Morgunblaðið - 02.10.2015, Page 38

38 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 2. OKTÓBER 2015
BAKSVIÐ
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Iðulega eru skógræktarmenn í
Þjórsárdal spurðir hvers vegna tré
hafi verið gróðursett í skarðinu á
milli Bringu og Hagafjalls í Þjórs-
árdal. Þar er nú
vaxinn ræktar-
legur skógur, en
ýmsir halda enn
fast í þá mynd
sem prýddi bak-
hlið 100 króna
seðils frá því á
fjórða áratug síð-
ustu aldar og
fram um 1970. Þá
var trjágróður
ekki að finna á þessum slóðum.
Myndin sýndi fjárrekstur sunnan
við höfðann og var gerð eftir ljós-
mynd Ólafs Magnússonar af fjár-
rekstri. Þessi mynd fór víða á sínum
tíma og var meðal annars á Heims-
sýningunni í New York árið 1939.
Sama mynd í tveimur litum
Byrjað var að gefa út umræddan
100 króna seðil vorið 1935. Jón Sig-
urðsson prýddi framhlið seðilsins,
en á bakhlið var teikning af fjár-
rekstri við Þjórsá, sunnan við höfð-
ann Bringu, gerð eftir ljósmynd
Ólafs. Aðallitur var dökkrauður. Í
ársbyrjun 1948 tóku nýir seðlar gildi
og hafði litum þá verið breytt. Aðal-
litur á 100 króna seðlinum var nú
orðinn blár og voru þessir seðlar
innkallaðir 1970 er nýir seðlar fóru í
umferð.
Talsmenn skógræktar gefa ekki
mikið fyrir þá fortíðarhyggju sem
fram kemur í upprifjun á því hvern-
ig umhorfs var í Bringuskarði fyrir
hátt í 100 árum. Þeir svara því til að
vart hafi sést í stein í Þjórsárdal við
landnám og hvort ekki sé nær að
miða við þann tíma, frekar en þegar
skógur og jarðvegur var í mestri
niðurníðslu.
Ekki rekið um
skarðið í áratugi
Hreinn Óskarsson, skógarvörður
Skógræktar ríkisins á Suðurlandi,
hefur þær upplýsingar frá heima-
mönnum að margir áratugir séu síð-
an fjársafn Gnúpverja og Skeiða-
manna var rekið í gegnum Bringu-
skarð, slíkt hafi líklega verið aflagt
að mestu fyrir 1970. Fé hafi síðustu
hálfa öldina verið rekið eftir þjóð-
veginum austan við Bringu.
Hann segir að ekki hafi heyrst
óskir frá fjáreigendum sjálfum um
að fá að reka fé í gegnum Bringu-
skarðið, enda þyrfti þá að þræða
milli girðinga frá Skógræktinni,
Ásólfsstöðum og bústaða sem eru í
landi Ásólfsstaða nyrst í Bringu-
skarðinu. Vegna skógræktar hafi
verið girt sunnan við Bringu um
1940, en gömul reiðgata þar sem
elsti vegurinn að Þjórsárdal lá, liggi
í gegnum skóginn í Bringuskarði.
Birki, ösp og lerki
„Það hefur margt breyst síðan
gamla myndin af fjárrekstrinum var
tekin,“ segir Hreinn og nefnir að
m.a. hafi uppbyggður vegur verið
lagður á eyrum Þjórsár sem gróið
hafi upp með sjálfsprottnum skógi.
„Þegar myndin fræga var tekin var
Bringuskarð illa gróið og skriður og
rof í Bringu og sjálfu skarðinu.
„Í dag er land innan skógræktar-
girðingarinnar orðið að mestu vel
gróið, skriður og rof gróin. Það er að
miklu leyti vaxið skógi bæði, sjálf-
sprottnum birkiskógi og gróðursett-
um með ýmsum tegundum. Töluvert
var gróðursett af ösp í land norðan í
skarðinu. Síðar var gróðursett birki
og lerki austan í sjálfa Bringuna.“
Landið sé hluti af landi Skógrækt-
arinnar og þarna hafi verið ágætt
land til skógræktar. Skógurinn veiti
skjól, verndi jarðveg og hamli gegn
öskufoki næst þegar Hekla gjósi og
ausi ösku yfir Þjórsárdal.
Gróður við landnám
„Vissulega má gagnrýna skóg-
rækt vegna þess að útlit lands
breytist, en það er langsótt að mínu
mati að halda landi í sama gróður-
litla ástandi og það var á þriðja ára-
tug 20. aldar, svo reka megi fjársafn
þar yfir einn dag á ári,“ segir
Hreinn.
„Ég vil heldur miða við landið eins
og það var um landnám, en þá segja
heimildir að ,,hvergi hafi sést í stein
í Þjórsárdal“, svo mikill var skóg-
urinn. Þó að ekki séu skógar orðnir
jafn miklir í Þjórsárdal og þá var,
gæti dalurinn og Bringuskarðið orð-
ið svipað þeirri mynd, sem reyndar
var aldrei tekin, innan nokkurra
áratuga. Það hefði verið gaman að
sjá þá mynd,“ segir Hreinn.
Vildi sjá myndina
sem aldrei var tekin
 Spurt um skóginn við Bringu og gamla hundraðkallinn
Ljósmynd/Hreinn Óskarsson
Skógrækt Landið við Bringu við Þjórsá verður stöðugt gróskumeira og hefur verið girt af.
Ljósmynd/Ólafur Jónsson
Sauðfé, hestar og menn Áð undir Bringu að loknum göngum fyrri hluta síðasta mánaðar.
Hundraðkallinn Um miðbik síðustu aldar prýddi mynd af fjárrekstri sunn-
an við Bringu bakhlið 100 króna seðilsins, fyrst í rauðum lit, síðan bláum.
Hreinn Óskarsson
Sjúkratryggingar Íslands, SÍ, hafa
boðið rekstraraðilum hótela og gisti-
heimila á Akureyri að gerast aðilar
að rammasamningi um fast verð á
hverja gistinótt með fullu fæði fyrir
einstaklinga sem þurfa heilsu sinnar
vegna að dvelja fjarri heimili sínu
vegna rannsókna og/eða meðferðar,
en þurfa ekki sjúkrahúsdvöl. Býðst
þá einstaklingum að velja milli
þeirra gististaða sem aðilar eru að
samningnum.
Markmiðið með þessum samningi
er að auka þjónustu og bæta aðgengi
þeirra sem koma um langan veg til
að fá heilbrigðisþjónustu á Akureyri.
Vinnan er komin á lokastig og áætl-
að er að farið verði að starfa sam-
kvæmt samningi þessum á næstu
vikum.
Greiðsluhluti einstaklinga er
ákveðinn samkvæmt reglugerð og er
nú 1.200 kr. á dag.
Sjúkra-
gisting á
Akureyri
Hæ sæti,
hvað ert þú að borða?
– fyrir dýrin þín
Bragðgott, hollt
og næringarríkt
Smáralind | Kringlunni | Reykjanesbæ | sími 511-2022
AMH – Akranesi – sími 431-2019 | www.dyrabaer.is