Morgunblaðið - 03.12.2015, Blaðsíða 58

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 3. DESEMBER 2015
BÆKUR
Eftir stuttan stans í Osh héldumvið út á þjóðveginn aftur oghjóluðum þessa fáu kílómetratil landamæranna. Fylltum
tankana í litlum bæ og hjóluðum svo í
síðdegissólinni í átt að snæviþöktum
fjöllunum sem aðskilja Kyrgistan og
Tajikistan.
Endalaus fegurð. Grænt gras upp í
miðjar fjallshlíðar, rauðir klettar og
snjóhvítir fjallatoppar. Sömu litir og í
Tajik-fánanum þó að röðin sé önnur.
Eftir því sem innar dró í dalinn
minnkaði gróðurinn en ilmurinn í
loftinu jókst. Það var eins og sjálf
fjöllin ilmuðu.
Landamærin voru afgreidd á engri
stundu. Hermaðurinn benti okkur á
hvar tollarinn var til húsa. Við bönk-
uðum hjá honum og syfjulegur maður
á joggingbuxum og hlýrabol kom til
dyra.
„Eruð þið með skotvopn?“ spurði
hann á rússnesku og táknmáli.
„Nei,“ svöruðum við á sama hátt.
„Ókey,“ sagði hann – veifaði okkur
í burtu og fór aftur inn til að leggja
sig.
Svo tók við einskismannslandið
milli hinna eiginlegu landamæra.
Klifur upp í fjöllin eftir vondum mold-
ar- og malarvegi sem hefði verið
hryllingur í rigningu. Það var hægt
að sjá hvernig forin hafði storknað í
hryggjum og rásum eftir síðustu úr-
komu.
Allt í einu komum við að fossandi á
sem hafði brotið sér leið yfir veginn
og flæddi niður í gilið á vinstri hönd.
Virtist vera bara nýskeð því hún var
full af leir og drullu og leit hreint ekki
vel út. Högni óð yfir til að tékka á
botninum og svo hjólaði ég á eftir
með hjartað í brókunum.
Áfram héldum við hærra og hærra.
Á einum stað sáum við hvar tvær ár,
sín úr hvorum dalnum runnu saman,
önnur eldrauð og hin grænleit. Upp,
upp, upp – hrikalegir klettar og fjöll í
öllum regnbogans litum. Hærra og
hærra og verri og verri vegur.
Önnur á var að ryðja sig, búin að
rjúfa veginn. Breið og drullug og
straumþung. Þá skiptum við með
okkur verkum. Högni keyrði og ég
var á myndavélinni. Og allir sáttir.
Stuttu seinna komum við að Tajik-
landamærunum eftir að hafa farið yf-
ir Kyzyl-Art, fjallaskarð í 4.200
m.y.s.. Landamærastöðin var á fer-
lega hrjóstrugu, köldu og óvistlegu
svæði með nokkrum skúrum á stangli
og fáeinum köllum. Okkur var vísað
inn á funheita skrifstofu þar sem við
sátum á bekk meðan gengið var frá
pappírum.
Kallarnir voru hinir kátustu.
Spurðu hvort við værum hjón og hvað
við ættum af börnum. Þessari spurn-
ingu svörum við yfirleitt með því að
við eigum 7 börn en sundurliðum það
ekkert nánar. Íslenskt fjölskyldu-
mynstur er heldur flókið til að út-
skýra á tungumáli sem maður talar
ekki.
Þeir óskuðu okkur til hamingju
með árangurinn og stungu upp á að
við myndum leggja í það 8 í Tajik-
istan. Þeim fannst ég frekar verkleg í
brynjunni og töldu það minnsta mál
fyrir mig að koma bara jafnvel með
nokkur í viðbót. Við kvöddum með
hlátri og glensi.
Við tók Tajikistan. Hér eru bara
klettar og grjót. Varla stingandi strá.
Þessir fáu, pínulitlu, skorpnu runnar
sem vaxa upp úr grjótinu eru um-
svifalaust slitnir upp með rótum og
hent beint inn í kamínurnar enda
ekki margt annað í boði til að brenna
til húshitunar og eldamennsku.
Þorpið Kara-kol stendur við sam-
nefnt vatn skammt frá landamær-
unum. Þar héldum við kannski svona
einhvernveginn að væri mögulega
einhver gróður og eitthvað en um það
leyti sem sólin var að setjast og við
renndum inn í þorpið sáum við að þar
var ekkert frekar en annars staðar.
Ekkert gras, engin tré – ekkert nema
elskuleg fjölskylda með heimagist-
ingu nefnda eftir einkadótturinni Ai-
gerim, 5 ára skottu sem endaði á að
verða besta vinkona mín og flétta á
mér hárið.
Húsið var fullt af pólskum mót-
orhjólaferðalöngum á leið til Kirg-
istan og frúin gaf öllu þessu liði að éta
og hýsti okkur öll. Klósettið var úti-
kamar með dúandi gólfi yfir holunni
og svo horfði maður upp í stjörnurnar
gegnum loftið og þvílíkar stjörnur.
Við vorum líka ansi nálægt himn-
inum í 4.000 metra hæð.
(Ég læt fylgja með byrjunina á
kaflanum sem fjallar sérstaklega um
Tajikistan. Bls. 81). Þetta gerist
nokkrum dögum seinna.
Högni er kominn á stjá. Hann
vaknar alltaf á undan mér enda leitun
að manni sem nýtir svefntímann sinn
eins vel og hann. Ef hann er andvaka
þá má merkja það á því að hann nær
að klára setninguna „Góða nótt elsk-
an“ áður en hann sofnar.
