Morgunblaðið - 03.12.2015, Blaðsíða 30

30 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 3. DESEMBER 2015
Kókosjógúrt
Ástæða þess að þú átt að
velja Biobú lífræna jógúrt!
• Engin aukefni
• Meira af Omega-3 fitusýrum
• Meira er af CLA fitusýrum
sem byggja upp vöðva og bein
• Ekkert undanrennuduft
• Ánmanngerðra transfitusýra
• Lífrænn hrásykur
biobu.is - Lífrænar mjólkurvörur
BAKSVIÐ
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Íþróttahúsið sem Jón Þorsteinsson
íþróttakennari byggði fyrir íþrótta-
skóla sinn við Lindargötu 7 á árinu
1935 var mesta íþróttahús landsins
og þótti eitt fegursta íþróttahús á
Norðurlöndum. Til stóð að rífa það
ásamt gamla Hæstaréttarhúsinu og
byggja þar skrifstofuhúsnæði fyrir
stjórnarráðið. Aldrei var eining um
það og var húsið friðað að ytra byrði
fyrir nokkrum árum. Nýlegar
bréfaskriftir á milli borgarinnar og
forsætisráðuneytis benda til að fall-
ið hafi verið frá öllum áformum um
niðurrif.
Þegar Jón Þorsteinsson frá Hofs-
stöðum kom heim frá íþróttaskól-
anum í Ollerup í Danmörku, en í
ferðinni hafði hann einnig kynnt sér
íþróttakennslu víðar á Norðurlönd-
unum, stofnaði hann eigin íþrótta-
skóla sem hann nefndi Mullersskól-
ann. Það var í byrjun apríl 1924.
Eins og heitið gefur til kynna var
æfingakerfi sem kallað var Mull-
ersæfingar í aðalhlutverki. Einnig
kenndi hann hjá íþróttafélögunum.
Skólinn var fyrst til húsa í nýreistu
stórhýsi Nathans & Olsens við
Austurstræti og síðan í öðru húsi
við sömu götu, stórhýsi Jóns Þor-
lákssonar.
Muller dró að fólk
Jón kenndi í húsnæði skólans en
var einnig með bréfaskóla, var í
bréfasambandi við fólk um allt land.
„Mullersskólinn gekk ágætlega og
aðsókn að honum fór stöðugt vax-
andi og nú er aðsóknin að Íþrótta-
skólanum hér geysimikil,“ sagði Jón
í samtali við Alþýðublaðið í tilefni af
vígslu nýja íþróttahússins við Lind-
argötu 7 þann 22. nóvember 1935.
Í íþróttahúsi Jóns voru tveir fim-
leikasalir, áhaldageymslur, full-
komin búningsaðstaða, snyrtistofa,
sturtuklefar og gufubaðsstofa.
Sumt af þessu var nýjung í íþrótta-
húsum. Þannig var gufubaðið fyrsta
baðstofan til almenningsnota í
Reykjavík. Öll íþróttaáhöld voru af
nýjustu gerð. Í húsinu voru einnig
íbúðir skólastjóra og húsvarðar. Jón
og Eyrún Guðmundsdóttur, eig-
inkona hans, bjuggu á efstu hæð-
inni.
Ekki voru sparaðar lýsingar á
ágæti íþróttahússins og þjóðarinnar
við vígsluathöfnina. „Í þessu fagra
húsi, sem er fegurst allra íþrótta-
húsa á Norðurlöndum, á að þjálfa
fegurstu mennina og fegurstu kon-
urnar, til þess að verða hraustustu
og duglegustu borgararnir,“ sagði
Sigurjón Pétursson, íþróttafröm-
uður á Álafossi, eins og fram kom í
Morgunblaðinu.
Komst á bjartsýninni
Þetta veglega hús reisti Jón í al-
heimskreppunni. Hann hefur vænt-
anlega ekki verið fjáður maður en
notið velvilja fyrir stórhuga framtak
sitt. Jón sagði í viðtali við Nýja dag-
blaðið að húsnæðið í Austurstræti 16
hefði verið orðið of lítið og aðsókn
vaxandi. Einhvers staðar hefði orðið
að veita útrás vaxandi áhuga fyrir
líkamsmenntinni. „Ég komst að
þeirri niðurstöðu að ég yrði að
byggja íþróttahús og framkvæma
margra ára fyrirætlanir.“ Jón við-
urkenndi að skólinn hefði ekki kom-
ist upp nema fyrir bjartsýni hans.
