en
nýjasta bók hans, Byltingarbörn, kom út sl. haust.
Frá byggingu olíustöðvarinnar í Hvalfirði 1942.
Myndin er úr bókinni Vígdrekar og vopnagnýr
– Hvalfjörður og hlutur Íslands í orrustunni um
Atlantshafið eftir Friðþór Eydal.
(Útg. Bláskeggur 1997).
tmm júní 22x27 Ó 5.6.2001 19:57 Page 25