Hann vorkennir mér næturvökur
og svefnleysi en stundum er ljóst að
hann nennir ekki lengur að bíða eftir
að ég rumski á morgnana. Þá er
skröltið í honum eins og leikhúshvísl;
tónninn er hvíslkenndur en greini-
lega má heyra orðaskil aftur á aftasta
bekk.
Þessi nótt var í erfiðara lagi fyrir
okkur bæði. Sjóðheit í framan með
bólgnar varir eftir brennandi sólina
og rykið daginn áður, stífluð í nefinu
með munnþurrk og höfuðverk af há-
fjallaveiki. En það var ekkert í boði
að liggja í bælinu. Fólkið sem átti
yurtið – samskonar tjaldhús og notuð
eru í Mongólíu og hýsti okkur þessa
nótt – vildi sjálfsagt losna við okkur
sem fyrst. Við brutum saman þessi
litríku og fallegu teppi sem við höfð-
um hlaðið undir okkur og sofið á á
gólfinu, pökkuðum dótinu okkar sam-
an og röðuðum á hjólin.
Tanktöskurnar voru festar á bens-
íntankinn og gengið úr skugga um að
í þeim væri það sem þar átti að vera.
Ljósmyndabúnaður, sími, sólarvörn,
hleðslugræjur. Þar sem ekkert raf-
magn hafði verið í yurtinu okkar
þurfti nú að hlaða öll rafmagnstækin í
12V tenglinum á hjólinu.
Með tímanum skapast venjur í
pökkuninni, að hluta til byggðar á
skynsemi og að hluta til á sérvisku.
Það er skynsemi í að hafa þunga hluti
neðarlega á hjólinu til að tryggja að
þyngdarpunkturinn sé sem lægstur.
Því voru lásakeðjurnar okkar og
verkfæri í litlum skjóðum sem Högni
hafði fest á veltigrindina á hjólinu hjá
sér. Svefnpokar, dýnur og föt fóru í
annan hliðarkassann og eldhúsdót og
matur í hinn. Afturkassinn var nýttur
undir það sem nauðsynlegt var að
hafa til að grípa í yfir daginn. Smá
nesti, vatnsflaska, aukaföt – þó að
þau væru sannarlega ekki nauðsyn-
leg þessa dagana. Hjólin voru yfirfar-
in, tékkað á olíustöðunni, keðjur
smurðar, athugað hvort skrölti óeðli-
lega í einhverju sem gæti þýtt að bolti
hefði losnað eða eitthvað væri brotið,
dekkin skoðuð. Allt leit vel út.
Hluti af morgunrútínunni hvern
dag er að fara yfir birgðastöðu mat-
vælanna. Þurfum við að kaupa inn?
Er verslun í grenndinni? Getum við
keypt okkur morgunverð á leiðinni
eða eigum við að malla okkur eitthvað
áður en við förum af stað?
Staðan þennan morguninn var
frekar léleg. Ég fór af stað og svip-
aðist um eftir búð. Sá ekkert í fljótu
bragði sem minnti á verslun. Spurði
góða fólkið á veitingahúsinu um mag-
asín. Var bent á hús og þangað arkaði
ég. Barði að dyrum og ungur drengur
tók á móti mér og fylgdi mér að skúr
þar sem einn poki af lauk og annar af
kartöflum lá á gólfinu ásamt hrúgu af
vatnsmelónum í yfirstærð. Þær voru
reyndar gríðarlega freistandi en bara
ekkert svo auðvelt að flytja þær á
mótorhjóli. Bak við búðarborðið var
kexpakki, tvær fernur af ávaxtasafa
og nammi í kassa. Ekkert vatn. Ég
keypti ávaxtasafa og kexpakka, svona
til að koma ekki tómhent til baka og
það var nestið okkar inn í þann dag-
inn ásamt dós af sardínum frá Rúss-
landi.
Á leiðinni heim úr kaupfélaginu sá
ég nágrannakonu okkar koma gang-
andi með leirtau í vaskafati. Hún
kraup niður við grunna vatnsrás sem
hoggin hafði verið í jarðveginn og lá í
gegnum þorpið. Þarna vaskaði hún
upp eftir morgunverð fjölskyldunnar
en ofar í læknum stóð geit og fékk sér
sopa. Rennandi vatn? Jújú það vant-
aði ekki. Lá bara ofanjarðar milli
húsanna.
Það örlaði aðeins á smá sting í ristl-
inum við þessa sjón enda teið sem við
drukkum á veitingahúsinu kvöldið
áður sjálfsagt lagað upp úr þessu
sama vatni.
Grænt gras og
snjóhvítir fjallstoppar
 Hjónin Unnur Sveins-
dóttir og Högni Páll Harð-
arson lýsa bifhjólaferð sinni
um Mið-Asíu í bókinni Vega-
bréf, vísakort og lyklar að
hjólinu  Hvað fær venju-
legt fólk á miðjum aldri til
að pakka á mótorhjól tjaldi,
núðlupakka og nærfötum til
skiptanna og hjóla svo í
fimm mánuði?  Bókin er
ríkulega myndskreytt
 Allsherji gefur út.
Á ferðalagi Hjónin Unnur Sveinsdóttir og Högni Páll Harðarson lýsa ferða-
lagi sínu um Mið-Asíu í bókinni Vegabréf, vísakort og lyklar að hjólinu.
Munið að
slökkva á
kertunum
Kerti úr sama
pakka geta
brunnið mis-
munandi hratt
og á ólíkan hátt
Slökkvilið
höfuborgasvæðisins