„Allir sem ég hefi leitað til viðvíkj-
andi þessari byggingu hafa líka
reynst mér prýðilega, enginn virðist
hafa haft ótrú á fyrirtækinu, því að
allir hafa verið boðnir og búnir til að
veita mér hjálparhönd,“ sagði hann
við Alþýðublaðið.
Jón Þorsteinsson rak íþróttaskóla
sinn í húsinu til ársins 1976. Þar
höfðu íþróttafélög einnig aðstöðu til
æfinga, ekki síst Glímufélagið Ár-
mann sem um árabil hafði meg-
inhluta starfsemi sinnar í húsinu.
Einnig skólar sem ekki höfðu eigin
íþróttahús.
Íþróttahús Jóns Þorsteinssonar
kemur einnig við sögu í listum. Jó-
hannes Kjarval hafði stóra fim-
leikasalinn til afnota á sumrin og
notaði tímann vel til að mála og
halda myndlistarsýningar. Jóhannes
varð vinur Jóns og Eyrúnar og bjó
um tíma í húsinu.
Uppbygging fyrir ráðuneytin
Ríkið keypti Íþróttahús Jóns Þor-
steinssonar fyrir 12,6 milljónir á
árinu 1983. Ekki lá þá fyrir hvert
yrði hlutverk þess í framtíðinni.
Ýmsar ríkisstofnanir höfðu hug á að
fá það til afnota. Höskuldur Jónsson
ráðuneytisstjóri tók fram í samtali
við Morgunblaðið að kaupin væru
aðallega hugsuð til þess að tryggja
ríkinu lóðir austan Arnarhvols með
framtíðina í huga.
Þjóðleikhúsið fékk húsið til afnota
til bráðabirgða og hefur enn. Það var
innréttað sem leikhús og fyrir ýmsa
aðra starfsemi sem ekki rúmast í
sjálfu Þjóðleikhúsinu. Þar eru nú
meðal annars salirnir Kassinn og
Kúlan.
Við hliðina á íþróttahúsinu er
gamla Hæstaréttarhúsið sem missti
hlutverk sitt þegar Hæstiréttur
flutti í nýtt dómhús. Guðjón Sam-
úelsson teiknaði gamla Hæstarétt-
arhúsið. Lengi voru uppi áform um
að rífa bæði húsin sem og Lind-
argötu 13 til að byggja skrifstofu-
húsnæði fyrir stjórnarráðið. Þótt
ekki væri full eining í borgarkerfinu
var samþykkt deiliskipulag fyrir
svonefndan stjórnarráðsreit í kring-
um aldamótin þar sem gert var ráð
fyrir niðurrifi húsanna. Torfu-
samtökin og ýmsar húsvernd-
arstofnanir lögðust gegn niðurrifinu.
„Það er fyrst og fremst framlag
gamla hæstaréttarins og íþrótta-
hússins til heildaryfirbragðs göt-
unnar sem við teljum að horft hafi
verið framhjá,“ sagði Páll V. Bjarna-
son, formaður Torfusamtakanna, í
Fréttablaðinu. Samtökin töldu einn-
ig að ekki hefði verið horft til menn-
ingarsögulegs mikilvægis húsanna
þegar ákvörðun var tekin um að
svæðið skyldi rýmt til að mæta hús-
næðisvanda stjórnsýslunnar.
Ákveðið var að láta framhlið
gamla dómhússins að Lindargötu 5
standa þótt húsið yrði rifið ásamt
íþróttahúsinu og Lindargötu 13.
Fram kom hjá Ingibjörgu Sólrúnu
Gísladóttur borgarstjóra í Morg-
unblaðinu að það hefði verið mála-
miðlun að framhlið gamla Hæsta-
réttar fengi að standa en annað viki.
Katrín Jakobsdóttir, mennta- og
menningarmálaráðherra, friðaði þó
Íþróttahús Jóns Þorsteinssonar, að
ytra byrði, á árinu 2011. Rökin voru
þau að húsið væri eitt af frum-
verkum fúnksjónalismans hér á
landi, einföld og stílhrein bygging
sem jafnframt væri óvenjulegrar
gerðar því hún hefði verið byggð
sem íþróttahús sem lagað hefði verið
að hornlóð í þéttri byggð. Húsið var
teiknað af Einari Sveinssyni og Sig-
mundi Halldórssyni og er eitt af
elstu verkum þeirra.
