Frón - 01.04.1943, Side 51

Útgáfustarfsemi Fræðafélagsins
Eftir Magnús Kjartansson.
Oft finnur maður sárt til þess hvílik vöntun það er að ekki
eru til nein yfirlitsrit um sögu okkar íslendinga, bók-
menntir og mál, ekkert annað en ómerkileg ágrip handa skólum.
Slík yfirlitsrit eru þó hverri þjóð nauðsynleg, ekki sízt smá-
þjóðunum sem jafnan hljóta að vera á verði um þjóðerni sitt
og sjálfstæða menningu og eiga sinn sterkasta bakhjarl í sög-
unni. Úr sögu liðinna alda fær einstaklingurinn fræðslu um
þróun þjóðar sinnar og baráttu, þangað sækir hann þrótt á
erfiðum tímum, og þar finnur hann rökin fyrir tilverurétti sínum
og þann grundvöll sem framtiðin verður að hvíla á. En saga
þjóðar okkar liggur ekki opin hverjum þeim sem vill setjast
niður og rita hana. Hún er geymd og grafin í bréfum, skjölum
og handritum sem tvístruð eru um mörg lönd, þekkt af fáum
og erfið aðgöngu, og hana er einnig að finna í þeim leifum
liðinna tíma sem geymast í íslenzkum jarðvegi. Pjálfaðir vísinda-
menn tvinna saman ]>ráð við þráð úr þessum gömlu gögnum og
varpa ljósi á sérstök atvik, tímabil og einstaklinga i sögu þjóð-
arinnar, og smátt og smátt skapast samhengi og heild. Ennþá
er margt sem bíður rannsóknar í sögu okkar, og stórar gloppur
eru víða, einkum í sögu 14., 15. og 17. aldar, en mikið er þó
hitt sem unnið er, og vonandi verður þess ekki mjög langt að
bíða að við eignumst ýtarlegt yfirlitsrit um sögu íslendinga,
skrifað af færustu vísindamönnum okkar.
Eitt af þeim félögum sem lagt hafa ríflegan skerf til' auk-
innar þekkingar á íslenzkri tungu, sögu og bókmenntum á liðnum
Vr neðstu myrkrum (niðurlag).
an er skammt til djúphafs, og þar að auki liggja eyjarnar rétt
við eitt hið bezta fiskimið norðurhafa, Selvogsgrunn, þar sem
vandlegra rannsókna er hin mesta þörf. Hér mætti takast að
auka þekkingu vora að mun á lífverum og lífsskilyrðum hafsins,
og það fyrir brot þess fjár, sem ein af manndrápsvélum nútím-
ans kostar.
8