Borgin vill róttæka breytingu
Fyrir utan friðunina hefur lítið
verið að frétta af byggingaráformum
á stjórnarráðsreitnum á þessari öld.
Þar til á þessu ári. Borgarráð ákvað
að hefja endurskoðun á skipulagi
reitsins í ljósi hugmynda um að
Listaháskóli Íslands myndi koma
sér betur fyrir á honum. Hann er
þar meðal annars í húsum sem kom-
ið hefur verið fyrir með bráða-
birgðaleyfum. Þetta tilkynnti borg-
arstjóri forsætisráðuneytinu í vor. Í
ítrekun sem send var nýráðnum
húsameistara ríkisins kemur fram
sá vilji borgarinnar að þau þrjú hús
sem eftir eru á reitnum fái að
standa, jafnvel þótt það kalli á rót-
tæka endurskoðun á hugmyndum
um uppbyggingu í þágu stjórn-
arráðsins.
Forsætisráðherra tók fram í svari
sínu að ástæðulaust væri fyrir borg-
aryfirvöld að óttast um afdrif
húsanna þriggja. Íþróttahúsið væri
friðlýst. Stjórnvöld hefðu veitt fjár-
magn til viðgerðar á gamla Hæsta-
réttarhúsinu og hygðust nýta það
áfram. Þá stæði ekki til að rífa húsið
sem stendur við Sölvhólsgötu 13.
Af þessum bréfaskriftum má ráða
að þessi sögufrægu hús muni standa
enn um sinn.
Fegursta íþróttahús Norðurlanda
 Íþróttahús Jóns Þorsteinssonar við Lindargötu var mikið stórvirki  Til stóð að rífa íþróttahúsið
og Hæstaréttarhúsið í þágu uppbyggingar fyrir stjórnarráðið  Borg og ríki hafa skipt um kúrs
Morgunblaðið/Júlíus
Lindargata Íþróttahús Jóns Þorsteinssonar að Lindargötu 7 í forgrunni. Þjóðleikhúsið hefur það til afnota. Fjær
eru gamla Hæstaréttarhúsið og Arnarhvoll. Húsverndarfólk vill halda götumyndinni.
Ljósmynd/Úr einkasafni
Fimleikar Áhöldin sem sett voru upp í fimleikasalnum þóttu góð. Tekið var
fram við vígslu íþróttahússins að þau hefðu verið smíðuð hér á landi.
Jón Þorsteinsson, maðurinn sem heilt íþróttahús er
kennt við, var fæddur í Örnólfsdal í Þverárhlíð í Borg-
arfirði á árinu 1898. Hann var því 26 ára þegar hann
stofnaði Mullersskólann og 37 ára þegar hann byggði
íþróttahúsið. Hann flutti ungur með fjölskyldu sinni að
Hofsstöðum í Stafholtstungum og kenndi sig lengi við
þann bæ.
Jón fékk snemma áhuga á íþróttum og heilsurækt.
Það rekur hann til þess þegar bróðir hans gaf honum
bókina „Mín aðferð“ eftir J. P. Muller. „Mér hefur varla
verið gefin betri gjöf. Ég fékk löngun til að vera hraust-
ur,“ sagði Jón við Nýja dagblaðið 1935. Mullersæfing-
arnar urðu stór þáttur í ævistarfi hans.
Jón lærði sund í Veggjalaug, þar sem nú heitir á
Varmalandi, 13 ára gamall og fór sjálfur að kenna sund
þar 17 ára. Hann hreifst af ungmennafélagsandanum,
ekki síst bindindishugsjóninni, og var einn af stofn-
endum Ungmennafélags Stafholtstungna árið 1912.
Hann fór í Hvítárbakkaskólann og stundaði þar íslenska
glímu og fimleika og kenndi einnig sund í Borgarfirði og
á Vestfjörðum. Hann flutti til Reykjavíkur árið 1919 til
að hefja nám við Samvinnuskólann. Þar æfði Jón íþróttir
og kenndi og tók þátt í mótum. Haustið 1922 fór hann á
íþróttaskólann í Ollerup og lagði þar drög að framtíðinni.
Vinir Jón Þorsteinsson og Jóhannes Kjarval voru góðir vin-
ir. Kjarval bjó um tíma í íþróttahúsinu, vann þar og sýndi.
Hóf ungur að kenna sund